Hai pha 'đi lệnh bạc tỷ' của nhà đầu tư Thái Lan trên sàn chứng khoán Việt: Góc nhìn từ lát cắt cổ tức Nhựa Bình Minh và Sabeco

Dòng vốn Thái Lan đã có mặt tại Việt Nam từ nhiều thập kỷ, nhưng những câu chuyện đầu tư thành công hay chưa thành công vẫn luôn là phép thử cho sức hấp dẫn cũng như những đặc thù của doanh nghiệp nội địa.

Hai thương vụ đáng chú ý nhất là SCG đầu tư vào Nhựa Bình Minh (BMP) và ThaiBev thâu tóm Sabeco (SAB). Một bên đã sớm thu hồi vốn và bước vào giai đoạn sinh lời lớn; trong khi bên còn lại, dù nhận lượng cổ tức cao kỷ lục, vẫn chưa “chạm ngưỡng hòa vốn” sau tám năm.

Ngày 18/11, Nhựa Bình Minh công bố chốt danh sách cổ đông để tạm ứng cổ tức đợt 1 năm 2025 với tỷ lệ lên tới 65% bằng tiền mặt, tương đương 6.500 đồng mỗi cổ phiếu. Tổng số tiền chi trả gần 532 tỷ đồng, trong đó Nawaplastic Industries - thành viên của tập đoàn SCG, đồng thời là cổ đông lớn nhất với 54,99% - sẽ thu về khoảng 292,6 tỷ đồng.

Khoản cổ tức này một lần nữa củng cố vị thế của BMP như doanh nghiệp trả cổ tức tiền mặt dẫn đầu thị trường chứng khoán. Suốt nhiều năm, tỷ lệ chi trả của BMP dao động từ 20% đến 126%/năm, hiếm có doanh nghiệp sản xuất nào duy trì được truyền thống ổn định đến vậy.

Từ năm 2012 đến nay, Nawaplastic đã thu tổng cộng hơn 2.824 tỷ đồng cổ tức, xấp xỉ số tiền 2.750 tỷ đồng họ bỏ ra để mua 24,2 triệu cổ phiếu từ SCIC năm 2018, qua đó chính thức nắm quyền chi phối. Điều đó có nghĩa SCG đã hòa vốn sau hơn một thập kỷ gắn bó và hiện đang tạm “lãi” lớn nhờ giá trị thị trường tăng mạnh.

Sự khác biệt càng rõ hơn khi thị giá BMP hiện xoay quanh 170.900 đồng/cp, đưa tổng giá trị cổ phần SCG nắm giữ lên gần 7.700 tỷ đồng, cao gấp 2,8 lần khoản đầu tư ban đầu. Từ một thương vụ bán vốn Nhà nước, BMP trở thành ví dụ điển hình về việc chọn đúng doanh nghiệp Việt có nền tảng kinh doanh bền vững, thị phần ổn định và chính sách cổ tức thân thiện với cổ đông.

Đây đồng thời cũng là “trường hợp mẫu” về chiến lược FDI hướng vào những lĩnh vực mà nhà đầu tư ngoại có thể tham gia sâu vào vận hành, đồng thời hưởng lợi từ tăng trưởng dài hạn của thị trường nội địa.

Tại Việt Nam, SCG không chỉ sở hữu BMP mà còn hiện diện trong nhiều lĩnh vực: Vật liệu xây dựng, bao bì, hóa dầu; chi phối Nhựa Duy Tân, Batico, Sovi và đặc biệt là dự án hóa dầu Long Sơn trị giá khoảng 5 tỷ USD. Phần lớn các khoản đầu tư này đều mang mục tiêu dài hạn, được xây dựng trên nền tảng công nghiệp - lĩnh vực mà SCG có lợi thế và khả năng tạo giá trị thực.

Nếu SCG được xem là “người thắng lớn” trong câu chuyện BMP thì ở chiều ngược lại, ThaiBev lại cho thấy bức tranh "dở khóc dở cười" ở Sabeco - thương vụ lớn Top đầu lịch sử M&A Việt Nam.

