Chuyên gia: Cho phép thí điểm 5 sàn tài sản mã hóa là không ít

Tại Diễn đàn quản trị doanh nghiệp Việt Nam 2025: 'Khai phá tiềm năng tài sản số', TS. Trần Quý, Viện trưởng Viện Phát triển Kinh tế Số Việt Nam chia sẻ rằng ông nhìn hệ sinh thái tài sản mã hóa tại Việt Nam từ một góc nhìn đơn giản hơn.

“Ở Việt Nam ta có câu “Nhất da nhì tướng”, ý nói con người thường tin vào thế giới hữu hình: gặp nhau phải thấy mặt, giao dịch phải nhìn tận tay, chuyển tiền phải trao – nhận rõ ràng. Nói cách khác, chúng ta quen với những gì mắt thấy, tay chạm được.

Nhưng giờ đây, chúng ta bước vào một khái niệm, một môi trường hoàn toàn mới: môi trường số, kinh tế số, hay online, được mô tả bằng một từ nghe có vẻ xa lạ: On-chain”, vị chuyên gia nói.

Cũng theo vị chuyên gia, hiện nay, nền kinh tế On-chain là nơi mọi giao dịch, thanh toán và hoạt động được thực hiện trong một môi trường vô hình – không thể sờ chạm. Giống như Internet của giá trị, trước đây chúng ta lưu trữ dữ liệu bằng bit/byte; còn trong thế giới mới, dữ liệu được lưu trữ bằng các block, kết nối với nhau tạo thành chain.

“Thay vì các dữ liệu tồn tại độc lập, mọi hành động hay sự kiện đều được móc nối trong chuỗi. Các giao dịch được xâu chuỗi với nhau. Đó chính là cơ chế của nền kinh tế On-chain”, ông Quý khẳng định.

Ông quý khẳng định từ hệ thống này thu nhỏ lại, chúng ta nói đến Blockchain hay tài sản số. Trọng tâm ở đây không phải là chữ “số”, mà là chữ “tài sản”. Khi đã là tài sản thì nó phải mang đầy đủ tính chất của tài sản theo định nghĩa pháp lý. Sau đó, phần “số” chỉ là môi trường mà tài sản ấy được ánh xạ vào, được lưu trữ và vận hành.

“Tài sản số, về bản chất, là tài sản thật nhưng có một bản sao trong môi trường số. Việc phải định danh và quản lý nó trở nên quan trọng bởi trong môi trường truyền thống, ta nhìn thấy nhau để xác thực. Còn trong môi trường On-chain, mọi thứ “chạy tứ phía”, không trực quan, buộc phải có cơ chế pháp lý và tư duy mới để quản lý”, ông Quý nói.

Hệ sinh thái tài sản số hiện nay, ông Quý nói ngắn gọn, bao gồm hai chủ thể chính: Thứ nhất, tài sản số – VA (Virtual Asset). Thứ hai, nhà cung cấp dịch vụ tài sản số – VASP (Virtual Asset Service Provider). Xung quanh hai chủ thể này là rất nhiều đơn vị cung cấp dịch vụ khác.

Trước quan điểm cho rằng chỉ cho phép 5 đơn vị thử nghiệm tài sản số là quá ít, nhưng ông Quý cho rằng so với thị trường chứng khoán – chỉ có hai sàn Hà Nội và TP.HCM thì năm “sàn mã hóa” là đã rất nhiều. Vấn đề không phải ít hay nhiều mà là quản lý thế nào.

“VA có thể tạo ra vô số, nhưng để trở thành tài sản số đúng nghĩa và hợp pháp, nó phải đáp ứng hai điều kiện: Một là có quyền tài sản, được công nhận. Hai là nằm trong hệ sinh thái đầy đủ, gồm thẩm định, lưu ký… giống như bất động sản muốn có giá trị phải có đơn vị định giá. Nếu ai đó chỉ cần nhấn Enter là sinh ra tài sản, hôm nay nói 1 đô, mai bảo 1,5 đô thì rõ ràng không thể được xem là tài sản hợp pháp – dù nó có giá trên thị trường tự do”, ông Quý nói.

Như vậy, ông Quý khẳng định chúng ta có hai phần: Phần chìm – hệ quả của thời kỳ tài sản số được tạo ra “bằng phím Enter”, hoạt động tự do, không luật lệ. Theo khảo sát báo chí, người Việt tham gia vào phần này khoảng 20%. Và phần nổi – bao gồm khung pháp lý, quy định và hệ thống quản lý.

“Nghị quyết 05 thực chất nhằm tạo cầu nối giữa phần chìm và phần nổi, thông qua hai yếu tố: Một là niềm tin, bằng cách đưa pháp luật và cơ chế giám sát vào. Hai là sự đồng bộ về công nghệ, để việc quản trị tài sản số diễn ra minh bạch, an toàn”, ông Quý khẳng định.