Giá vàng duy trì ở ngưỡng cao, nhưng vì sao đến 'giờ G' vẫn chưa thực hiện nhập khẩu vàng miếng?

Theo Nghị định 232 sửa đổi, bổ sung Nghị định 24 về quản lý thị trường vàng và Thông tư 34/2025 hướng dẫn, thời hạn xây dựng, cấp hạn mức xuất khẩu, nhập khẩu vàng thực hiện chậm nhất ngày 15/12 hằng năm.

Căn cứ vào mục tiêu chính sách tiền tệ và cung cầu vàng trong từng thời kỳ, quy mô dự trữ ngoại hối nhà nước, tình hình thực hiện hoạt động xuất khẩu vàng miếng, nhập khẩu vàng miếng, nhập khẩu vàng nguyên liệu của các doanh nghiệp, ngân hàng thương mại.

Tùy vào mục tiêu chính sách tiền tệ và cung - cầu vàng trong từng thời kỳ, quy mô dự trữ ngoại hối nhà nước, hoạt động xuất, nhập khẩu, nhà điều hành sẽ điều chỉnh tổng hạn mức hằng năm.

Trên cơ sở này, nhà điều hành sẽ cấp quota cho từng doanh nghiệp và ngân hàng theo quy mô vốn, tình hình xuất khẩu vàng miếng, nhập khẩu vàng miếng, nhập khẩu vàng nguyên liệu, tình hình sử dụng vàng nguyên liệu tùy theo mục đích.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp và tổ chức tín dụng được cấp phép kinh doanh mua, bán vàng miếng cũng cần báo cáo doanh số về Ngân hàng Nhà nước, định kỳ hằng ngày hoặc khi cần thiết.

Hệ thống dữ liệu của đơn vị có giấy phép kinh doanh hoặc sản xuất vàng miếng phải kết nối cung cấp thông tin về mức giá niêm yết, khối lượng mua bán, giá trị giao dịch... cho Ngân hàng Nhà nước. Các doanh nghiệp và ngân hàng cũng phải niêm yết công khai giá vàng miếng tại địa điểm kinh doanh hoặc trên trang thông tin điện tử.

Cũng theo quy định, trong trường hợp Ngân hàng Nhà nước từ chối cấp hạn mức xuất nhập khẩu vàng miếng, nhập khẩu vàng nguyên liệu cho doanh nghiệp, ngân hàng thương mại có văn bản thông báo từ chối ghi rõ lý do.

Được biết đến cuối ngày 15/12, các doanh nghiệp, ngân hàng chưa được cấp giấy phép sản xuất vàng miếng, nhập khẩu vàng nguyên liệu.

Trong khi đó, giá vàng miếng SJC đã tăng lên mức cao kỷ lục. Tính đến 9h sáng ngày hôm nay (17/12), giá vàng miếng SJC được Tập đoàn DOJI niêm yết ở ngưỡng 154,2-156,2 triệu đồng/lượng (mua vào - bán ra), đi ngang cả hai chiều. Chênh lệch giá mua vào - bán ra ở ngưỡng 2 triệu đồng/lượng. Giá vàng miếng SJC được Bảo Tín Minh Châu niêm yết ở ngưỡng 154,2-156,2 triệu đồng/lượng (mua vào - bán ra), đi ngang cả hai chiều. Chênh lệch giá mua vào - bán ra ở ngưỡng 2 triệu đồng/lượng.

Lý giải nguyên nhân vì sao đến nay vẫn chưa nhập khẩu vàng, trích dẫn lời chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long được chia sẻ trên Báo Tiền Phong cho rằng, hiện nay việc nhập vàng chưa thực hiện được do các đơn vị vẫn chưa xong thủ tục.

Ông Long cũng cho biết, thị trường vàng tới giờ vẫn bộc lộ nhiều điểm nghẽn: Chênh lệch giá trong nước - thế giới kéo dài, có lúc lên tới 20 triệu đồng/lượng; cấu trúc thị trường tập trung vào một vài chủ thể lớn, mức độ cạnh tranh còn hạn chế; thông tin giá cả, cung - cầu thiếu minh bạch, tạo điều kiện cho tâm lý đám đông, đầu cơ, thổi giá.

