Cục Thuế cảnh báo hộ kinh doanh thiếu hóa đơn đầu vào có thể bị xử phạt và nghi trốn thuế

Trong thông tin gửi báo chí vừa được phát đi, Cục Thuế nhấn mạnh hóa đơn đầu vào có vai trò đặc biệt quan trọng đối với hộ kinh doanh, không chỉ là chứng từ hợp pháp ghi nhận giao dịch mua bán hàng hóa, dịch vụ mà còn mang lại nhiều lợi ích thiết thực.

Song thực tế, theo cơ quan thuế, không ít hộ xem việc lấy hóa đơn khi mua hàng, dịch vụ là thủ tục rườm rà, không cần thiết.

Thứ nhất, hóa đơn là căn cứ chứng minh nguồn gốc hợp pháp của hàng hóa và nguyên vật liệu, giúp hộ kinh doanh tránh mua nhầm hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng, đồng thời bảo vệ uy tín và niềm tin của khách hàng.

Thứ hai, hóa đơn đầu vào là chứng từ ghi nhận chi phí hợp lệ, giúp hộ kinh doanh hạch toán chính xác doanh thu, chi phí và nghĩa vụ thuế, đảm bảo việc kê khai và nộp thuế được minh bạch, công bằng.

Thứ ba, hóa đơn là bằng chứng pháp lý khi xảy ra tranh chấp về chất lượng hàng hóa, dịch vụ hoặc thanh toán, giúp bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của hộ kinh doanh.

Đặc biệt, việc lấy và lưu giữ hóa đơn đầy đủ thể hiện tinh thần tuân thủ pháp luật, góp phần tạo dựng uy tín, tăng tính minh bạch trong hoạt động kinh doanh và xây dựng môi trường kinh doanh lành mạnh, bền vững.

"Việc thường xuyên mua bán hàng mà không lấy hóa đơn còn có thể bị nghi ngờ liên quan đến hành vi trốn thuế, ảnh hưởng đến uy tín và tính pháp lý trong kinh doanh", Cục Thuế nêu.

Cơ quan thuế dẫn quy định cho biết hàng hóa không có hóa đơn, chứng từ hợp pháp sẽ bị xem là sản phẩm không rõ nguồn gốc và có nguy cơ bị phạt hành chính.

Cụ thể, theo quy định tại Nghị định số 98/2020/NĐ-CP về xử phạt vi phạm trong hoạt động thương mại và Nghị định số 125/2020/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thuế và hóa đơn, hàng hóa không có hóa đơn, chứng từ hợp pháp sẽ bị xem là hàng hóa không rõ xuất xứ. Tùy theo mức độ vi phạm, hộ kinh doanh có thể bị phạt hành chính, tịch thu hàng hóa, thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu có dấu hiệu gian lận hoặc trốn thuế nghiêm trọng.

Chính vì vậy, việc yêu cầu, nhận và lưu giữ đầy đủ hóa đơn đầu vào khi mua hàng là biện pháp quan trọng để tự bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của hộ kinh doanh.

Cục Thuế khuyến cáo, trước khi giao dịch mua hàng, hộ kinh doanh nên trao đổi rõ với nhà cung cấp về việc xuất hóa đơn hợp lệ và kiểm tra đầy đủ các thông tin trên hóa đơn khi tiếp nhận. Hóa đơn có thể là hóa đơn điện tử hoặc hóa đơn giấy tùy theo hình thức phát hành của bên bán, nhưng bắt buộc phải đảm bảo giá trị pháp lý và có thể lưu trữ, truy xuất khi cần thiết.

Việc lưu trữ hóa đơn cần được thực hiện theo đúng quy định, trong đó hóa đơn giấy phải bảo quản cẩn thận, còn hóa đơn điện tử cần được lưu trong hệ thống hoặc phần mềm có khả năng tra cứu lại khi cơ quan thuế yêu cầu.

Trong quá trình kê khai thuế, hóa đơn đầu vào là căn cứ để xác định chi phí được trừ và tính nghĩa vụ thuế theo kỳ. Với các hộ kinh doanh áp dụng phương pháp kê khai thuế giá trị gia tăng, hóa đơn đầu vào còn là cơ sở để xác định số thuế được khấu trừ.

Cục Thuế nhấn mạnh, việc chủ động yêu cầu và quản lý hóa đơn đầu vào giúp hộ kinh doanh minh bạch tài chính, hạn chế rủi ro trong công tác giải trình và nâng cao uy tín khi tham gia giao dịch trên thị trường.

Từ 2026, các hộ đang tính thuế theo phương pháp khoán sẽ chuyển sang mô hình kê khai hoặc lựa chọn lên doanh nghiệp nhỏ và vừa. Theo đó, ngành thuế đặt mục tiêu 100% hộ kinh doanh sẽ tự khai, nộp thuế từ ngày 1/1/2026. Toàn bộ hộ thuộc diện áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền theo Nghị định 70/2025 - có doanh thu trên 1 tỷ đồng - phải đăng ký và sử dụng.

Theo Cục Thuế, trong bối cảnh toàn ngành đang triển khai chuyển đổi từ mô hình thuế khoán sang kê khai theo doanh thu thực tế, việc hộ kinh doanh sử dụng và quản lý hóa đơn đầu vào đúng quy định càng trở nên cần thiết.

Theo báo cáo của Bộ Tài chính, tính đến hết tháng 9/2025, hơn 98% hộ kinh doanh nộp thuế theo phương pháp kê khai đã sử dụng dịch vụ khai thuế và nộp thuế điện tử; 100% hộ kinh doanh thuộc diện sử dụng hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền theo quy định tại Nghị định số 70/2025/NĐ-CP của Chính phủ đã thực hiện hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền.

Trong 9 tháng đầu năm, đã có 18.348 hộ kinh doanh nộp thuế khoán chuyển sang nộp thuế theo phương pháp kê khai, và khoảng 2.530 hộ kinh doanh chuyển đổi lên doanh nghiệp.