Cho phép viên chức được 'chân trong chân ngoài', tham gia điều hành doanh nghiệp tư nhân

Chiều 10/12, với 437/442 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành, Quốc hội thông qua Luật Viên chức (sửa đổi), có hiệu lực thi hành từ 1/7/2026.

Một trong những nội dung đáng chú ý là luật mới được thông qua cho phép viên chức được ký hợp đồng lao động hoặc hợp đồng dịch vụ với cơ quan, tổ chức, đơn vị khác nếu pháp luật về ngành, lĩnh vực không cấm, bảo đảm không xung đột lợi ích theo quy định của pháp luật về phòng, chống tham nhũng, không trái với thỏa thuận tại hợp đồng làm việc và không vi phạm đạo đức nghề nghiệp.

Trường hợp chưa có thỏa thuận trong hợp đồng làm việc thì viên chức phải được sự đồng ý bằng văn bản của người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập; đối với người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập thì phải được sự đồng ý bằng văn bản của cấp trên quản lý trực tiếp.

Họ được hành nghề với tư cách cá nhân nếu pháp luật về ngành, lĩnh vực không cấm; được góp vốn, tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp, hợp tác xã, bệnh viện, cơ sở giáo dục, tổ chức nghiên cứu khoa học ngoài công lập, trừ trường hợp pháp luật về phòng, chống tham nhũng, pháp luật về doanh nghiệp hoặc pháp luật về ngành, lĩnh vực có quy định khác.

Viên chức được thực hiện các quyền khác trong hoạt động kinh doanh nếu không trái với quy định của pháp luật về hoạt động nghề nghiệp và quy định của cấp có thẩm quyền.

Viên chức làm việc tại đơn vị sự nghiệp công lập trong lĩnh vực khoa học và công nghệ, cơ sở giáo dục đại học công lập, các quyền khác theo quy định của pháp luật về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, pháp luật về doanh nghiệp và pháp luật khác có liên quan.

Bộ trưởng Nội vụ Đỗ Thanh Bình cho biết việc cho phép viên chức ký kết hợp đồng lao động, dịch vụ và tham gia hoạt động kinh doanh nhằm thể chế hóa chủ trương liên thông nguồn nhân lực giữa khu vực công và tư, tạo điều kiện cho viên chức tăng thu nhập chính đáng bằng hoạt động nghề nghiệp.

Luật Viên chức sửa đổi có hiệu lực từ ngày 1/7/2026.

Trước đó, tại các phiên họp thảo luận về Luật Viên chức (sửa đổi), nhiều đại biểu đã có ý kiến về việc có nên để viên chức 'chân trong chân ngoài'.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Phòng) cho rằng, đây là quy định mở đối với viên chức, tạo cơ hội cho viên chức khai thác và phát huy năng lực, khuyến khích sử dụng năng lực của mỗi cá nhân để đóng góp cho xã hội, tận dụng chất xám và trình độ chuyên môn của đội ngũ viên chức trong khu vực tư nhân.

Tuy nhiên, song song với việc mở rộng quyền này cần siết chặt các quy định về cơ chế kiểm soát, phòng chống tham nhũng. Đặc biệt là khi viên chức là người giữ chức vụ quản lý của cả 2 đơn vị trong và ngoài công lập hoạt động cùng một lĩnh vực dẫn tới sự lợi dụng chức vụ trong khu vực công để trục lợi cho đơn vị mình quản lý ở khu vực tư

Trong khi đó, đại biểu Trần Văn Lâm (Bắc Ninh) cho rằng, quy định viên chức không được góp vốn, thành lập doanh nghiệp trong lĩnh vực mình không hoạt động vì sợ mâu thuẫn lợi ích là không hợp lý.

"Viên chức đang hoạt động giỏi trong lĩnh vực đó mà cấm họ không được phát huy ra bên ngoài là không hợp lý. Nếu cho phép viên chức chỉ được thành lập, góp vốn doanh nghiệp trong lĩnh vực mình không phụ trách thì cho phép cũng như không cho phép, là biểu hiện của tư duy không quản được thì cấm. Chúng ta cần phải xác lập được cơ chế quản lý để viên chức không lợi dụng được thay vì không quản được thì cấm", đại biểu Trần Văn Lâm đề nghị.