Bóng dáng loạt ngân hàng trong hành trình 'đi cày trả nợ' của bầu Đức ở HAGL

Hành trình từ LPBank sang OCB phản ánh sự chuyển dịch tất yếu trong chiến lược tái cấu trúc của CTCP Hoàng Anh Gia Lai (HAGL, mã HAG). Trong khi LPBank hỗ trợ mạnh ở giai đoạn then chốt của chặng đường 10 năm, giúp HAGL khơi thông vốn, củng cố thanh khoản thì OCB đến ở giai đoạn chuyển giao từ làm trả nợ ngân hàng, đối tác đến làm để trả cổ tức trở lại cho cổ đông đều đặn mỗi năm.

Từ LPBank - điểm tựa tái cấu trúc…

Tháng 10/2023, HAGL và LPBank ký thỏa thuận hợp tác sâu rộng, mở ra kỳ vọng về một “bệ đỡ tài chính” giúp doanh nghiệp Phố Núi hoàn tất chặng tái cấu trúc cuối cùng. Thị trường chứng khoán lập tức phản ứng mạnh: HAG tăng gấp đôi chỉ sau 4 tháng, còn LPB tăng hơn 25% trong cùng giai đoạn.

Ngay sau thỏa thuận, LPBank giải ngân hàng nghìn tỷ đồng, trở thành chủ nợ tín dụng lớn nhất của bầu Đức. Đầu năm 2024, HAGL tiếp tục chào bán thành công 130 triệu cổ phiếu cho ba nhà đầu tư thuộc hệ sinh thái LPBank, đi cùng cam kết tài trợ lên tới 5.000 tỷ đồng.

Tuy nhiên, chỉ một năm sau, toàn bộ dư nợ này “biến mất” khỏi báo cáo tài chính quý IV/2024 của HAGL. Thay thế LPBank là OCB - ngân hàng xuất hiện với vai trò chủ nợ lớn nhất, bắt đầu từ khoản cho vay 2.000 tỷ đồng và tăng lên hơn 2.200 tỷ trong quý I/2025.

Dù LPBank khẳng định “vẫn đồng hành cùng HAGL”, thực tế ngân hàng không còn phát sinh tín dụng với doanh nghiệp này. Các pháp nhân được xem là liên quan như LPBS hay ThaiGroup vẫn sở hữu trên 5% vốn HAGL, nhưng vai trò chủ lực đã dịch chuyển.

... Đến OCB - ngân hàng ‘hiểu nông nghiệp’, hiểu bầu Đức

Trong vòng một năm, mối quan hệ giữa bầu Đức và OCB ngày càng trở nên gắn kết. Doanh nghiệp và ngân hàng liên tục xuất hiện cùng nhau tại các sự kiện gặp gỡ nhà đầu tư, hội nghị khách hàng ngành nông nghiệp.

Tính đến cuối quý III/2025, dư nợ ngắn hạn OCB cấp cho HAGL đã lên tới xấp xỉ 4.000 tỷ đồng, chiếm 64,5% tổng dư nợ vay ngân hàng của HAGL. Song song, doanh nghiệp thực hiện hoán đổi 2.520 tỷ đồng nợ thành cổ phiếu cho nhóm chủ nợ liên quan Hướng Việt Investment - công ty mẹ của Chứng khoán OCBS. Sau giao dịch, nhóm này sở hữu 16,65% vốn, chỉ đứng sau chính bầu Đức.

Tại lễ ký kết hợp tác chiến lược giữa HAGL – OCB – OCBS ngày 25/11, bầu Đức nhắc lại thời điểm khó khăn nhất: “Có thời gian dài ngân hàng thấy hồ sơ HAGL là không thèm nhìn vì ảnh hưởng tin tiêu cực”.

Ông nói thẳng lý do “đứt gánh” với LPBank: “Ngành nông nghiệp quá phức tạp”.

Trong khi đó, OCB lại cho thấy cách tiếp cận phù hợp hơn. Chủ tịch HĐQT OCB Trịnh Văn Tuấn - người bầu Đức gọi là “ân nhân thứ ba” - trực tiếp xuống nông trường khảo sát trước khi quyết định giải ngân.

