Đồng minh cũ của phương Tây bất ngờ trở thành ‘cửa sau’ cho dầu Nga giữa bão trừng phạt

Theo Washington Post, một nhà máy lọc dầu mới tại cảng Kulevi bên bờ Biển Đen đang trở thành “trạm trung chuyển an toàn” cho dầu Nga.

Dữ liệu hàng hải do Reuters dẫn lại cho thấy, hôm 6/10, tàu chở dầu Kayseri rời cảng Novorossiysk (Nga) đã vận chuyển hơn 105.000 tấn dầu đến Kulevi. Lô hàng này được cho là do RussNeft, một công ty tư nhân Nga chưa bị trừng phạt, tổ chức.

Dù vậy, giới quan sát cho rằng việc RussNeft không nằm trong danh sách trừng phạt chỉ là “hình thức”, bởi người sáng lập Mikhail Gutseriev đang bị EU cấm vận và vẫn có ảnh hưởng đáng kể trong công ty.

Trong nền kinh tế do nhà nước Nga kiểm soát chặt chẽ, hầu như không doanh nghiệp lớn nào hoạt động hoàn toàn độc lập với Điện Kremlin.

Điều đáng chú ý là tàu Kayseri đã bị các tổ chức giám sát độc lập gắn nhãn là một phần của “hạm đội bóng tối”, hệ thống tàu chở dầu bí mật mà Nga sử dụng để lách trừng phạt.

Phản ứng trước dư luận, Cơ quan Doanh thu Nhà nước Georgia xác nhận có tiếp nhận lô hàng dầu từ Nga, song khẳng định con tàu, chủ tàu và các công ty liên quan “không nằm trong diện trừng phạt quốc tế”. Cơ quan này từ chối tiết lộ danh tính bên nhận hàng với lý do “bí mật thuế”, đồng thời cho biết dầu đã được “chuyển vào khu lưu kho tạm thời để kiểm tra hải quan”.

Nhà máy lọc dầu Kulevi được khánh thành năm ngoái với kỳ vọng trở thành “dự án chiến lược cho an ninh năng lượng quốc gia”, theo lời Thủ tướng Irakli Kobakhidze. Cơ sở này do Black Sea Petroleum vận hành, thuộc sở hữu của nữ doanh nhân Maka Asatiani, người có mối quan hệ gần gũi với đảng Georgian Dream cầm quyền.

Các cuộc điều tra độc lập gần đây còn tiết lộ con trai của bà Asatiani có quan hệ làm ăn với con trai của một quan chức cấp cao trong cơ quan tình báo quân đội Nga (GRU).

Tháng 9 vừa qua, cựu Bộ trưởng Kinh tế Levan Davitashvili được bổ nhiệm làm chủ tịch hội đồng quản trị nhà máy, cho thấy ảnh hưởng trực tiếp của giới cầm quyền trong dự án. Một trong những nhà tài trợ chính là Ngân hàng Cartu, do tỷ phú Bidzina Ivanishvili, người sáng lập Georgian Dream, lập ra.

Các chuyên gia an ninh cho rằng vụ nhập dầu Nga cho thấy “sự ủng hộ ngầm của chính phủ Ivanishvili với Moscow trong cuộc chiến Ukraine”, đồng thời cảnh báo rủi ro Georgia có thể bị kéo vào vòng trừng phạt.

“Động thái này khiến Georgia dễ bị liên đới khi Ukraine tiếp tục hợp pháp tấn công vào cơ sở năng lượng Nga”, cựu nghị sĩ Teona Akubardia nhận định.

Nhà máy Kulevi bắt đầu hoạt động đầu tháng 10 với công suất ban đầu 1,2 triệu tấn dầu/năm (khoảng 24.000 thùng/ngày) và kế hoạch tăng lên 4 triệu tấn/năm vào năm 2028, phục vụ cả thị trường trong nước lẫn xuất khẩu.

Dù Nga và Georgia cắt đứt quan hệ ngoại giao từ sau cuộc chiến 5 ngày năm 2008, song dưới thời Georgian Dream, mối quan hệ kinh tế giữa hai nước lại ngày càng sâu sắc. Năm 2024, 40% sản phẩm dầu của Georgia có nguồn gốc từ Nga, trong khi quan hệ với Mỹ và EU lại nguội lạnh.

Chuyên gia chính trị Gia Khukhashvili cáo buộc chính phủ hiện tại đang theo đuổi “chính sách hợp tác với Kremlin”, bất chấp nguy cơ bị phương Tây xa lánh.

Mỹ gần đây mới áp đặt lệnh trừng phạt mạnh tay với hai tập đoàn dầu khí lớn của Nga là Rosneft và Lukoil, khiến các khách hàng lớn như Ấn Độ và Trung Quốc tạm ngừng nhập khẩu vì lo ngại dính “lệnh phạt thứ cấp”.

Trong bối cảnh đó, Georgia có thể trở thành “cửa sau” cho dầu Nga, dù quy mô nhỏ, nhưng quan trọng để dầu Nga len lỏi ra thị trường – mà không bị chặn bởi các biện pháp cấm vận.

Theo Oilprice