Doanh nghiệp Trung Quốc ráo riết chuẩn bị cho kịch bản hậu chiến Nga - Ukraine

Doanh nhân thương mại điện tử xuyên biên giới Andy Guo vừa mở hai kho hàng với tổng diện tích 5.000 m² ở ngoại ô Moscow. Tuy nhiên, ông cho biết động thái này không nhằm giải quyết các điểm nghẽn hậu cần, mà là bước chuẩn bị cho một dịch chuyển địa chính trị có thể định hình lại thị trường nước ngoài tăng trưởng nhanh nhưng đầy bất định của mình, trong trường hợp Nga và Ukraine đạt được thỏa thuận hòa bình.

Tổng thống Mỹ Donald Trump nhiều tháng qua đã thúc đẩy nỗ lực chấm dứt xung đột Nga–Ukraine. Điện Kremlin hôm thứ Tư cho biết Tổng thống Vladimir Putin đã tiếp nhận một số đề xuất từ phía Mỹ nhằm kết thúc chiến sự và sẵn sàng tiếp tục thảo luận để tìm kiếm thỏa hiệp.

“Rất nhiều nhà xuất khẩu Trung Quốc đang theo sát và bàn luận khả năng đạt được thỏa thuận hòa bình”, Guo nói.

Là nhà sáng lập Waimaojia, nền tảng trên WeChat thu hút hàng nghìn nhà xuất khẩu hướng đến thị trường Nga, Guo nhận định triển vọng kết thúc chiến sự vừa mở ra cơ hội, vừa mang tới nhiều bất ổn cho doanh nghiệp Trung Quốc.

Theo nhiều nhà xuất khẩu Trung Quốc, nhu cầu hậu chiến tại Nga sẽ đến theo hai giai đoạn: hạ tầng trước, tiêu dùng sau. Khi các hạn chế về thanh toán và giao vận do trừng phạt được nới lỏng, chi tiêu hộ gia đình được dự báo sẽ phục hồi nhanh.

Hai kho hàng mới của Guo sẽ dùng để lưu trữ thiết bị xây dựng, đồ gia dụng và nhóm sản phẩm mà ông gọi là “phục hồi và tái thiết”.

“Chính phủ Nga đang trợ cấp mạnh cho trẻ sơ sinh và chăm sóc trẻ nhỏ, nên ngành hàng mẹ và bé có thể phục hồi đầu tiên”, ông nói. “Các sản phẩm liên quan hồi phục sang chấn hậu chiến hay chăm sóc sức khỏe, như thiết bị y tế hỗ trợ, cũng có thể trở thành điểm tăng trưởng mới”. Xu hướng này, theo Guo, có thể diễn ra tương tự tại Ukraine.

Doanh nghiệp Trung Quốc tìm đường vòng để đón đầu tái thiết

Một số công ty khác cũng đang đặt cược vào giai đoạn tái thiết. William Hong, nhà sản xuất đồng hồ nước và điện công nghệ cao tại Quảng Đông, gần đây lập doanh nghiệp liên doanh với đối tác địa phương tại nhiều thành phố của Kazakhstan. Mạng lưới này, theo ông, giúp tạo “bàn đạp” tiến vào Trung Á, đồng thời mở lại đường vào thị trường Nga và Ukraine trong tương lai.

“Cách tiếp cận này như một tấm lá chắn, giảm sự chú ý đến nguồn gốc Trung Quốc và cho phép hoạt động như một doanh nghiệp địa phương”, Hong nói.

Một số chuyên gia cho rằng ngay cả khi cộng đồng quốc tế dỡ bỏ trừng phạt và thị trường Nga mở lại, các doanh nghiệp phương Tây cũng khó nhanh chóng khôi phục chuỗi cung ứng và lợi thế mà Trung Quốc đã thiết lập trong vài năm qua.

“Dòng vốn ngoại từng rút khỏi Nga sẽ khó quay lại ngay, phải mất vài năm mới trở lại mức trước chiến tranh”, Li Qing, một nhà xuất khẩu linh kiện ô tô tại Thâm Quyến, nhận định.

Theo Liu Chen, một quản lý kinh doanh kỳ cựu trong các lĩnh vực ô tô, thiết bị y tế và máy móc tại các quốc gia thuộc Liên Xô cũ, phân khúc thiết bị công nghệ cao sẽ trở thành “đại dương xanh” nếu hòa bình được thiết lập.

“Hiện Nga hướng đến phát triển hàng không vũ trụ, chế tạo máy và năng lượng mới, những ngành có nhu cầu rất lớn”, Liu cho biết. “Tuy nhiên, châu Âu và Mỹ sẽ không cung cấp thiết bị chính xác cao, hệ thống tự động hóa hay cảm biến thông minh. Những mảng này vẫn sẽ phụ thuộc chủ yếu vào Trung Quốc”.

Trong lĩnh vực y tế, Qi Bin, quản lý kinh doanh thiết bị y tế cho thị trường Nga, cho biết các thương hiệu Trung Quốc hiện chiếm lĩnh phân khúc trung và thấp. “Nếu các hãng xe phương Tây quay lại, cạnh tranh có thể thay đổi ở một số ngành. Nhưng chuỗi cung ứng y tế cho hàng Trung Quốc vẫn ổn định, thậm chí tăng mạnh, ngoại trừ phân khúc cao cấp”.

Cơ hội lớn nhưng cạnh tranh và bất định bao trùm

Các lệnh trừng phạt phương Tây từ năm 2022 đã tạo ra khoảng trống lớn trong thị trường Nga, mở đường cho làn sóng doanh nghiệp Trung Quốc. Tuy nhiên, theo Guo, “cửa sổ cơ hội” này đang thu hẹp nhanh chóng do nội bộ cạnh tranh ngày càng khốc liệt.

Với hơn 140 triệu dân, thị trường Nga nay đã bão hòa người bán Trung Quốc; cuộc chiến giá đang leo thang. Cùng lúc đó, các vấn đề như chậm trễ logistics, gián đoạn thanh toán và yêu cầu cao hơn về tiếp cận thị trường tiếp tục gây áp lực cho doanh nghiệp.

Tại Ukraine, cơ hội tái thiết cũng mờ nhạt do độ bất định lớn.

Peter Zhu, quản lý dự án tại một công ty hạ tầng năng lượng mới ở Hắc Long Giang, cho biết doanh nghiệp của ông chưa đưa Ukraine và khu vực lân cận vào kế hoạch.

“Cơ hội tái thiết rất rộng mở, nhưng thứ tự ưu tiên và phân bổ lợi ích vẫn quá mơ hồ”, ông nói. “Chúng tôi không thể kiểm soát trọn vẹn rủi ro, vì vậy trọng tâm vẫn là các quốc gia thuộc sáng kiến Vành đai và Con đường”.

Một số doanh nghiệp lo ngại rằng nếu công ty Mỹ và châu Âu quay trở lại Nga, môi trường kinh doanh sẽ bị chi phối bởi yếu tố chính trị nhiều hơn giá hay hiệu quả.

“Với lập trường hiện tại của Trump, các công ty Mỹ có thể sẽ quay lại Nga sau khi hòa bình được ký kết,” Liu nói. “Còn công ty châu Âu thì khó đoán hơn”.

Dù vậy, Guo cho rằng ngay cả khi hòa bình còn là giả thiết, “việc chuẩn bị sớm vẫn rất đáng giá”.

“Nhưng mọi thứ sẽ phụ thuộc vào cách trật tự và lợi ích được phân chia lại sau đó”, ông nói.

Theo SCMP