Chuyên gia thuế: 90% hộ kinh doanh dù được miễn thuế theo đề xuất vẫn phải kê khai 2 lần/năm

Việc chính thức xóa bỏ hình thức thuế khoán đang đặt ra những yêu cầu mới về quản lý và tuân thủ thuế đối với các hộ kinh doanh trên toàn quốc.

Chia sẻ tại webinar trực tuyến với chủ đề “Thuế khoán chấm dứt - Hộ kinh doanh cần chuẩn bị gì?” vừa diễn ra, bà Hoàng Thị Hồng Liên, Giám đốc bộ phận Tư vấn thuế và Doanh nghiệp tại Nexia STT đã cảnh báo thông tin rất cần thiết đối với nhóm hộ kinh doanh nhỏ lẻ.

Theo đó nhóm hộ kinh doanh nhỏ, siêu nhỏ (dự kiến doanh thu dưới 500 triệu đồng/năm theo đề xuất) sẽ không phát sinh thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân. Tuy nhiên, hộ kinh doanh thuộc nhóm này vẫn phải tiếp tục theo dõi doanh thu một cách sát sao và kê khai hai lần trên một năm để xác định nghĩa vụ thuế được miễn.

Bà Liên cũng thông tin lại, theo lộ trình mới mà Bộ Tài Chính đề ra, từ 1/1/2026, 100% hộ kinh doanh sẽ phải tự kê khai và tự nộp thuế, và dự kiến sẽ được phân thành ba nhóm chính để quản lý.

Đáng chú ý, theo Công văn 18491 của Bộ Tài chính, mức doanh thu được miễn thuế thu nhập cá nhân và thuế giá trị gia tăng đã được đề xuất nâng lên từ 200 triệu đồng đến 500 triệu đồng một năm. Bà Liên lưu ý rằng mức 500 triệu đồng này sẽ được trừ khi tính thuế trong tương lai (ví dụ, doanh thu 1 tỷ đồng sẽ được trừ 500 triệu đồng như phần miễn thuế trước khi tính thuế).

Theo tính toán chi tiết của Bộ Tài chính, với mức đề xuất 500 triệu đồng/năm, dự kiến sẽ có khoảng 2,3 triệu hộ kinh doanh trên tổng số 2,54 triệu hộ kinh doanh (số liệu tính đến tháng 10 năm 2025) sẽ không phải nộp thuế, tương đương khoảng 90% tổng số hộ. Quyết định này được kỳ vọng sẽ tạo ra một cú hích lịch sử, giúp giảm áp lực tài chính khổng lồ, tạo dư địa phục hồi và phát triển bền vững cho đội ngũ tiểu thương.

Đối với nhóm hai (hộ kinh doanh nhỏ, doanh thu từ 500 triệu đến dưới 3 tỷ đồng một năm), họ sẽ tiếp tục áp dụng phương pháp tỷ lệ phần trăm trên doanh thu, phải kê khai theo quý và quyết toán theo năm. Đặc biệt, nếu doanh thu trên 1 tỷ đồng một năm và có hoạt động cung cấp hàng hóa/dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng (như khách sạn, ăn uống), nhóm này bắt buộc dùng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền. Hộ kinh doanh nhóm hai phải ghi sổ kế toán đơn giản trên phần mềm và bắt buộc phải mở một tài khoản ngân hàng riêng để tách bạch dòng tiền phục vụ kinh doanh và chi tiêu cá nhân.

Nhóm ba (hộ kinh doanh lớn, trên 3 tỷ đồng/năm) là nhóm phải chuyển sang phương pháp khấu trừ, trong đó thuế giá trị gia tăng là đầu ra trừ đầu vào, và thuế thu nhập cá nhân tính dựa trên lợi nhuận thực tế (doanh thu trừ chi phí hợp lý). Nhóm này bắt buộc phải theo chế độ kế toán doanh nghiệp siêu nhỏ và vừa, và phải dùng hóa đơn điện tử có mã hoặc hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền. Trường hợp nhóm hai có doanh thu đến 2 tỷ đồng một năm trong 2 năm liên tục thì họ sẽ phải áp dụng theo quy định của nhóm ba.

