GS. TS Vũ Minh Khương: Việt Nam nổi bật và sáng chói ngay cả ở những thời điểm khó khăn

Tọa đàm “Kinh tế - xã hội Việt Nam 2021 - 2025: Chống chịu và bứt phá”, GS.TS. Vũ Minh Khương, Giảng viên Trường Chính sách công Lý Quang Diệu - Singapore, khẳng định Việt Nam nổi bật lên, sáng chói ngay cả ở những thời điểm rất khó khăn.

“Tôi vẫn nhớ hình ảnh Tổng Bí thư Tô Lâm và Thủ tướng Phạm Minh Chính có cuộc đàm thoại với ông Donald Trump. Khi bị áp thuế rất cao, chúng ta là nước đầu tiên đàm phán ngay với Tổng thống Mỹ và giải quyết được một bài toán, ít nhất là biến thách thức thành sức mạnh chứ không phải bị suy sụp.

Đây là sức mạnh tiềm tàng của Việt Nam, thể hiện sự hậu thuẫn của hơn trăm triệu dân, cộng đồng quốc tế và hàng triệu doanh nghiệp đứng sau. Điều này tạo ra niềm tin vững chắc và tâm thế ổn định trước mọi khó khăn, thử thách và Việt Nam đạt được những thành tựu đáng ghi nhận”, ông Khương nói.

Từ những bài học trên, vị chuyên gia bày tỏ niềm tin rằng Việt Nam có thể tiến rất nhanh trong thời gian tới nếu chúng ta tích lũy được những bài học, kinh nghiệm quốc tế. Có hai bài học lớn cần chú ý.

Thứ nhất, cần có những bước chuyển chiến lược trong ưu tiên trọng điểm. Đó là từ tăng trưởng sang tiến hóa. Nếu chúng ta tăng trưởng đơn thuần thì chỉ giúp quy mô mở rộng, nhưng tiến hóa là sự phát triển vượt bậc, bao hàm tính cộng hưởng, tầm nhìn tương lai và ý thức trách nhiệm.

“Kinh nghiệm tôi nghiên cứu từ Bình Dương (Việt Nam) với Thâm Quyến (Trung Quốc) cho thấy họ rất chú trọng tiến hoá, luôn luôn nâng cấp lên để trở thành thành phố toàn cầu. Trong khi đó, dù Bình Dương hiện đã rất lớn, nhưng vẫn ở mức độ gọi là "extension" (mở rộng) thay vì tiến hóa thực sự. Đây là điểm chúng ta cần đặc biệt chú ý”, ông Khương nói.

Thứ hai, theo ông Khương chúng ta từ việc chỉ tập trung vào điểm nghẽn sang tập trung vào điểm xung yếu của hệ thống. Việc này tạo ra đột phá, tạo quỹ đạo mới. Còn lại, nếu chỉ tập trung vào điểm nghẽn thì vẫn là quỹ đạo cũ, chỉ là nhanh hơn thôi, rất vất vả mà nhiều khi không tạo ra thành quả mà chúng ta kỳ vọng.

“Nếu tập trung vào những điểm xung yếu, ví dụ như chiến dịch Điện Biên Phủ, chiến dịch Buôn Ma Thuột hay chiến dịch Hồ Chí Minh, thì Việt Nam sẽ còn làm được rất nhiều việc lớn. Với sự quyết đoán, quả cảm và sự quyết liệt của Tổng Bí thư, Thủ tướng Chính phủ và các lãnh đạo khác, Việt Nam hoàn toàn có thể thực hiện nhiều việc lớn hơn nữa, điều mà cộng đồng quốc tế ghi nhận”, vị chuyên gia khẳng định.

Trong kiến tạo giá trị, ông Khương cho rằng cần hết sức chú ý bởi hiện nay, nhiều nước không phát triển được cao vì bị thiên lệch vào "trục tung" (tích lũy nguồn lực; tăng năng lực; nỗ lực cao) chứ không tích số nó với "trục hoành" (nguồn lực đầu tư vào đâu để tạo thực lực; năng lực, động lực nào thúc đẩy và nỗ lực của cá nhân, ngành, địa phương) thì có thành tổng lực không.

“Tổng lực có sức mạnh hơn rất nhiều, các địa phương với nhau, các doanh nghiệp với nhau, các ngành nghề với nhau. Việt Nam có sức mạnh tiềm tàng ở đó”, ông Khương nói.

Kinh nghiệm sức mạnh của hệ thống từ Singapore hay Trung Quốc, GS Vũ Minh Khương tin rằng sức mạnh hệ thống, nơi "1 cộng 1 bằng 11", tạo ra giá trị vô vàn và tạo ra lòng tin. Đây là điều hết sức chú ý trong thời gian tới.

Trong lược đồ để chuyển thành Nhà nước kiến tạo, phát triển, ông Khương cho rằng Việt Nam phải đi từ vòng tròn nội tiếp sang vòng tròn ngoại tiếp trên ba trục giá trị.

Thứ nhất, kinh tế thị trường và kinh tế tư nhân rất tốt, nhưng cần phát triển thêm bộ máy nhà nước, bộ máy công quyền ưu tú để hỗ trợ kinh tế tư nhân và thị trường; như "hai bàn tay vỗ vào nhau" thì mới vang dội được.

Thứ hai, khi chúng ta hội nhập quốc tế sâu rộng thì phải chú trọng năng lực thẩm thấu, khả năng sáng tạo và nguồn lực con người. Nếu chỉ hội nhập sâu, xuất khẩu nhiều nhưng đội ngũ nhân lực yếu, khả năng thẩm thấu và sáng tạo hạn chế thì không thể phát triển bền vững.

Thứ ba, phát triển hạ tầng đang rất tốt nhưng làm sao gắn kết hạ tầng và đặc biệt là xây dựng các thành phố trụ cột - thành phố toàn cầu. Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, việc phát triển hệ thống tàu điện ngầm tương tự các thành phố ở Trung Quốc trong vòng 10-15 năm sẽ thu hút dân cư và thúc đẩy phát triển mạnh mẽ. Hà Nội sẽ là chủ đạo cho cả miền Bắc. Miền Nam thì Thành phố Hồ Chí Minh phải chủ đạo cho toàn bộ Đồng bằng sông Cửu Long và Đông Nam Bộ. Miền Trung thì có Đà Nẵng.

“Làm sao chúng ta kết lại được sức mạnh tổng hợp như vậy, đó là cái tiềm tàng. Tôi tin rằng nếu Chính phủ tiếp tục với tinh thần quyết liệt như 5 năm vừa qua, trong giai đoạn 2025-2030, Việt Nam sẽ tạo ra những bước tiến vượt bậc, trở thành bài học cho thế giới.

Từ kinh nghiệm đi dạy học rất nhiều quốc gia, từ Myanmar đến châu Phi, ông Khương khẳng định nhiều đất nước đều muốn học hỏi kinh nghiệm cải cách của Việt Nam. Cái hay của Việt Nam là một đất nước cũng phải chịu muôn vàn khó khăn, đau thương, mất mát nhưng mà tiến lên được.

“Có một triết lý tôi cho là rất hay mà thời gian qua, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch Quốc hội đều chung quan điểm; tức là "biến thù thành bạn" – điều này ít nước làm được. Đây là điểm Việt Nam hay hơn các nước khác.

Không chỉ đồng lòng trước khó khăn mà trân trọng tất cả những người bạn cũ, bạn mới và từ "thù" cũng biến thành bạn. Những yếu tố này sẽ là sức mạnh giúp Việt Nam tiến nhanh và trở thành tấm gương phát triển trong thời gian tới”, ông Khương khẳng định.