Đề xuất hỗ trợ thuế, tín dụng cho doanh nghiệp có nguy cơ phá sản

Chính phủ đề xuất Nhà nước có chính sách hỗ trợ thuế, tín dụng, lãi suất, đất đai để doanh nghiệp nguy cơ phá sản được phục hồi.

Thông tin được Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Lê Minh Trí nêu khi thừa ủy quyền Thủ tướng, trình Quốc hội dự thảo Luật Phá sản (sửa đổi), ngày 23/10.

Theo tờ trình của Chính phủ, Luật Phá sản năm 2014 đã khắc phục một số bất cập, hạn chế của Luật Phá sản năm 2004. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực, kết quả tổng kết thực tiễn thi hành Luật Phá sản năm 2014 cho thấy còn nhiều điểm nghẽn trong giải quyết vụ việc phá sản, nhu cầu giải quyết phá sản doanh nghiệp, hợp tác xã không ít nhưng kết quả giải quyết chưa nhiều, thời gian giải quyết một vụ việc phá sản kéo dài, ảnh hưởng đến kết quả thu hút đầu tư vào Việt Nam...

Dự thảo Luật Phá sản (sửa đổi) nhằm sửa đổi, bổ sung các quy định còn vướng mắc, bất cập trong thực tiễn; tháo gỡ những điểm nghẽn trong giải quyết vụ việc phá sản; tạo hành lang pháp lý thuận lợi để doanh nghiệp, hợp tác xã phục hồi hoạt động kinh doanh; tuyên bố phá sản và thanh lý kịp thời những doanh nghiệp, hợp tác xã không còn khả năng phục hồi, khơi thông nguồn lực, hỗ trợ sản xuất kinh doanh, thúc đẩy kinh tế, xây dựng môi trường kinh doanh lành mạnh; góp phần cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia…

Một trong những nội dung đang gây tranh cãi trong dự thảo là chi phí phục hồi, phá sản, tạm ứng chi phí phục hồi, phá sản.

Theo Chính phủ, thực tiễn giải quyết phá sản doanh nghiệp, hợp tác xã cho thấy, một trong những điểm nghẽn lớn nhất dẫn tới trì trệ vụ việc là vấn đề tạm ứng chi phí phá sản, chi trả chi phí phá sản trong những trường hợp không phải nộp tạm ứng chi phí phá sản hoặc doanh nghiệp, hợp tác xã không còn tiền, tài sản để nộp hoặc doanh nghiệp, hợp tác xã còn tài sản nhưng không thể bán để bảo đảm chi phí phá sản. Về nội dung này, đang có hai quan điểm khác nhau.

Quan điểm thứ nhất cho rằng, quy định tạm ứng chi phí phá sản, nguồn chi trả chi phí phá sản trong trường hợp trên do ngân sách nhà nước bảo đảm. Kinh phí chi trả chi phí phá sản trong trường hợp này sẽ được bố trí trong dự toán ngân sách nhà nước hằng năm của Tòa án.

Quan điểm thứ hai cho rằng, tạm ứng chi phí phá sản, nguồn chi trả chi phí phá sản trong trường hợp trên được bảo đảm thông qua Quỹ Phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ theo quy định của Luật Hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ và các Quỹ khác theo quy định của pháp luật có nội dung hỗ trợ doanh nghiệp.

Tòa án nhân dân tối cao nhất trí và thể hiện dự thảo Luật theo quan điểm thứ nhất.

Tại dự thảo luật sửa đổi, Chính phủ đề xuất Nhà nước có chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp nguy cơ phá sản có thể phục hồi sản xuất, kinh doanh. Chính sách hỗ trợ này gồm thuế, tín dụng, lãi suất, đất đai, tài chính... và các biện pháp khác. Chính phủ sẽ xây dựng cơ chế hỗ trợ cụ thể, tùy tình hình thực tế từng thời kỳ.

Đề xuất này nhằm giúp doanh nghiệp, hợp tác xã tái cơ cấu, phục hồi hoặc rút lui khỏi thị trường một cách có trật tự, góp phần cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, lành mạnh hóa nền kinh tế.