Sau khi bỏ thuế khoán, thuế hộ kinh doanh tăng hay giảm

Khi trả lời về lo ngại thuế có bị tăng lên hay không khi chuyển sang phương pháp kê khai, bà Liên khẳng định rằng sẽ có hộ kinh doanh nộp ít hơn và sẽ có hộ kinh doanh sẽ phải nộp nhiều hơn.

Lý do là bởi vì doanh thu đã minh bạch hơn thay vì mức khoán cố định, và cách tính thuế đã thay đổi dựa trên lợi nhuận thực tế. Theo bà, với cách tính thuế theo lợi nhuận thực tế, thậm chí sẽ có những năm hộ kinh doanh không phải nộp thuế. Bà nhấn mạnh lợi ích của việc kê khai minh bạch này là giúp hộ kinh doanh linh hoạt, tăng uy tín và dễ tiếp cận nguồn vốn tín dụng hơn.

Bà cũng xem đây là một cơ hội để mọi người bứt phá và thay đổi, xem xét có nên chuyển đổi lên doanh nghiệp hay không, vì hộ kinh doanh chuyển đổi lên doanh nghiệp sẽ được ưu đãi và miễn thuế trong 3 năm,.

Để chuẩn bị cho việc chuyển đổi, bà Liên cho biết Cục Thuế đã có kế hoạch "60 ngày cao điểm chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai" theo Quyết định 3352 ngày 31/10/ 2025. Hộ kinh doanh cần thực hiện khoảng năm bước quan trọng, bao gồm:

Thứ nhất, chủ động tiếp cận thông tin về các quy định pháp luật liên quan.

Thứ hai, chuẩn bị sẵn sàng sử dụng các phần mềm cần thiết như phần mềm hóa đơn điện tử và phần mềm bán hàng có kết nối cơ quan thuế trước ngày 1/1/2026.

Thứ ba, hộ kinh doanh cần đăng ký tài khoản giao dịch điện tử ETAX, định danh điện tử và chữ ký số để thực hiện các giao dịch dịch vụ công.

Thứ tư, phải thực hiện các thủ tục hành chính bằng phương pháp điện tử và chuẩn bị minh bạch tài chính bằng cách phải có một tài khoản kinh doanh riêng để theo dõi dòng tiền, phục vụ kê khai và quản trị tài chính.

Cuối cùng, hộ kinh doanh phải chủ động tính toán doanh thu để xác định ngưỡng và lựa chọn phương thức kê khai, quản lý thuế phù hợp nhất. Bà Liên cũng sẵn lòng gửi tài liệu chính thống của Cục Thuế về các bước chuẩn bị này.

Cũng tại buổi thảo luận, đại diện Nexia STT cũng trả lời câu hỏi của một chủ cửa hàng là: “Hiện nay, tôi buôn bán tại cửa hàng quá ế ẩm và muốn nghỉ kinh doanh cửa hàng, chuyển qua bán hàng online. Vậy tôi có cần phải kê khai thuế như khi buôn bán tại cửa hàng không?”.

Về việc bán hàng online, bà Liên giải đáp, người bán vẫn cần phải kê khai thuế. Nếu bán trên sàn thương mại điện tử có chức năng thanh toán (ví dụ như Shopee, Lazada) và sàn đã khấu trừ thuế trước khi trả thu nhập cuối cùng, thì người bán đã được các sàn kê khai và nộp thuế thay.

Nếu bán online qua kênh thương mại điện tử chưa có chức năng thanh toán, hộ kinh doanh phải kê khai và nộp thuế cho phần thu nhập này, và phần thuế đã được các sàn khấu trừ sẽ được trừ ra, chỉ phải nộp phần còn lại.