Giá vàng liên tục lập đỉnh, chính sách thu thuế vàng miếng từ 2026 sẽ áp dụng ra sao?

Sáng 13.12, giá vàng miếng tại Công ty vàng bạc đá quý Sài Gòn-SJC tăng mạnh lên chiều mua vào 154,6 triệu đồng/lượng, bán ra 156,6 triệu đồng, tăng 900.000 đồng so với hôm qua. Tuy nhiên không lâu sau đó, khoảng 8 giờ 45 phút, SJC đã giảm 300.000 đồng một lượng khi còn mua vào 154,3 triệu đồng và bán ra 156,3 triệu đồng.

Đây là mức giá cao kỷ lục từ trước đến nay của vàng miếng SJC. Trong khi đó, vàng nhẫn đầu ngày tại SJC vẫn duy trì giá mua 151,1 triệu đồng và bán ra 153,6 triệu đồng như hôm qua. Riêng Công ty vàng bạc đá quý Phú Nhuận (PNJ) tăng 900.000 đồng khi mua vàng nhẫn lên 151,5 triệu đồng, bán ra lên 154,5 triệu đồng...

Giá vàng leo thang trong bối cảnh Quốc hội vừa thông qua Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), trong đó lần đầu tiên quy định thu thuế đối với giao dịch chuyển nhượng vàng miếng.

Theo luật, từ ngày 1.7.2026, thu nhập từ chuyển nhượng vàng miếng sẽ phải chịu thuế thu nhập cá nhân với thuế suất 0,1% trên giá chuyển nhượng từng lần.

Theo giải trình của Chính phủ trước khi Quốc hội biểu quyết thông qua luật, việc áp thuế đối với giao dịch vàng miếng được xem là bước đi cần thiết nhằm quản lý chặt chẽ thị trường vàng, hạn chế tình trạng đầu cơ, đồng thời thu hút nguồn lực xã hội quay trở lại phục vụ nền kinh tế.

Đáng chú ý, Chính phủ được giao sẽ quy định ngưỡng giá trị vàng miếng chịu thuế, thời điểm áp dụng thu và điều chỉnh thuế suất thuế thu nhập cá nhân đối với chuyển nhượng vàng miếng phù hợp với lộ trình quản lý thị trường vàng.

Đánh thuế đối với giao dịch vàng là vấn đề “nóng” trong thời gian qua. Trong đó, có ý kiến cho rằng thuế thu nhập cá nhân nhằm điều tiết thu nhập, không phải công cụ điều tiết thị trường vàng. Cũng có ý kiến cho rằng khó khả thi trong tổ chức thu thuế (ai thu, thu khi nào, thu hộ ra sao…?) Có ý kiến đề nghị cân nhắc loại bỏ quy định này để tránh bất hợp lý với tập quán tích trữ vàng của người dân Việt Nam.

Tuy nhiên, vấn đề then chốt hiện nay là việc xác định ngưỡng chịu thuế như thế nào. Một số ý kiến cho rằng, ngưỡng tính thuế nên dựa trên khối lượng hoặc giá trị giao dịch bình quân đầu người trong một chu kỳ nhất định, chẳng hạn theo tháng, quý hoặc năm.

Ví dụ, có thể quy định chỉ khi cá nhân bán ra từ 10 lượng vàng miếng trở lên mới phải nộp thuế. Đồng thời, để tránh tình trạng chia nhỏ giao dịch nhằm né thuế, có thể áp dụng ngưỡng 10 lượng vàng/tháng. Với cách tiếp cận này, các giao dịch mua bán nhỏ lẻ mang tính tích trữ truyền thống sẽ không bị ảnh hưởng.

Giả sử với mức giá sáng 13/12, khi SJC mua vào vàng miếng ở mức 154,3 triệu đồng/lượng, một cá nhân bán ra 10 lượng vàng sẽ thu về khoảng 1,543 tỷ đồng. Khi đó, số thuế thu nhập cá nhân phải nộp là 0,1% trên giá trị chuyển nhượng, tương đương 1,543 triệu đồng.

Ở chiều ngược lại, cũng có quan điểm cho rằng nên áp dụng thuế ngay với mọi giao dịch vàng miếng, tương tự cách đánh thuế đối với chứng khoán hiện nay. Theo đó, nhà đầu tư bán ra bao nhiêu vàng miếng cũng phải nộp thuế 0,1% trên giá trị giao dịch.

Với mức giá hiện tại, việc bán 1 lượng vàng miếng trị giá khoảng 154,3 triệu đồng sẽ phát sinh số thuế khoảng 154.300 đồng - mức không quá lớn và được cho là khó tạo cú sốc đối với thị trường hay người dân.

Theo quy định hiện hành, việc đánh thuế này chỉ áp dụng đối với vàng miếng. Các giao dịch vàng nhẫn, vàng trang sức, nữ trang không thuộc diện chịu thuế thu nhập cá nhân theo quy định mới.

Tại Diễn đàn Quốc hội, không ít đại biểu bày tỏ băn khoăn về tính hợp lý và khả thi của quy định này. Một số ý kiến cho rằng thuế thu nhập cá nhân về bản chất là công cụ điều tiết thu nhập, không phải công cụ điều tiết thị trường vàng. Mức thuế 0,1% bị cho là quá thấp để có tác dụng điều tiết, trong khi lại có thể làm gia tăng chi phí và thủ tục hành chính.

Dẫu còn nhiều ý kiến, Chính phủ khẳng định việc đưa thu nhập từ chuyển nhượng vàng miếng vào diện chịu thuế đã được nghiên cứu kỹ lưỡng, tham khảo kinh nghiệm quốc tế và tổng hợp ý kiến của các bộ, ngành liên quan. Mục tiêu xuyên suốt là quản lý chặt chẽ thị trường vàng, hạn chế đầu cơ, góp phần bảo vệ ổn định kinh tế vĩ mô và định hướng dòng vốn trong xã hội.

Trước đó, hồi cuối tháng 10, Hiệp hội các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI) cũng có văn bản đề xuất áp dụng thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ đối với hoạt động kinh doanh vàng vật chất.

Với ước tính khoảng 2,000 tấn (tương đương khoảng 250 tỷ USD theo thời giá hiện nay) nằm trong dân, ông Nguyễn Hoàng Hải, Phó Chủ tịch VAFI cho rằng chúng ta đang lãng phí một nguồn lực lớn.

Trong bối cảnh giá vàng liên tục lập đỉnh lịch sử, chính sách thu thuế đối với giao dịch vàng miếng, nếu được triển khai hợp lý và khả thi, sẽ là phép thử quan trọng đối với công tác quản lý thị trường vàng trong thời gian tới.