Ba trụ cột chính đưa kinh tế Việt Nam bước vào ‘kỷ nguyên vàng’ tăng trưởng 2 con số, vươn tầm quốc gia thu nhập cao

Trong bối cảnh toàn cầu chuyển mình mạnh mẽ, Việt Nam được đánh giá là điểm sáng khu vực về tăng trưởng và thu hút đầu tư. Việt Nam đang đứng trước cơ hội vàng để bứt phá, khi chuyển đổi xanh và chuyển đổi số trở thành xu hướng tất yếu trong giai đoạn phát triển mới, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh tại Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam thường niên 2025 (VBF 2025) diễn ra chiều ngày 10/11.

Kinh tế Việt Nam là điểm sáng của khu vực

Theo Bộ trưởng, nhờ sự quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt của cả hệ thống chính trị, nhân dân và cộng đồng doanh nghiệp, kinh tế Việt Nam tiếp tục đạt được nhiều thành tựu. Theo đó, kinh tế vĩ mô ổn định; lạm phát được kiểm soát; các cân đối lớn của nền kinh tế được đảm bảo; tăng trưởng được thúc đẩy, đạt trên 7,8% trong 9 tháng đầu năm 2025 và đạt 8% trong quý III năm 2025, thuộc nhóm nước tăng trưởng cao trong khu vực và thế giới.

Theo ông, Việt Nam đang đứng trước cơ hội rất lớn để chuyển mình mạnh mẽ, bắt kịp, tiến cùng và vượt lên trong tiến trình phát triển kinh tế, xã hội, môi trường.

Từ kết quả 10 tháng đầu năm, kinh tế Việt Nam tiếp tục duy trì đà tăng trưởng tích cực, là điểm sáng của khu vực và được cộng đồng quốc tế ghi nhận. Tổng vốn FDI đăng ký đạt trên 31,5 tỷ USD, tăng 15,6% so với cùng kỳ, vốn thực hiện đạt 21,3 tỷ USD, tăng 8,8%. Những con số này cho thấy Việt Nam tiếp tục là điểm đến hấp dẫn, được nhà đầu tư nước ngoài tin tưởng về triển vọng tăng trưởng và môi trường kinh doanh.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho rằng: "Những kết quả đó có sự đóng góp to lớn của cộng đồng doanh nghiệp, trong nước và nước ngoài. Doanh nghiệp FDI không chỉ đầu tư hiệu quả mà còn đồng hành cùng Chính phủ trong việc tham vấn, xây dựng và hoàn thiện chính sách pháp luật, hướng tới một môi trường đầu tư minh bạch, thông thoáng".

Nhìn nhận về kết quả này, cũng tại Diễn đàn, ông Thomas Jacobs, Quyền Giám đốc khu vực Đông Á - Thái Bình Dương của Tổ chức Tài chính quốc tế (IFC) đánh giá những con số Việt Nam đạt được là “rất ấn tượng”. Đại diện IFC nhận định năm 2025 “có vẻ là một năm rực rỡ nữa của Việt Nam” và khẳng định “tham vọng của Việt Nam không dừng lại ở đây” khi Chính phủ đang đặt mục tiêu tăng trưởng hai con số trong những năm tới.

Tuy nhiên, theo ông Jacobs, con đường phía trước của Việt Nam sẽ đầy thách thức với sự đòi hỏi của các khoản đầu tư chiến lược vào con người, công nghệ và cơ sở hạ tầng, cũng như vào môi trường chính sách của Việt Nam.

“Quá trình chuyển đổi sang một nền kinh tế tăng trưởng cao và thân thiện với khí hậu hơn sẽ đòi hỏi nguồn lực tài chính đáng kể, từ cả trong nước và nước ngoài. Vì vậy, việc tiếp tục phát triển khu vực tài chính và thị trường vốn của Việt Nam sẽ là điều thiết yếu. Thành công trong các lĩnh vực này sẽ giúp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo ra cơ hội mới cho lực lượng lao động Việt Nam, đây là trọng tâm của việc cải thiện mức sống và giúp Việt Nam đạt được tham vọng trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045”, ông Jacob nhấn mạnh.

Ba lĩnh vực then chốt để hiện thực hóa mục tiêu phát triển

Tuy nền kinh tế có những điểm sáng đáng ghi nhận, Bộ trưởng Bộ Tài chính cũng thẳng thắn chỉ ra những hạn chế, bất cập, khó khăn, thách thức cần tiếp tục tập trung giải quyết.

Đó là những vướng mắc về thể chế pháp luật, môi trường kinh doanh chưa được khắc phục triệt để. Các động lực tăng trưởng mới đang ở giai đoạn đầu, cần thời gian tạo chuyển biến và đạt kết quả. Năng suất lao động, chất lượng nguồn nhân lực chưa đáp ứng yêu cầu; thiếu nhân lực cho các ngành kinh tế mũi nhọn, công nghệ cao, kinh tế số.

