Dự án nhà chống lũ: Dòng tiền tài trợ của Quỹ Sống đang được sử dụng ra sao?

Quỹ Sống — tiền thân là chương trình Nhà Chống Lũ, bắt đầu hoạt động từ năm 2013 do bà Phạm Thị Hương Giang (Jang Kều) sáng lập và hiện là Chủ tịch.

Quỹ sống do doanh nhân Jang Kều khởi xướng

Theo thông báo vào tháng 10/2023, Quỹ đã xây 1.203 nhà an toàn, 2 làng hạnh phúc; trồng hơn 4.000 cây đô thị và hơn 220.000 cây rừng (128ha) tại nhiều tỉnh thành.

Sau hơn một thập kỷ triển khai, tháng 10/2023 Quỹ Sống công bố định vị mới: Quỹ của Cộng đồng Hành động.

Để phù hợp chiến lược phát triển, các chương trình chủ lực như Nhà Chống Lũ và Hạnh Phúc Xanh được thành lập thành doanh nghiệp xã hội, hướng đến tự chủ vận hành và chủ động huy động nguồn lực.

Chương trình Nhà chống lũ được khởi xướng từ năm 2013 với mục đích hỗ trợ xây dựng nhà an toàn giúp các hộ dân có hoàn cảnh khó khăn tại các khu vực chịu ảnh hưởng của thiên tai và biến đổi khí hậu.

Hạnh Phúc Xanh là chương trình phát triển cộng đồng, tập trung trồng và khuyến khích trồng cây nhằm tăng không gian xanh trong đô thị, phục hồi rừng.

Quỹ Sống hoạt động ra sao?

Cùng với bước chuyển này, tính minh bạch tài chính — đặc biệt trong quản lý dòng thu – chi của các quỹ và dự án — trở thành yếu tố then chốt để duy trì niềm tin của cộng đồng và các nhà tài trợ.

Từ năm 2021 đến nay Quỹ Sống bắt đầu công bố báo cáo thường niên với nhiều con số tài chính đính kèm, cung cấp một bức tranh rõ nét về cách nguồn lực cộng đồng đã được sử dụng trong thời gian qua.

Năm 2021

• Tổng thu: 46,5 tỷ đồng
  ▪️ 69,8% (32,4 tỷ đồng) từ hoạt động gây quỹ cộng đồng (cá nhân, tổ chức)
  ▪️ 25,3% (11,7 tỷ đồng) từ doanh nghiệp tài trợ
  ▪️ Còn lại từ sự kiện, bán sản phẩm và quỹ đối tác

Đáng chú ý, Be Strong Việt Nam là chiến dịch tiếp sức mùa dịch diễn ra trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 lan rộng. hỗ trợ tuyến đầu chống dịch chiếm ưu thế trong cơ cấu thu năm 2021 (chiếm 64,61% tương ứng 30 tỷ đồng thu được từ tài trợ).

Báo cáo cho thấy chỉ trong 4 tháng đầu khởi xướng, chiến dịch này tiếp nhận hơn 12.400 lượt đóng góp, tổng thu 29,45 tỷ đồng, trong đó hơn 22 tỷ đồng hỗ trợ tuyến đầu và phần còn lại là nhu yếu phẩm. Be Strong Việt Nam cũng kết thúc sứ mệnh ngay trong năm 2021.

Bên cạnh đó, tổng chi ra các năm cũng khác với số thu vào, trong đó có những năm chi lớn hơn thu như năm 2020 chỉ hơn 14 tỷ đồng, và tăng mạnh lên trên 50 tỷ đồng vào năm 2021. Đây là nguyên nhân khiến dư quỹ cuối năm 2021 giảm từ 33 tỷ đồng đầu năm xuống còn hơn 29,4 tỷ đồng.

Năm 2022

• Tổng thu tài trợ: Hơn 12,2 tỷ đồng, giảm một nửa so với 2021
  ▪️ Hạnh Phúc Xanh chiếm 10,2 tỷ đồng
  ▪️ Nhà Chống Lũ thu 1,7 tỷ đồng, còn lại là chương trình khác
• Tổng thu (bao gồm tài chính): Hơn 14 tỷ đồng

Năm 2023

• Tổng thu tài trợ: hơn 6 tỷ đồng, giảm tiếp 50% so với 2022
  ▪️ Hạnh Phúc Xanh: hơn 4 tỷ đồng
  ▪️ Nhà Chống Lũ: hơn 1,5 tỷ đồng

Những khoản chi phí đáng chú ý cho các dự án

Các báo cáo tài chính đã ghi nhận cụ thể khoản chi cho hoạt động của các dự án. Trong đó, năm 2021 gần 48 tỷ đồng; năm 2022 hơn 26 tỷ đồng, giảm gần 22 tỷ đồng so với năm 2021; và năm 2023 hơn 11,4 tỷ đồng.

