Cú sụp đổ tại những doanh nghiệp có BCTC 'đẹp như tranh' và cái giá phải trả là sự rút lui của dòng vốn

Mới đây, Tập đoàn Bamboo Capital (HoSE: BCG) bất ngờ công bố khả năng ghi nhận khoản lỗ khoảng 20% tổng tài sản hợp nhất tại thời điểm 31/12/2023 trong năm 2024, tương đương gần 8.400 tỷ đồng. Đây là con số gây sốc, đặc biệt khi đặt cạnh lịch sử kinh doanh của doanh nghiệp này.

Theo tài liệu công bố, BCG dự kiến tiếp tục lỗ trong 2 năm tiếp theo, lần lượt 301 tỷ đồng vào năm 2026 và 76 tỷ đồng vào năm 2027, trước khi lợi nhuận có thể quay trở lại từ năm 2028. Điều đáng nói là trong báo cáo tự lập năm 2024, BCG vẫn ghi nhận lợi nhuận sau thuế lên tới 844 tỷ đồng. Trong suốt gần 10 năm trước đó, doanh nghiệp này chưa từng báo lỗ, thậm chí lợi nhuận còn tăng trưởng mạnh qua từng năm.

Sự chênh lệch lớn giữa các báo cáo và diễn biến thực tế khiến thị trường không khỏi đặt dấu hỏi. Tuy nhiên, con số đáng chú ý hơn cả là hơn 51.400 cổ đông BCG đã chịu thiệt hại nặng nề khi mã này mất 60% giá trị trong năm nay trước bị đình chỉ giao dịch, thậm chí giảm tới 90% nếu nắm giữ từ đỉnh năm 2022 và hoạt động kinh doanh trở nên “không còn đáng tin cậy”.

Thiếu minh bạch và cú sập niềm tin

Vụ việc bắt đầu từ đầu năm, khi ông Nguyễn Hồ Nam - cựu lãnh đạo Bamboo Capital bất ngờ bị khởi tố. Nguyên nhân cụ thể không được công bố ngay. Phải nhiều tháng sau, trong một cuộc họp, C03 Bộ Công an mới thông tin ông Nam cùng một số cá nhân khác bị khởi tố về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản trong vụ án xảy ra tại Bamboo Capital. Đến nay, vụ việc vẫn chưa được làm rõ.

Trong suốt khoảng thời gian này, nhà đầu tư (NĐT) gần như rơi vào trạng thái “mù thông tin”. Ban lãnh đạo từng xuất hiện đều đặn trong các buổi livestream nói về tiềm năng doanh nghiệp và cổ phiếu, song sau đó cũng dần “mất hút”.

Không có những thông tin cập nhật kịp thời, không có giải thích rõ ràng về rủi ro, thiếu lộ trình xử lý cụ thể. Giá cổ phiếu liên tục lao dốc, khiến nhà đầu tư rơi vào thế bị động. Thiệt hại không chỉ nằm ở con số lỗ trên tài khoản, mà còn ở việc niềm tin bị bào mòn nghiêm trọng.

BCG không phải là trường hợp cá biệt. Trong hơn 25 năm phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam, đã có không ít doanh nghiệp từng là “ngôi sao”, thu hút hàng chục nghìn nhà đầu tư, trước khi sụp đổ vì những vấn đề liên quan đến minh bạch thông tin.

Một ví dụ gần đây là Lộc Trời - doanh nghiệp đầu ngành lúa gạo, lọt “mắt xanh” của không chỉ NĐT cá nhân mà cả tổ chức trong và ngoài nước. Kể từ khi phát sinh bất ổn nội bộ đầu năm 2024, cổ đông hầu như không còn nắm được thông tin rõ ràng về hoạt động kinh doanh. Từ mức đỉnh gần 34.000 đồng/cp cuối năm 2023, cổ phiếu LTG đã giảm khoảng 80% về vùng 7.000 đồng/cp hiện tại. Doanh nghiệp này lên kế hoạch lỗ 524 tỷ đồng trong năm 2025, trong khi các năm trước đó liên tục có lãi.

