Cuộc cách mạng trên không: Sự trỗi dậy của nền kinh tế tầm thấp toàn cầu và cơ hội cho FPT

Cuộc cách mạng trên không: Sự trỗi dậy của nền kinh tế tầm thấp toàn cầu

Khái niệm “nền kinh tế tầm thấp” (low-altitude economy – LAE) mới chỉ xuất hiện vài năm trở lại đây, nhưng tiềm năng phát triển của nó đang cho thấy một xu hướng công nghệ khó thể đảo ngược.

LAE bao gồm các hoạt động kinh tế diễn ra dưới độ cao 1.000m, có thể mở rộng đến dưới 5.000m tùy theo nhu cầu thực tế của từng quốc gia, tận dụng công nghệ bay có và không người lái, mạng thông minh tầm thấp để phát triển hạ tầng, sản xuất phương tiện bay, dịch vụ và bảo đảm an toàn bay.

Trên thế giới, LAE nổi lên cùng tốc độ phát triển nhanh của công nghệ thiết bị bay không người lái và hệ thống mạng băng thông rộng như 5G và 6G. Các nền tảng này giúp drone và phương tiện bay mới trở nên thông minh hơn, linh hoạt hơn và có thể đảm nhiệm các hoạt động mà trước đây vốn tốn kém hoặc khó triển khai, từ vận chuyển hàng hóa, giám sát hạ tầng cho tới ứng phó khẩn cấp.

Trung Quốc hiện là quốc gia thúc đẩy mạnh mẽ nhất mô hình này. South China Morning Post nhận định LAE đã trở thành một trong “những lực lượng sản xuất mới” mà Bắc Kinh ưu tiên phát triển. Hiệp hội Công nghiệp Hàng không Trung Quốc cho biết thị trường LAE của nước này có thể đạt 2.000 tỷ nhân dân tệ (gần 280 tỷ USD) vào năm 2030, trở thành ngành công nghiệp chiến lược mới sau kinh tế số. Dự báo này bao gồm sản xuất UAV, phương tiện eVTOL, dịch vụ vận tải hàng không tầm thấp, bản đồ số 3D, cùng các dịch vụ hỗ trợ như bảo trì và an toàn bay.

Song song với sự nổi lên của nền kinh tế tầm thấp, các định chế tài chính quốc tế bắt đầu đưa ra những dự báo rất lớn về giá trị kinh tế mà ngành hàng không đô thị mới có thể tạo ra.

Morgan Stanley cho rằng thị trường phương tiện bay điện cất – hạ cánh thẳng đứng (eVTOL) cùng các dịch vụ giao thông hàng không đô thị (Urban Air Mobility – UAM) có thể đạt 1.000 tỷ USD vào năm 2040 và trong kịch bản mở rộng, quy mô này có thể tăng lên 9.000 tỷ USD vào năm 2050. Đây là dự báo trong kịch bản cơ sở của Morgan Stanley được công bố trong phân tích về tương lai phương tiện bay tự động và thị trường dịch vụ đi kèm.

Theo báo cáo này, giá trị kinh tế không chỉ đến từ sản xuất thiết bị bay, mà còn từ toàn bộ chuỗi dịch vụ và hạ tầng hỗ trợ: Quản lý không-phận tầm thấp, xử lý dữ liệu bay, bản đồ số độ phân giải cao, hệ thống tiếp đất, dịch vụ vận hành và nền tảng phần mềm điều phối. Morgan Stanley nhấn mạnh rằng các “thành phần phụ trợ” này như cảm biến, chip, phần mềm điều khiển bay thậm chí còn có thể tạo ra thị trường lớn hơn cả thị trường thiết bị bay.

Hiện nay, các nước phát triển đều đang thúc đẩy “nền kinh tế tầm thấp”, nhưng mỗi nước có ưu tiên khác nhau. Trọng tâm của Mỹ là cải thiện cơ sở hạ tầng và các quy định quản lý cũng như tăng cường vai trò lãnh đạo các ngành nghề. Trong khi trọng tâm của Liên minh châu Âu (EU) là sự nhất quán về pháp lý và thống nhất pháp lý giữa các quốc gia thành viên. Trọng tâm của Vương quốc Anh là nâng cao hiểu biết của toàn xã hội và khả năng vận hành thực tế của chuyến bay ở độ cao thấp, thúc đẩy việc phổ biến công nghệ. Trọng tâm của Singapore là khám phá các kịch bản ứng dụng công nghệ ở độ cao thấp trong các thành phố để giúp xây dựng thành phố thông minh.

Có thể thấy, sự dịch chuyển này đang tạo nên một xu hướng cạnh tranh mới giữa các quốc gia: Nếu thế kỷ 20 là cuộc đua chinh phục bầu trời cao của hàng không truyền thống, thì thế kỷ 21 lại mở ra cuộc đua LAE. Nhiều nền kinh tế xem đây là không gian phát triển chiến lược có khả năng thương mại hóa nhanh, tạo doanh thu sớm và lan tỏa rộng sang nhiều ngành.

Việt Nam trước cơ hội “cất cánh” trong nền kinh tế tầm thấp

Việt Nam bước vào xu hướng LAE trong bối cảnh nhiều động lực thuận lợi: Lực lượng lao động trẻ, mức độ sẵn sàng công nghệ cao, tốc độ đô thị hóa nhanh và nhu cầu tự động hóa lớn trong nông nghiệp – logistics.

