Đề xuất lộ trình miễn viện phí toàn dân, mức đóng BHYT có thể tăng lên 6%

Tại hội thảo lấy ý kiến về định hướng xây dựng đề án từng bước thực hiện chính sách miễn viện phí diễn ra chiều 1/12, Bộ Y tế cho biết đang đề xuất lộ trình tăng mức đóng bảo hiểm y tế (BHYT) theo từng giai đoạn, tiến tới miễn viện phí cơ bản cho toàn dân từ sau năm 2030. Đây là lần đầu tiên cơ quan quản lý nêu rõ các mốc điều chỉnh mức đóng gắn với lộ trình mở rộng quyền lợi và bao phủ dịch vụ y tế.

Theo bà Trần Thị Trang - Vụ trưởng Bảo hiểm Y tế, Bộ Y tế, dù có triển khai miễn viện phí hay không thì việc tăng mức đóng BHYT vẫn là yêu cầu tất yếu nhằm đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh ngày càng lớn của người dân. Mức đóng hiện hành là 4,5% lương cơ sở, duy trì suốt hơn 10 năm, được đánh giá là thấp so với mô hình bệnh tật phức tạp và tỷ trọng chi tiêu y tế đang tăng nhanh. Riêng năm 2024, cả nước ghi nhận 183,6 triệu lượt khám chữa bệnh, tăng 9,7 triệu lượt so với năm 2023; khoảng 40 triệu người khám BHYT thường xuyên với tần suất trung bình 4,5 lần mỗi năm. Tổng chi khám chữa bệnh BHYT vượt 139.000-140.000 tỷ đồng, tăng hơn 18.000 tỷ đồng, tương đương 15%.

Trong khi đó, người dân vẫn đang tự chi khoảng hơn 40% tổng chi phí khám chữa bệnh. Y tế cơ sở chưa cung cấp được đầy đủ dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu, các chương trình khám sàng lọc bệnh tật triển khai chưa rộng rãi. Đây là những nút thắt khiến rủi ro nghèo hóa do bệnh tật vẫn hiện hữu, đặc biệt với người mắc bệnh mạn tính, bệnh hiểm nghèo.

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Mạnh Hà nhấn mạnh chủ trương từng bước tiến tới miễn viện phí là yêu cầu khách quan để bảo đảm quyền được chăm sóc sức khỏe của người dân. Chính sách mang ý nghĩa xã hội sâu sắc, nhất là với người nghèo và nhóm dễ tổn thương, qua đó tăng công bằng y tế, giảm nguy cơ bỏ điều trị và thúc đẩy hệ thống y tế phát triển bền vững.

Căn cứ Nghị quyết 72 của Bộ Chính trị và Chỉ thị 52 của Ban Bí thư, Bộ Y tế đặt mục tiêu đến năm 2030 người dân được miễn viện phí mức cơ bản trong phạm vi quyền lợi BHYT và tiến tới bao phủ BHYT toàn dân. Để thực hiện mục tiêu này, Bộ Y tế xây dựng lộ trình ba giai đoạn gắn với việc tăng mức đóng.

Từ giai đoạn 2026-2027, người dân sẽ được khám sức khỏe định kỳ hoặc khám sàng lọc miễn phí ít nhất một lần mỗi năm theo nhóm đối tượng ưu tiên. Với hộ gia đình cận nghèo và người từ 75 tuổi trở lên đang hưởng trợ cấp hưu trí xã hội, BHYT sẽ thanh toán 100% chi phí trong phạm vi quyền lợi. Giai đoạn này, mức đóng BHYT dự kiến tăng lên khoảng 5,1% từ năm 2027. Bộ Y tế cũng sẽ tăng tỉ lệ thanh toán đối với thuốc, vật tư, kỹ thuật và mở rộng phạm vi các dịch vụ được chi trả.

Giai đoạn 2028-2030 hướng đến giảm chi tiền túi của người bệnh xuống dưới 30%, thí điểm thanh toán các dịch vụ phòng bệnh từ quỹ BHYT, triển khai sàng lọc 2-3 bệnh có chi phí hiệu quả. Tỉ lệ bao phủ BHYT phấn đấu vượt 95% dân số. Mức đóng sẽ tăng lên khoảng 5,4% từ năm 2030, đồng thời thí điểm BHYT bổ sung và đa dạng hóa các gói bảo hiểm, gồm cả chăm sóc dài hạn.

Sau năm 2030, mục tiêu là bao phủ BHYT toàn dân và mở rộng sàng lọc 3-5 bệnh có chi phí hiệu quả, tiến tới miễn viện phí trong phạm vi gói dịch vụ cơ bản và mở rộng theo nguồn lực. Mức đóng BHYT dự kiến tăng lên 6% từ năm 2032. Mạng lưới y tế cơ sở được hoàn thiện với mục tiêu 100% trạm y tế xã đủ cơ sở vật chất và nhân lực, đến năm 2027 mỗi trạm có tối thiểu 4-5 bác sĩ, tỷ lệ khám chữa bệnh BHYT tại trạm đạt trên 20%.

Đây là lần đầu tiên Bộ Y tế đề xuất cụ thể mức tăng BHYT liên quan đề án miễn viện phí toàn dân.

Ngoài tăng mức đóng, Bộ Y tế cũng đề xuất BHYT bổ sung, huy động liên kết với bảo hiểm sức khỏe thương mại, không chi trùng lặp chi phí y tế. Bộ Y tế đề xuất tìm kiếm nguồn tài chính mới, từng bước thí điểm lấy từ nguồn thu thuế từ các sản phẩm có hại cho sức khỏe.

Theo bà Trang, nguồn kinh phí để triển khai các chính sách miễn viện phí sẽ đến từ quỹ BHYT, ngân sách nhà nước, quỹ phòng bệnh và xã hội hóa.

Dù phạm vi miễn viện phí rất rộng và phức tạp, Bộ Y tế khẳng định đây là bước đi cần thiết, được triển khai theo lộ trình, phù hợp với bối cảnh Việt Nam và hướng đến mục tiêu là người dân được bảo vệ tốt hơn trước rủi ro chi phí y tế và hệ thống y tế phát triển bền vững, công bằng hơn.