Hay như đại án FLC, hơn 28.000 nhà đầu tư đã trở thành bị hại trong vụ án lừa đảo chiếm đoạt tài sản và thao túng thị trường chứng khoán liên quan đến ông Trịnh Văn Quyết.

Nhiều trường hợp, rủi ro đã tồn tại từ sớm nhưng bị che khuất bởi các báo cáo tài chính “đẹp”, những kế hoạch tăng trưởng tham vọng và các thông điệp truyền thông tích cực. Hiện nay, NĐT cá nhân chiếm tỷ trọng lớn, hiệu ứng tâm lý sau các thông tin bất ngờ càng trở nên mạnh mẽ, khiến thị trường phản ứng theo kịch bản tiêu cực nhất.

Từ câu chuyện doanh nghiệp đến bài toán thị trường

Hệ quả của các vụ việc thiếu minh bạch không chỉ dừng lại ở phạm vi một doanh nghiệp. Khi những cú sập xảy ra liên tiếp, nhà đầu tư có xu hướng đánh đồng rủi ro, khiến toàn thị trường bị chiết khấu mạnh về định giá. Dòng vốn dài hạn, đặc biệt là vốn tổ chức và vốn ngoại, trở nên thận trọng hơn, ngay cả khi mặt bằng định giá đã lùi về vùng hấp dẫn.

Thực tế này lý giải một phần việc thị trường chứng khoán Việt Nam không thiếu cơ hội đầu tư, nhưng vẫn thiếu dòng tiền bền vững. Rào cản không chỉ nằm ở lãi suất hay triển vọng tăng trưởng, mà ở độ tin cậy của thị trường, giúp duy trì dòng vốn ổn định và mang tính dài hạn.

Chia sẻ về câu chuyện nâng hạng, Chủ tịch SSI Nguyễn Duy Hưng từng nhấn mạnh: “Bản chất của việc nâng hạng không chỉ nằm ở việc đáp ứng các tiêu chí kỹ thuật, mà còn là câu chuyện niềm tin”.

Để củng cố niềm tin này, cơ quan quản lý đang từng bước hoàn thiện khung pháp lý theo hướng siết chặt minh bạch và tăng cường bảo vệ nhà đầu tư. Luật số 56/2024/QH15, được Quốc hội thông qua ngày 29/11/2024 và có hiệu lực từ 1/1/2025, đã sửa đổi, bổ sung nhiều luật quan trọng thuộc phạm vi quản lý của Bộ Tài chính, trong đó có Luật Chứng khoán. Ba nhóm chính sách lớn nhằm nâng cao chất lượng và tính minh bạch của thị trường trở thành điểm nhấn đáng chú ý.

Nhóm chính sách thứ nhất tập trung nâng cao tính minh bạch và hiệu quả của hoạt động chào bán chứng khoán, qua đó cải thiện chất lượng “hàng hóa” trên thị trường, đồng thời tạo thêm cơ hội để các công ty đại chúng sớm tham gia thị trường chứng khoán.

Nhóm chính sách thứ hai hướng tới tăng cường công tác kiểm tra, giám sát nhằm nâng cao mức độ tuân thủ và ngăn chặn các hành vi gian lận, thao túng trên thị trường. Việc củng cố kỷ cương, kỷ luật và minh bạch được coi là yếu tố then chốt để duy trì niềm tin của NĐT, nhất là trong bối cảnh thị trường ngày càng hội nhập sâu với các chuẩn mực quốc tế.

Nhóm chính sách thứ ba tập trung tháo gỡ các điểm nghẽn, vướng mắc phát sinh trong quá trình thực thi Luật Chứng khoán năm 2019 và Nghị định số 155/2020/NĐ-CP, nhằm bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong thực thi chính sách, qua đó nâng cao tính khả thi và hiệu quả của toàn bộ hệ thống pháp lý.