Ngày 14/11/2025, Diễn đàn Kinh tế Tầm thấp được tổ chức tại Hà Nội xác định LAE là cơ hội chiến lược giúp Việt Nam xây dựng một ngành công nghiệp mới dựa trên công nghệ bay và dữ liệu. Nếu tận dụng tốt các cơ hội hiện có, tiềm năng của kinh tế tầm thấp được đánh giá có thể đạt 10 tỷ USD. Ngành nghề mới này cũng được kỳ vọng sẽ thúc đẩy hàng nghìn doanh nghiệp phụ trợ, tạo 1 triệu việc làm chất lượng cao và mang về hàng chục tỷ USD cho Việt Nam trong 10–15 năm tới.

Ở góc độ ứng dụng, nông nghiệp được xem là lĩnh vực hưởng lợi sớm nhất. Khu vực Đồng bằng sông Cửu Long đã có khoảng 3.000 thiết bị bay được sử dụng, phục vụ diện tích hơn 1,5 triệu ha và con số này có thể tăng gấp đôi trong năm 2025 trên phạm vi cả nước. Trong bối cảnh nông nghiệp chiếm 12–14% GDP và 40% lực lượng lao động, việc áp dụng drone không chỉ tăng năng suất, mà còn giải quyết vấn đề thiếu lao động mùa vụ.

Ở lĩnh vực logistics, khi thương mại điện tử Việt Nam dự kiến đạt 63 tỷ USD vào năm 2030, UAV sẽ đóng vai trò quan trọng trong giao hàng tại các vùng núi, hải đảo – nơi chi phí vận chuyển đường bộ và đường thủy vẫn còn rất cao.

Đô thị thông minh và giám sát hạ tầng cũng là mảng giàu tiềm năng. Thiết bị bay giúp theo dõi giao thông, đánh giá tình trạng cầu đường, hỗ trợ cứu hộ khẩn cấp… đặc biệt hiệu quả tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP. HCM.

Song hành với cơ hội lớn, thách thức pháp lý là không thể bỏ qua. Theo Reuters, ngành kinh tế tầm thấp tại Trung Quốc dù đi trước nhiều quốc gia vẫn đang đối diện với “khoảng trống” về lộ trình phát triển và hành lang pháp lý rõ ràng. Tại Việt Nam, nhiều chuyên gia đã chỉ rõ rằng việc xây dựng sandbox thử nghiệm, thử nghiệm đô thị và hoàn thiện bộ tiêu chuẩn kỹ thuật là những bước tiền đề quan trọng để thị trường có thể bứt phá.

Theo ông Trương Gia Bình, Chủ tịch Tập đoàn FPT, để kinh tế tầm thấp phát triển bền vững, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa khu vực công và tư. Ông Bình cho rằng các doanh nghiệp đang gặp nhiều rào cản và khó khăn trong quy định, cần được tháo gỡ kịp thời để lĩnh vực này có thể bứt phá, góp phần tạo động lực tăng trưởng mới cho nền kinh tế Việt Nam.

FPT – “Ngọn hải đăng” công nghệ trong hành trình mở lối cho LAE

Trong bức tranh đang hình thành của kinh tế tầm thấp (LAE) tại Việt Nam, FPT nổi lên như doanh nghiệp tiên phong với chiến lược tiếp cận bài bản và đặt mục tiêu tham gia những lớp giá trị cốt lõi của hệ sinh thái này.

Giữa tháng 10/2025, FPT cùng VinaCapital và một số doanh nghiệp đã thành lập LAE Alliance, do CEO FPT giữ chức Chủ tịch. Liên minh này đặt mục tiêu xây dựng Việt Nam thành “thủ phủ drone” toàn cầu, thúc đẩy hàng nghìn doanh nghiệp phụ trợ, tạo khoảng 1 triệu việc làm chất lượng cao và mang về hàng chục tỷ USD cho Việt Nam trong 10-15 năm tới.

Thực tế, FPT có những nền tảng đáng kể để thực hiện chiến lược này. Trong lĩnh vực AI, FPT đã công bố đầu tư khoảng 200 triệu USD vào một nhà máy AI sử dụng chip Nvidia, nhằm phát triển ứng dụng như AI tổng hợp và hỗ trợ xe tự lái. Ngoài ra, với kinh nghiệm triển khai hệ thống số quốc gia như chính phủ điện tử, định danh số và dữ liệu liên thông, FPT đang sở hữu năng lực vận hành hạ tầng phức tạp – những điều kiện tiên quyết cho phát triển LAE.

Bên cạnh đó, với mạng lưới hoạt động ở khoảng 29 quốc gia và dịch vụ AI, cloud, dữ liệu lớn, FPT có khả năng “xuất khẩu công nghệ” khi ngành LAE thương mại hóa mạnh. Thay vì cạnh tranh ở phần cứng sản xuất drone, FPT có thể chọn vị trí xây dựng “hạ tầng mềm” quyết định việc thiết bị bay và phương tiện bay đô thị có thể hoạt động thông minh và mang lại giá trị kinh tế thực sự.

Với một chiến lược rõ ràng, nền tảng công nghệ mạnh và tư duy đi trước một bước, FPT đang đặt những viên gạch đầu tiên cho ngành kinh tế tầm thấp tại Việt Nam – một lĩnh vực còn mới nhưng được dự báo sẽ tạo đột phá tương đương kinh tế số trong thập kỷ tới.

Nếu tận dụng đúng thời điểm, FPT không chỉ định hình tương lai của một ngành công nghiệp mới mà còn có thể góp phần đưa Việt Nam trở thành điểm sáng công nghệ trong khu vực, nơi những giá trị kinh tế mới được tạo ra từ bầu trời tầm thấp.