"Mỗi khi biến động mạnh lại xuất hiện “vàng chợ đen”, buôn lậu qua biên giới, giao dịch ngầm, rủi ro dồn về phía người dân, đồng thời gây khó cho điều hành tiền tệ và ngoại hối", ông Long nhận định.

Cũng tại một hội thảo diễn ra gần đây, TS Lê Xuân Nghĩa - thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách của Thủ tướng Chính phủ - đã cho rằng chính sự độc quyền trong nhập khẩu vàng miếng đã dẫn tới thị trường méo mó, người dân chịu thiệt.

“Cơ quan quản lý không nhập chính thức, thì người dân buộc phải mua vàng nhập lậu, mua hàng kém chuẩn. Đó là điều vô lý.” Ông Nghĩa nhấn mạnh, quản lý thị trường không thể chỉ dựa trên tư duy “siết cho chặt” mà bỏ qua quyền lợi người dân.

Theo TS Lê Xuân Nghĩa, yêu cầu quan trọng nhất hiện nay là cần bỏ độc quyền xuất, nhập khẩu vàng miếng của ngân hàng thương mại. Đây là điểm mấu chốt để đảm bảo thị trường minh bạch, giá vàng trong nước tiệm cận thế giới, giảm buôn lậu và bảo vệ quyền lợi chính đáng của người dân.

Theo Nghị định 232, ngân hàng và doanh nghiệp được cấp phép sản xuất vàng miếng phải có vốn điều lệ tối thiểu 1.000 tỷ đồng trở lên, ngân hàng cần có vốn từ 50.000 tỷ trở lên. Các đơn vị này phải trong danh sách đang được Ngân hàng Nhà nước cấp giấy phép kinh doanh mua, bán vàng miếng.

Ngoài ra các doanh nghiệp và ngân hàng cần phải có quy định nội bộ quy định về sản xuất vàng miếng bao gồm những nội dung cơ bản như quy trình nhập nguyên liệu; quy trình sản xuất vàng miếng; quy trình giám sát sản xuất; quy trình kiểm soát chất lượng sản phẩm.

Như vậy, các quy định của Nghị định trên nhằm đảm bảo doanh nghiệp, ngân hàng thương mại sản xuất vàng miếng phải có đủ năng lực tài chính, tuân thủ pháp luật về hoạt động kinh doanh vàng để thực hiện sản xuất vàng miếng...Đây cũng là cơ sở cần thiết để doanh nghiệp, ngân hàng thương mại có thể bắt tay ngay vào hoạt động sản xuất vàng miếng khi được cấp Giấy phép sản xuất vàng miếng, đáp ứng yêu cầu về quản lý thị trường vàng trong bối cảnh hiện nay.

Hiện tại, cả nước có 38 doanh nghiệp và ngân hàng được cấp phép kinh doanh vàng miếng. Tuy nhiên, tính theo quy mô vốn điều lệ hiện hành, chỉ một số doanh nghiệp, và nhà băng "đầu ngành" có vốn điều lệ từ 1.000 tỷ đồng trở lên là đáp ứng được điều kiện. Đó là Công ty TNHH MTV Vàng bạc đá quý Sài Gòn (SJC), Công ty CP Vàng bạc đá quý Phú Nhuận (PNJ) và Tập đoàn DOJI.

Về phía ngân hàng, nhóm ngân hàng quốc doanh có 04 ngân hàng Vietcombank với tổng vốn điều lệ 83.557.000 tỷ đồng, BIDV là 70.450.000 tỷ đồng, VietinBank là 53.700.000 tỷ đồng; Agribank là 51.638.000 tỷ đồng đều đáp ứng đủ điều kiện. Các ngân hàng tư nhân có thêm 04 ngân hàng là VPBank, Techcombank, MBB và ACB - nhóm này cũng có vốn điều lệ từ 51 nghìn đến 70 nghìn tỷ đồng.