Phục hồi sản xuất, kinh doanh cũng được Chính phủ đề xuất là một thủ tục độc lập tại dự luật sửa đổi, theo hướng ưu tiên áp dụng để tạo cơ hội, tăng hiệu quả giúp doanh nghiệp quay lại hoạt động. Còn thủ tục phá sản được thiết kế theo hướng linh hoạt, nhanh và hiệu quả.

Về khái niệm doanh nghiệp, hợp tác xã có nguy cơ, mất khả năng thanh toán, một số ý kiến cho rằng, 6 tháng là khoảng thời gian hợp lý để doanh nghiệp, hợp tác xã xác định có nguồn tiền để thanh toán khoản nợ đến hạn hay không; trước khi rơi vào tình trạng mất khả năng thanh toán thì doanh nghiệp, hợp tác xã phải tự xác định được tình trạng khó khăn của mình và có thời gian chủ động cân đối tài chính trước khi nộp đơn đề nghị tòa án được áp dụng thủ tục phục hồi hoặc thủ tục phá sản.

Tuy nhiên, một số ý kiến khác đề nghị nghiên cứu quy định về phân loại nợ của Ngân hàng Nhà nước đối với khoản nợ vay để chỉnh lý khái niệm mất khả năng thanh toán tại dự thảo Luật cho phù hợp, thống nhất.

Thảo luận tại tổ sau đó, Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Lê Minh Trí nói việc sửa luật bám theo định hướng khuyến khích, ưu tiên phục hồi với các doanh nghiệp đang khó khăn, còn nguyện vọng hoạt động. Trước băn khoăn của các đại biểu Quốc hội về khả năng lợi dụng chính sách hỗ trợ của Nhà nước, ông Trí khẳng định "rất khó để lợi dụng".

Theo ông, Nhà nước hỗ trợ, nhưng phải xác định cách làm công bằng và hợp lý như giãn, chứ không miễn nợ. Nhà nước cũng không can thiệp vào trách nhiệm trả nợ của doanh nghiệp.

Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế - Tài chính Phan Văn Mãi cho biết đa số thành viên của cơ quan thẩm tra tán thành quy định thủ tục phục hồi là độc lập, được thực hiện trước khi tiến hành các bước xử lý phá sản.

Tuy nhiên, theo ông Mãi, một số ý kiến cho rằng việc này chưa phù hợp, bởi có thể dẫn đến lạm dụng chính sách hỗ trợ của Nhà nước trong giai đoạn phục hồi, kéo dài thời gian giải quyết vụ việc phá sản. Do đó, họ đề nghị quy định thủ tục phục hồi là một khâu trong quá trình thực hiện phá sản.

Ủy ban Kinh tế và Tài chính đánh giá cao việc bổ sung quy định về bán đồng bộ tài sản hoặc toàn bộ doanh nghiệp như một giải pháp tái cấu trúc tối ưu, song cần có hướng dẫn chi tiết để bảo đảm tính khả thi và minh bạch.

Để thực hiện chính sách hỗ trợ và khuyến khích doanh nghiệp, hợp tác xã áp dụng thủ tục phục hồi có tính khả thi và mang lại hiệu quả, một số ý kiến đề nghị nghiên cứu quy định tại dự thảo Luật theo hướng Nhà nước sẽ giãn, hoãn các loại thuế cho doanh nghiệp, hợp tác xã nợ thuế trong giai đoạn thực hiện phục hồi hoặc trong thời hạn nhất định kể từ ngày tòa án công nhận nghị quyết của hội nghị chủ nợ thông qua phương án phục hồi hoạt động kinh doanh có hiệu lực.

Tuy nhiên, một số ý kiến khác đề nghị cân nhắc quy định tiêu chí, căn cứ, cơ sở để xác định doanh nghiệp, hợp tác xã đủ điều kiện phục hồi và trách nhiệm của các chủ thể tham gia phục hồi, tránh tình trạng lợi dụng kéo dài thời gian phục hồi, tăng thêm thiệt hại cho các bên liên quan so với việc cho áp dụng ngay thủ tục phá sản.

Ủy ban Kinh tế và Tài chính cũng đề nghị rà soát đồng bộ các luật có liên quan, bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật, từ đó xây dựng hành lang pháp lý hiện đại, khả thi, góp phần khơi thông nguồn lực, nâng cao năng lực cạnh tranh và lành mạnh hóa nền kinh tế quốc gia.