Đáng chú ý là chi tiết trong từng khoản chi.

Với dự án Nhà Chống Lũ:

• Năm 2021: Tổng chi 11,4 tỷ đồng, trong đó chi hỗ trợ trực tiếp người dân ~3 tỷ đồng (25,6%) → tỷ trọng thấp.
• Năm 2022: Tổng chi 16,2 tỷ đồng, trong đó chi hỗ trợ trực tiếp 11,56 tỷ đồng (71,1%) → cải thiện rõ rệt trong cơ cấu chi
• Năm 2023: Tổng chi 6,72 tỷ đồng, trong đó chi hỗ trợ trực tiếp người dân được hưởng hơn 3 tỷ , chiếm gần 45%.

Với dự án Hạnh phúc Xanh cũng tương tự.

Điểm khiến nhiều người chú ý là chi phí nhân sự cho dự án, chi phí dự án và chi phí khác. Các khoản chi này chiếm tỷ lệ cao trong tổng chi.

Ngoài các khoản chi phí này, thì còn ghi nhận chi phí quản lý bộ máy với số tiền vài tỷ đồng mỗi năm. Chi phí quản lý bộ máy bao gồm cả chi tiền lương (hơn 1,3 tỷ đồng), chi phí văn phòng, tổ chức sự kiện, công cụ dụng cụ, phí ngân hàng và các chi phí khác.

Những câu hỏi còn bỏ ngỏ là:

• Tỷ lệ chi cho người hưởng lợi dao động mạnh theo năm. Ví dụ dự án Nhà chống lũ của năm 2021 tỷ lệ chi phí cho dự án lại cao bất thường hơn 5 tỷ đồng, chiếm trên 45%. Tỷ lệ này khác xa với tỷ lệ chi không đáng kể như năm 2022, để dành nguồn lực chi trên 71% cho đối tượng hưởng lợi.
• Các khoản chi phí nhân sự dự án, chi phí dự án và chi phí khác chiếm tỷ lệ lớn. Các khoản chi này khác với chi lương cho bộ máy quản lý dự án, chi phí sự kiện hay chi khác ra sao.

Nguyên tắc hoạt động của dòng tiền qua Quỹ Sống

Quỹ hỗ trợ phát triển cộng đồng bền vững (Quỹ Sống) được cấp phép hoạt động từ tháng 7/2019, do bà Phạm Thị Hương Giang làm Chủ tịch. Ông Lương Văn Hùng và bà Nguyễn Thanh Nam là Phó Chủ tịch.

Đáng chú ý, theo BCTC năm 2023, số lượng nhân viên của quỹ đã giảm từ 34 người xuống còn vỏn vẹn 2 người tại thời điểm 31/12/2023.

Nguồn thu của quỹ là từ các khoản tài trợ, đóng góp tự nguyện, và thu tài chính từ lãi tiền gửi.

Các khoản chi bao gồm chi hoạt động xã hội, từ thiện, tài trợ cho các cá nhân hoặc các khoản chi khác. Ngoài ra còn có các khoản chi phí quản lý bộ máy gồm tiền lương, các khoản phụ cấp cho bộ máy quản lý; chi phí bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, thuê trụ sở, chi phí văn phòng, dịch vụ công cộng.

Quỹ cũng quy định trường hợp có thặng dư thì kết chuyển vào nguồn vốn hoạt động xã hội, từ thiện cho các năm sau.

Về nguồn vốn quản lý bộ máy, theo Luật, Hội đồng quản lý quỹ được chi cho hoạt động quản lý không quá 5% tổng thu hàng năm của quỹ.

Tuy vậy Luật cũng ghi nhận với trường hợp nhu cầu chi thực tế vượt quá 5% tổng thu hàng năm, thì Hội đồng quản lý quỹ có thể định mức chi, nhưng tối đa không vượt quá 10% tổng thu.