“Điểm khác biệt của OCB là họ hiểu được nông nghiệp, biết cà phê trồng thế nào, cây sầu riêng mang lại giá trị ra sao”, bầu Đức chia sẻ.

Với HAGL, việc tìm được một ngân hàng không ngại đi thực địa, không chỉ nhìn báo cáo mà còn đánh giá giá trị thật của tài sản nông nghiệp là yếu tố quyết định để tiếp tục con đường tái cấu trúc.

Một chương mới mở ra sau 10 năm khủng hoảng

“Ai cũng biết HAGL, ban lãnh đạo cũng rất thật thà, cái gì cũng công bố lên hết. Nhìn lại bức tranh trước đây, khó khăn vô vàn. Một người lãnh đạo, với tư cách Chủ tịch HĐQT như tôi… để mà tìm được trên thị trường chắc hơi khó. Một người từng chịu áp lực, từng biết thế nào là mất thanh khoản, nợ lương nhân viên 60 tháng, biết cảm giác một đối tác rất thân trước kia mà đến lúc mình khó, họ từ chối không gặp, nói thật, đó là nỗi nhục nhưng là chuyện trước kia rồi.

Tôi vẫn tin có quy luật nhân quả... HAGL không thể nào tự nhiên tái cấu trúc thành công một cách đơn giản như thế. Có những lúc tưởng như không qua nổi, nhưng rồi từng bước, từng bước nó lại qua - không hiểu bằng cách nào - kể từ thời điểm công bố HAGL mất thanh khoản ngày 31/12/2016. Thời điểm đó, tôi chọn giải pháp không 'giấu bệnh', vì giấu thì chỉ ba bốn năm sau sẽ không có thuốc chữa".

Đó là những chia sẻ của ông Đoàn Nguyên Đức tại lễ ký kết hợp tác chiến lược với OCB và OCBS ngày 25/11, hướng tới mục tiêu thúc đẩy tài chính xanh và phát triển bền vững.

Từ mức lỗ lũy kế hơn 7.500 tỷ đồng năm 2021, HAGL đã đưa khoản lợi nhuận sau thuế chưa phân phối về mức dương 820 tỷ đồng tính đến cuối tháng 9/2025. Con số này dự kiến tiếp tục tăng trong quý IV nhờ vụ thu hoạch sầu riêng tại Lào - một cột mốc quan trọng trong quá trình tái cấu trúc và mở ra khả năng trả cổ tức trở lại sau nhiều năm gián đoạn.

Nhìn lại năm 2016 - thời điểm HAGL tuyên bố “mất thanh khoản”, tổng nợ vượt 28.000 tỷ đồng, doanh nghiệp không còn dòng tiền trả lãi và đứng trên bờ vực sụp đổ. Bầu Đức gọi đó là “giai đoạn đen tối nhất” và “coi như chết rồi”. Nếu Thaco Group và ông Trần Bá Dương là “điểm tựa đầu tiên” mở ra hành trình 10 năm trả nợ, thì chặng đường hồi sinh hiện nay mang đậm dấu ấn của hàng loạt ngân hàng.

Năm 2023, Eximbank xóa khoản lãi vay nghìn tỷ giúp lợi nhuận đột biến. Cuối 2023, HAGL bắt tay LPBank; cuối 2024, OCB trở thành chủ nợ lớn nhất. Thiện chí từ trái chủ BIDV cũng giúp xử lý hàng nghìn tỷ dư nợ trái phiếu.

Việc “đứt gánh” với LPBank - ngân hàng có tệp khách hàng lớn nhất nhóm midcap - để chuyển sang OCB, ngân hàng theo mô hình quốc tế hóa và tập trung phân khúc sinh lợi cao, không phản ánh mâu thuẫn, mà là quá trình sàng lọc đối tác phù hợp nhất với đặc thù nông nghiệp.

Với hệ sinh thái OCB đồng hành, HAGL chuẩn bị bước vào giai đoạn mở rộng mạnh, hướng đến hơn 15.000ha theo mô hình “4 cây - 1 con”: Chuối, sầu riêng, cà phê, dâu tằm và chăn nuôi heo giai đoạn 2026-2027 và xa hơn.