90% hộ kinh doanh được miễn thuế với ngưỡng mới 500 triệu đồng, chuyên gia gọi đây là bước điều chỉnh ‘muộn nhưng cần thiết'

Sau khi tiếp thu các ý kiến, Chính phủ đã đề xuất nâng ngưỡng doanh thu không phải nộp thuế thu nhập cá nhân đối với hộ kinh doanh từ 200 triệu đồng lên 500 triệu đồng.

Đây cũng là nội dung được đề xuất tại phiên họp thứ 52 cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý đối với ba dự thảo luật gồm: Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), Luật Quản lý thuế (sửa đổi) và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công, diễn ra tối qua (2/12).

Trong báo cáo giải trình, Chính phủ đã chỉnh lý nhiều nội dung lớn liên quan đến thuế thu nhập cá nhân đối với thu nhập từ kinh doanh, đặc biệt là đề xuất điều chỉnh mức doanh thu không phải nộp thuế. Trong đó, việc nâng mức doanh thu miễn thuế đối với hộ kinh doanh lên 500 triệu đồng/năm đang thu hút sự quan tâm lớn.

Mức này cũng là phần doanh thu được trừ trước khi tính thuế theo tỷ lệ đối với những trường hợp phải nộp thuế. Chẳng hạn, trường hợp hộ, cá nhân phân phối, cung cấp hàng hóa có doanh thu 1 tỷ đồng/năm và không xác định được chi phí thì chỉ phải thực hiện nộp thuế thu nhập cá nhân đối với phần vượt trên 500 triệu đồng, với thuế suất 0,5%. Nghĩa là số thuế phải nộp là (1.000-500) x 0,5% = 2,5 triệu đồng/năm.

Áp dụng mức doanh thu này, tính đến tháng 10, trong hơn 2,54 triệu hộ kinh doanh thường xuyên, dự kiến sẽ có khoảng 2,3 triệu hộ kinh doanh không phải nộp thuế (chiếm khoảng 90% trên tổng số 2,54 triệu hộ kinh doanh). Theo ước tính của cơ quan thuế, tổng số thuế giảm (bao gồm cả thuế thu nhập cá nhân và thuế GTGT) khoảng 11.800 tỷ đồng.

Cùng với việc nâng ngưỡng miễn thuế, Chính phủ bổ sung quy định áp dụng phương pháp tính thuế theo thu nhập (doanh thu trừ chi phí) đối với hộ, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ trên 500 triệu đến 3 tỷ đồng/năm. Thuế suất áp dụng là 15%, tương tự doanh nghiệp có doanh thu dưới 3 tỷ đồng/năm. Cách tính này được đánh giá là phản ánh đúng bản chất thuế thu nhập: thu nhập cao nộp nhiều, thu nhập thấp nộp ít, không có thu nhập thì không phải nộp thuế. Trường hợp không xác định được chi phí, việc tính thuế sẽ theo tỷ lệ doanh thu tùy ngành nghề, đối với phần vượt ngưỡng 500 triệu đồng.

Đối với hoạt động cho thuê bất động sản - vốn được xem là không thường xuyên (trừ dịch vụ lưu trú) - dự thảo quy định người có doanh thu trên 500 triệu đồng/năm sẽ tính thuế theo tỷ lệ trên doanh thu. Người cho thuê không phải xác định chi phí, không cần bù trừ thu nhập nếu có nhiều bất động sản cho thuê và không phải quyết toán thuế năm.

Đề xuất nâng ngưỡng doanh thu miễn thuế lên 500 triệu đồng/năm đã thu hút sự quan tâm lớn, đặc biệt từ các hộ kinh doanh nhỏ lẻ, tiểu thương, lao động tự doanh. Đây không chỉ là vấn đề kỹ thuật thuế mà còn là lựa chọn chính sách. Nhà nước chấp nhận “nới khoảng thở” để khu vực hộ kinh doanh có điều kiện phục hồi và phát triển minh bạch hơn.

Trong bài viết của PGS.TS Ngô Trí Long được đăng tải trên Báo Người Lao động, chuyên gia kinh tế nhận định ngưỡng doanh thu mới được đặt trên cơ sở khoa học và phù hợp thực tiễn, nếu được thiết kế và triển khai thận trọng. Ông phân tích rằng nhiều hộ kinh doanh có quy mô nhỏ, sức chống chịu yếu và dễ “ngộp thở” trước chi phí đầu vào tăng mạnh. Trong bối cảnh giá cả leo thang, doanh thu 100 - 200 triệu đồng/năm không đồng nghĩa với thu nhập cao, thậm chí lợi nhuận rất mỏng hoặc có năm thua lỗ. Do đó, ông cho rằng việc nâng ngưỡng lên 500 triệu đồng là bước điều chỉnh “muộn nhưng cần thiết”.

Ông Long chỉ ra rằng doanh thu 500 triệu đồng - tương đương hơn 40 triệu đồng/tháng, khi trừ đi chi phí, với biên lợi nhuận phổ biến 10 - 15%, phần thu nhập thực nhận nhiều khi chỉ tương đương mức lương phổ thông ở đô thị.

Nếu được thông qua, mức này sẽ giảm ngay áp lực chi phí cho hàng triệu hộ kinh doanh, tạo điều kiện duy trì việc làm, tái đầu tư và tăng khả năng dự phòng trước rủi ro. Quan trọng hơn, việc nới ngưỡng miễn thuế còn khuyến khích hộ kinh doanh đăng ký hoạt động hợp pháp, minh bạch doanh thu, từ đó giúp Nhà nước có thêm dữ liệu cho hoạch định chính sách lâu dài.

Ông đánh giá cao việc tính thuế theo thu nhập đối với nhóm có doanh thu 500 triệu đến 3 tỷ đồng/năm vì đây là bước quan trọng để các hộ kinh doanh làm quen với ghi chép và hóa đơn, tạo tiền đề chuyển đổi lên doanh nghiệp.

Từ góc nhìn chuyên môn, nhiều chuyên gia đồng tình với hướng điều chỉnh này. Bà Nguyễn Thị Cúc - Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam (VTCA) - cho rằng việc nâng ngưỡng lên 500 triệu đồng là phù hợp với mặt bằng thu nhập hiện nay. Bà cho rằng thậm chí có thể xem xét nâng cao hơn để phản ánh đúng thực tế chi phí sinh hoạt tăng. Tuy nhiên, theo bà Cúc, điều quan trọng không chỉ là con số ngưỡng miễn thuế mà là sự minh bạch trong kê khai, đảm bảo công bằng và hiệu quả trong quản lý thuế.

Bộ Tài chính khẳng định đề xuất mới được xây dựng trên nghiên cứu thực tiễn và tiếp thu ý kiến của các bên liên quan. So với hiện hành, ngưỡng 500 triệu đồng cao gấp 5 lần và được xem là bước điều chỉnh lớn nhằm hài hòa giữa hỗ trợ hộ kinh doanh và yêu cầu quản lý thuế trong bối cảnh mới. Chính phủ cũng đề nghị giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội thẩm quyền điều chỉnh ngưỡng doanh thu không phải nộp thuế để phù hợp thực tiễn trong từng thời kỳ.

Dự kiến Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) ngày 10/12, và có hiệu lực từ 1/7/2026. Các quy định liên quan đến thu nhập từ kinh doanh, từ tiền lương, tiền công của cá nhân cư trú áp dụng từ kỳ tính thuế 2026.