Chuyên gia khuyến cáo cần thận trọng khi đưa vàng thành kênh huy động vốn để ổn định kinh tế vĩ mô

Trả lời câu hỏi tại Diễn đàn Đầu tư Việt Nam 2026 về việc có nên đưa vàng trở lại thành một kênh đầu tư huy động vốn chính thức có khả thi trong giai đoạn 2026-2030 hay không, TS. Lê Anh Tuấn - Tổng Giám đốc Dragon Capital cho rằng, số hóa vàng giúp huy động nguồn lực trong dân, nhưng cần cơ chế minh bạch và lộ trình thận trọng để giữ ổn định kinh tế vĩ mô.

Tổng giám đốc Dragon Capital, nhận định việc đưa vàng thành kênh huy động vốn trong giai đoạn 2026-2030 là hướng đi "rất thú vị nhưng cũng rất khó". Bởi việc huy động hay chuyển đổi vàng thành vốn tài chính đòi hỏi sự thận trọng cao. Nếu triển khai không khéo, chính sách có thể tạo rủi ro cho hệ thống tài chính.

Tại Diễn đàn, ông cũng chia sẻ qua ba mô hình trên thế giới mà Việt Nam có thể tham khảo.

Thứ nhất, ở Mỹ năm 1933, Chính phủ đã thu hồi toàn bộ vàng trong dân, nhưng Việt Nam mình không thể áp dụng được mô hình này, bởi khi đó Mỹ đang trong thời kỳ giảm phát, một điều kiện đặc thù giúp họ thực hiện chính sách đó.

Thứ hai là mô hình của Ấn Độ, họ phát hành trái phiếu vàng và huy động được khoảng 150-200 tỷ USD phục vụ cho quốc sách.

Người dân chuyển sang mua trái phiếu vàng thay vì tích trữ vàng vật chất. Cơ chế này nghe có vẻ đơn giản nhưng thực chất khá ‘technical (kỹ thuật-PV)’, đòi hỏi hệ thống vận hành và giám sát chặt chẽ.

Mô hình thứ ba là của Trung Quốc. Quốc gia này có cả sàn vàng vật chất lẫn sàn vàng phi vật chất, cho phép người dân giao dịch và chuyển đổi linh hoạt.

Ông Tuấn cho rằng, việc dịch chuyển từ tích trữ vàng vật chất sang vàng số hóa là xu hướng nên làm, song đây là bài toán khó cần chuẩn bị toàn diện về pháp lý, chuẩn lưu ký, hạ tầng giao dịch và giám sát rủi ro.

Ông nhận định, Việt Nam phải thiết kế cơ chế thận trọng để chuyển hóa nguồn lực trong dân thành vốn phát triển mà không gây xáo trộn kinh tế vĩ mô hay kích hoạt đầu cơ.

Cùng góc nhìn về chủ đề vàng, cũng tại Diễn đàn, ông Đặng Văn Thành - Chủ tịch Tập đoàn TTC cho rằng cần hết sức thận trọng trong việc có nên thành lập sàn vàng hay không.

Với thị trường vàng, theo ông Thành đánh giá là không đóng góp thiết thực như thị trường vốn. "Vấn đề là làm sao huy động được lượng vàng trong dân, với một chi phí hợp lý, để đưa vào dự trữ quốc gia", ông Thành chỉ rõ.

Cũng theo ông, việc huy động vàng trong dân để tích trữ, như trước đây, là không khả thi và rất rủi ro. Nhưng nếu chấp nhận một mức chi phí nhất định để chuyển nguồn vàng đó thành dự trữ quốc gia thì đây là vấn đề cần được nghiên cứu, tính toán kỹ lưỡng.

Riêng với giá vàng, ông cho rằng không cần bàn sâu bởi xu hướng dịch chuyển đã rõ. Do vậy, ông cảnh báo việc lập sàn vàng cần hết sức cẩn trọng.

Trong khi đó, đối với vấn đề huy động vàng trong dân để chuyển hóa thành nguồn lực có lợi hơn cho đất nước thì ông Thành cho rằng là điều nên làm nhưng cần xác định phương thức phù hợp và cần sự đóng góp trí tuệ của nhiều chuyên gia.

Theo Hội đồng Vàng thế giới (WGC) thống kê, Việt Nam nằm trong nhóm tiêu thụ vàng cao nhất khu vực - bình quân mỗi năm tiêu thụ khoảng 55 tấn vàng. Theo báo cáo của WGC, Thái Lan đứng thứ nhì Đông Nam Á với mức tiêu thụ 48,8 tấn vàng, tiếp sau đó là Indonesia với 47,3 tấn. Năm 2022, tổ chức này cũng đánh giá Việt Nam dẫn đầu tăng trưởng nhu cầu vàng ở khu vực.

Tại phiên thảo luận về kinh tế - xã hội diễn ra gần đây, ông Thạch Phước Bình - Phó trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Vĩnh Long từng chia sẻ, phần lớn lượng vàng hiện nay vẫn nằm trong két của người dân, một nguồn lực khổng lồ chưa được chuyển hóa thành vốn cho nền kinh tế. Cùng với đó, từ đầu năm đến nay, giá vàng trong nước và thế giới có những thời điểm chênh lệch nhau 20 triệu đồng mỗi lượng.

"Điều này phản ánh sự bất ổn của thị trường và tâm lý đầu cơ, găm giữ", Phó đoàn đại biểu Vĩnh Long nói và cho rằng nguyên nhân gốc rễ vẫn là thiếu một cơ chế thị trường minh bạch, hiện đại và an toàn cho người dân.

Ông Bình cho rằng có thể phát triển sản phẩm tài chính hóa vàng như chứng chỉ vàng lưu ký, quỹ đầu tư vàng, trái phiếu vàng được bảo chứng bằng vàng vật chất trong kho. Người dân có thể góp vàng hoặc đầu tư bằng tiền đồng, hưởng lợi nhuận theo giá vàng, để biến vốn tĩnh thành động.

Ông giả định, nếu đưa được 10-15% lượng vàng trong dân vào hệ thống tài chính, đây sẽ là nguồn vốn quý giá cho phát triển hạ tầng, chuyển đổi số và đổi mới công nghệ mà không cần tăng vay nợ công.

Để ổn định thị trường vàng, Phó thủ tướng Lê Thành Long từng cho biết Chính phủ đã đưa ra nhiều biện pháp, gồm tăng thanh, kiểm tra. Nghị định 232 sửa đổi, bổ sung Nghị định 24 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng có hiệu lực từ 10/10, trong đó xóa bỏ cơ chế Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng.

Bên cạnh đó, khung pháp lý về sàn giao dịch vàng đang được Ngân hàng Nhà nước nghiên cứu, trình Chính phủ. "Mô hình này sẽ minh bạch hóa giao dịch, và hy vọng chúng ta kiểm soát được thị trường", Phó thủ tướng nhận định.