Đề xuất: Nam giới hai con, không vợ được ưu tiên mua nhà ở xã hội

Sáng 23-10, tại kỳ hợp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan thừa ủy quyền của Thủ tướng trình bày tờ trình về 2 dự án: Luật Dân số; Luật Phòng bệnh.

Về Luật Dân số, theo tờ trình, giai đoạn 2006-2021, nước ta đã đạt và duy trì mức sinh thay thế, duy trì mức độ gia tăng dân số phù hợp, quy mô dân số năm 2024 đạt 101,1 triệu người.

Việt Nam đang ở thời kỳ dân số vàng, tạo ra những lợi thế to lớn cho quá trình phát triển kinh tế - xã hội. Chất lượng dân số, chỉ số phát triển con người (HDI) của nước ta không ngừng tăng lên; tuổi thọ bình quân người Việt Nam ngày càng được nâng cao.

Kết quả nêu trên là tiền đề quan trọng để chuyển chính sách dân số từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển.

Kết quả nêu trên là tiền đề quan trọng để chuyển chính sách dân số từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển.

Tuy nhiên theo cơ quan soạn thảo, một số quy định của pháp luật về dân số không còn phù hợp và chưa đáp ứng được yêu cầu về công tác dân số trong tình hình mới. Pháp lệnh Dân số chưa có các giải pháp cụ thể để duy trì mức sinh.

Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan cho biết dự thảo Luật Dân số được xây dựng nhằm giải quyết tình trạng mức sinh đang giảm thấp hơn mức thay thế và mất cân bằng giới tính khi sinh vẫn ở mức cao. Sau hơn 20 năm thi hành Pháp lệnh Dân số 2003, nhiều quy định không còn phù hợp khi xu hướng sinh ít, sinh muộn và áp lực kinh tế khiến việc sinh, nuôi dạy con ngày càng khó khăn.

Dự luật xác định việc quyết định thời điểm, số con và khoảng cách sinh là quyền của mỗi cặp vợ chồng, cá nhân, song Nhà nước khuyến khích duy trì mức sinh thay thế. Theo đó, phụ nữ sinh con thứ hai được nghỉ thêm một tháng thai sản; nam giới được nghỉ thêm 5 ngày làm việc khi vợ sinh con. Phụ nữ sinh đủ hai con trước 35 tuổi, phụ nữ dân tộc thiểu số và ở địa phương có mức sinh thấp được hỗ trợ tài chính theo chính sách của Nhà nước.

Dự luật bổ sung quy định ưu tiên mua hoặc thuê nhà ở xã hội đối với phụ nữ sinh đủ hai con, hoặc nam giới nuôi hai con mà không có vợ hoặc vợ đã mất. Các địa phương được giao căn cứ điều kiện kinh tế - xã hội từng thời kỳ để quy định cụ thể, bảo đảm tính linh hoạt và phù hợp ngân sách. Ngoài ra, chính quyền có thể mở rộng các phúc lợi xã hội cho gia đình sinh đủ hai con như giảm học phí, ưu tiên dịch vụ giữ trẻ, hỗ trợ giáo dục mầm non.

Về việc giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh và đưa tỉ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên, dự thảo bổ sung các quy định như cấm lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức. Quy định này không áp dụng với trường hợp xác định giới tính phục vụ chẩn đoán và điều trị các bệnh di truyền liên quan đến giới tính.

Khuyến khích đưa nội dung không trọng nam hơn nữ, không lựa chọn giới tính khi sinh vào hương ước, quy ước của cộng đồng dân cư.

Cùng đó là đình chỉ đối với người hành nghề y có hành vi công bố, thông báo, tiết lộ thông tin về giới tính thai nhi cho khách hàng, trừ trường hợp xác định giới tính phục vụ chẩn đoán và điều trị các bệnh di truyền liên quan đến giới tính.

Về chăm sóc sức khỏe sinh sản, Chính phủ đề xuất thực hiện sàng lọc, chẩn đoán, điều trị bệnh, tật bẩm sinh trước sinh và sơ sinh cho phụ nữ mang thai và trẻ nhỏ, kinh phí do ngân sách nhà nước bảo đảm.

Thẩm tra tờ trình, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hoá và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh đánh giá dự án Luật đã thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng về công tác dân số, phù hợp với Hiến pháp, cơ bản bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật, tính tương thích với các điều ước quốc tế có liên quan.

Tuy nhiên, Ủy ban đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát, bổ sung, cập nhật, bảo đảm tính thống nhất giữa Tờ trình, dự thảo Luật và các báo cáo thành phần của dự án Luật. Tiếp tục đánh giá tác động kỹ lưỡng các chính sách, kinh phí bảo đảm thực hiện các chính sách, kinh nghiệm quốc tế để áp dụng phù hợp với điều kiện thực tiễn của Việt Nam.

Tiếp tục rà soát nội dung của dự thảo Luật với các luật hiện hành cũng như các dự án luật đang trong quá trình sửa đổi, bổ sung có liên quan để bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật.

Quốc hội dự kiến xem xét, thông qua dự án Luật Dân số theo quy trình rút gọn ngay tại kỳ họp 10.