Thiên tai xảy ra liên tục trên phạm vi rộng, gây thiệt hại nặng nề tại nhiều địa phương, dự báo có diễn biến phức tạp trong những tháng cuối năm, ảnh hưởng nghiêm trọng tới hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Trong bối cảnh có những chuyển biến sâu sắc trên phạm vi toàn cầu về địa chính trị, địa kinh tế, về cạnh tranh chiến lược, về sự dịch chuyển mạnh mẽ của các trung tâm kinh tế, bùng nổ khoa học công nghệ, cùng với những thách thức về biến đổi khí hậu, Bộ trưởng khẳng định: “Tăng trưởng xanh trở thành xu thế tất yếu và là mục tiêu mà mọi quốc gia đang hướng đến”.

Việt Nam đã ban hành hàng loạt văn bản định hướng quan trọng như Chiến lược tăng trưởng xanh quốc gia và Đề án phát triển kinh tế tuần hoàn. Đây được xem là “chìa khóa” để tái cơ cấu nền kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng theo chiều sâu.

Tại Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII diễn ra vào tháng 1/2025, Ban Chấp hành Trung ương đã thống nhất với các Đề án bổ sung phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 với mục tiêu tăng trưởng đạt 8% trở lên và tăng trưởng giai đoạn 2026-2030 liên tục đạt 2 con số. Đại hội XIII của Đảng cũng đã đề ra mục tiêu phấn đấu đến năm 2045 đưa Việt Nam trở thành nước phát triển, thu nhập cao.

Để hiện thực hóa các mục tiêu phát triển, tại diễn đàn, ông Thomas Jacobs đã chỉ ra ba lĩnh vực then chốt mà Việt Nam cần tập trung: con người, công nghệ và cơ sở hạ tầng. Bà Mariam Sherman, Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam, Campuchia và Lào, nhấn mạnh để đạt mục tiêu 2045, Việt Nam cần một quá trình phát triển “bao trùm, bền vững và tốc độ nhanh” để giải quyết ba “điểm nghẽn” chính.

Thứ nhất, nâng cao năng suất lao động. IFC cho biết thiếu hụt kỹ năng, đặc biệt ở vai trò quản lý và kỹ thuật, vẫn là rào cản lớn. Chỉ 5% lực lượng lao động sản xuất có tay nghề cao và 10% dân số có bằng cử nhân. WB cho biết một công nhân sản xuất trung bình ở Việt Nam tạo ra 6,7 USD giá trị gia tăng, thấp hơn đáng kể so với 14,4 USD ở Trung Quốc. Do đó, WB khuyến nghị Việt Nam cập nhật giáo trình theo kỹ năng thế kỷ 21, mở rộng giáo dục STEM, thúc đẩy đào tạo nghề và thực tập. “Đầu tư vào con người là chính sách tốt nhất”, bà Sherman nhấn mạnh.

Thứ hai, thúc đẩy công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đầu tư cho R&D của Việt Nam chỉ đạt 0,5% GDP, thấp hơn các nước trong khu vực, khiến Việt Nam có nguy cơ kẹt giữa các đối thủ chi phí thấp và công nghệ cao. Doanh nghiệp FDI có năng suất cao hơn 70% và lương cao hơn gần 50%, nhưng rất ít doanh nghiệp trong nước kết nối được với thị trường toàn cầu. Bà Sherman cho rằng đây vừa là thách thức vừa là cơ hội để Việt Nam chuyển giao công nghệ, từ lắp ráp đơn thuần sang thiết kế và chế tạo, nhờ các chính sách liên kết mạnh mẽ hơn.

Thứ ba, hoàn thiện cơ sở hạ tầng, đặc biệt là năng lượng sạch. Ông Jacobs cảnh báo rằng sự chậm trễ trong sản xuất điện sạch và đầu tư vào truyền tải đe dọa khả năng tiếp cận điện ổn định. WB dự báo nhu cầu năng lượng tăng 9% mỗi năm, đồng nghĩa Việt Nam phải tăng gấp đôi công suất lên khoảng 78 GW trong vài năm tới và hiện đại hóa lưới điện – một thách thức tài chính và kỹ thuật lớn.

Để tài trợ cho ba trụ cột trên, Việt Nam cần phát triển thị trường vốn và thu hút dòng vốn tư nhân quốc tế. Việc FTSE Russell nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam lên “thị trường mới nổi thứ cấp” mở ra cơ hội cho nguồn vốn nước ngoài dài hạn. Tuy nhiên, bà Sherman lưu ý khu vực công phải giữ vai trò kiến tạo để xây dựng niềm tin cho nhà đầu tư, thông qua quy định dự đoán được, chính sách thuế ổn định, tính minh bạch và thị trường vốn rõ ràng.