Đề xuất tăng đóng bảo hiểm y tế để miễn viện phí: Vì sao là 'điều bắt buộc' trong giai đoạn tới?

Việc tăng mức đóng BHYT lên 6% vào năm 2032 được xem là điều kiện cần để mở rộng quyền lợi, giảm gánh nặng đồng chi trả và bảo đảm khả năng chi trả cho người dân.

Giảm gánh nặng đồng chi trả

Hiện cả nước có hơn 95,5 triệu người tham gia BHYT, tương đương 94,2% dân số. Mức đóng hiện nay là 4,5% lương cơ sở và đã giữ nguyên suốt hơn một thập kỷ.

Trong khi đó, phạm vi quyền lợi BHYT ngày càng mở rộng, mô hình bệnh tật thay đổi, chi phí điều trị tăng và nhu cầu khám chữa bệnh tăng liên tục.

Thứ trưởng Thường trực Bộ Y tế Vũ Mạnh Hà ngày 1/12 cho biết miễn viện phí toàn dân phải dựa trên nền tảng BHYT và được thực hiện từng bước.

Theo ông, ngân sách nhà nước và quỹ BHYT sẽ chi trả các dịch vụ y tế cơ bản, thiết yếu, giảm gánh nặng tài chính cho người dân. Trước mắt, chính sách sẽ ưu tiên nhóm yếu thế, người thu nhập thấp và các đối tượng chính sách.

Đối với dịch vụ theo yêu cầu hoặc vượt mức cơ bản, người bệnh vẫn cần chi trả một phần để “nâng cao ý thức sử dụng hợp lý và tiết kiệm”, dù Bộ Y tế chưa công bố cụ thể gói dịch vụ cơ bản gồm những gì.

Theo Vụ trưởng Bảo hiểm Y tế Trần Thị Trang, người dân hiện đang tự chi trả khoảng 40% chi phí khám chữa bệnh, mức được đánh giá là cao và gây áp lực lớn cho người bệnh, nhất là nhóm mắc bệnh mạn tính, bệnh hiểm nghèo.

Trong cơ chế hiện hành, BHYT chi trả 100% cho đúng tuyến, 80% hoặc 20% với trái tuyến, phần còn lại người dân tự trả. Nhiều dịch vụ, thuốc, vật tư y tế nằm ngoài danh mục nên không được thanh toán.

“Muốn giảm tỷ lệ chi từ tiền túi của bệnh nhân về 0 thì phải tăng mức đóng BHYT”, bà Trang nói.

Lộ trình tăng mức đóng đến 2032

“

Năm 2024, Việt Nam ghi nhận 183,6 triệu lượt khám chữa bệnh, tăng gần 10 triệu lượt so với năm trước. Chi phí khám chữa bệnh qua BHYT gần 140.000 tỷ đồng, tăng 15% so với 2023. Riêng khoảng 40 triệu người khám BHYT thường xuyên trung bình 4,5 lần/năm.

Bộ Y tế cho rằng nếu không tăng mức đóng, quỹ BHYT khó đáp ứng được nhu cầu đang tăng rất nhanh này.

Bộ đề xuất ba giai đoạn, từ 2026-2027 người dân được khám sức khỏe định kỳ hoặc sàng lọc miễn phí ít nhất một lần/năm tùy nhóm ưu tiên. Nhóm cận nghèo và người từ 75 tuổi hưởng 100% chi phí trong phạm vi BHYT từ 2026. Mức đóng BHYT tăng lên 5,1% từ 2027.

Giai đoạn 2028–2030: Giảm tỷ lệ chi tiền túi xuống dưới 30%, thí điểm sàng lọc 2-3 bệnh có chi phí hiệu quả. Mức đóng tăng lên 5,4% từ 2030; thí điểm BHYT bổ sung.

Giai đoạn sau 2030: Tiến tới bao phủ BHYT toàn dân, miễn viện phí trong gói dịch vụ cơ bản; mở rộng sàng lọc 3-5 bệnh. Mức đóng tăng lên 6% từ năm 2032, hoàn thiện hệ thống thanh toán BHYT thông minh và đa tầng.

Đây là lần đầu Bộ Y tế đưa ra đề xuất cụ thể về mức đóng gắn với lộ trình miễn viện phí.

Bên cạnh tăng mức đóng, Bộ Y tế đề xuất phát triển BHYT bổ sung, phối hợp bảo hiểm thương mại để không trùng lặp chi phí. Bộ cũng kiến nghị nghiên cứu nguồn thu từ thuế đối với sản phẩm có hại cho sức khỏe nhằm bổ sung nguồn chi cho chính sách miễn viện phí.

Thứ trưởng Vũ Mạnh Hà đánh giá dù tỷ lệ bao phủ BHYT cao, người dân vẫn đối mặt nguy cơ nghèo hóa do bệnh tật; chi tiền túi cho khám chữa bệnh còn cao.

Việc từng bước miễn viện phí được ông gọi là “giải pháp kinh tế - tài chính mang ý nghĩa xã hội sâu sắc”, giúp tăng công bằng trong tiếp cận y tế và giảm nguy cơ bệnh nhân bỏ điều trị.

Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan trước đó cũng khẳng định không có chuyện miễn viện phí tuyệt đối, mà mục tiêu là giảm tối đa đồng chi trả, mở rộng bao phủ BHYT và xây dựng hệ thống y tế “công bằng, hiệu quả, bền vững, không ai bị bỏ lại phía sau”.

Việc điều chỉnh mức đóng BHYT theo lộ trình được xem là điều kiện then chốt để hiện thực hóa mục tiêu này.