Sabeco vừa công bố kế hoạch tạm ứng cổ tức năm 2025 với tỷ lệ 20%, tương đương khoảng 2.570 tỷ đồng. Trong số này, Vietnam Beverage - công ty thành viên của ThaiBev - sẽ nhận về gần 1.375 tỷ đồng nhờ nắm 53,59% cổ phần.

Trước đó, Sabeco đã đều đặn chi cổ tức bằng tiền ở mức cao 35-50% kể từ năm 2017, nâng tổng số cổ tức mà ThaiBev thu được sau 8 năm lên hơn 15.400 tỷ đồng.

Con số này rất lớn, nhưng vẫn chưa đủ để “lấp đầy” chi phí đầu tư ban đầu trị giá 110.000 tỷ đồng (~4,8 tỷ USD theo tỷ giá thời điểm ThaiBev mua SAB), vốn phần lớn được tài trợ bằng vay nợ với lãi suất 2,4-3%/năm (báo cáo phân tích của Chứng khoán Rồng Việt). Theo các phân tích, áp lực trả nợ kéo dài tới 2028 khiến ThaiBev buộc phải duy trì mức cổ tức cao, dẫn tới việc Sabeco chuyển phần lớn dòng tiền ra bên ngoài thay vì tích lũy cho đầu tư mở rộng.

Về hoạt động kinh doanh, Sabeco vẫn sở hữu nền tảng tài chính vững mạnh với tổng tài sản 31.335 tỷ đồng, trong đó hơn 20.000 tỷ đồng là tiền gửi ngân hàng. Lãi tiền gửi 9 tháng đạt gần 741 tỷ đồng, giúp bù đắp phần nào sự suy giảm doanh thu. Tuy nhiên, doanh thu 9 tháng 2025 đã giảm 17% so với cùng kỳ, chỉ còn 19.052 tỷ đồng; lợi nhuận sau thuế 3.453 tỷ đồng chỉ giảm nhẹ 1% nhờ tối ưu chi phí.

Khó khăn của Sabeco nằm ở yếu tố thị trường. Quy định siết nồng độ cồn, siết thuế tiêu thụ đặc biệt, sự cạnh tranh gay gắt từ Heineken và Carlsberg khiến biên tăng trưởng bị co lại. Đây là bối cảnh mà dù chính sách cổ tức có “hào phóng” đến đâu, dư địa cải thiện lợi nhuận vẫn hạn chế.

Chưa kể, đà lao dốc mạnh của cổ phiếu SAB trong nhiều năm qua khiến vốn hóa hiện chỉ còn hơn 60.600 tỷ đồng; giá trị phần vốn mà công ty mẹ Thái Lan đang nắm giữ cũng giảm về gần 32.500 tỷ đồng. Như vậy, trong trường hợp này, mức cổ tức “hào phóng” mà Sabeco chi trả không phải là mục tiêu cốt lõi thúc đẩy thương vụ “đi lệnh” tỷ USD của ThaiBev với Bộ Công Thương cách đây 8 năm.

Doanh nghiệp ngoại vào Việt Nam không chỉ cần "mạnh về gạo"

Từ hai lát cắt BMP và SAB, có thể thấy rõ: Nhà đầu tư ngoại không chỉ cần vốn lớn mà còn cần “đầu tư đúng sân chơi, đúng thời điểm”. SCG chọn doanh nghiệp sản xuất với chu kỳ tăng trưởng ổn định và khả năng kiểm soát chủ động. ThaiBev bước vào ngành bia - lĩnh vực chịu biến động chính sách, cạnh tranh thương hiệu và đặc thù tiêu dùng khó dự báo hơn. Sự khác biệt này dẫn đến hai kết quả trái ngược.

Ở góc độ rộng hơn, thị trường Việt Nam vẫn là điểm đến hấp dẫn với nhà đầu tư chiến lược, nhưng thành công hay không phụ thuộc vào khả năng hiểu thị trường, chọn doanh nghiệp phù hợp và khai thác giá trị cốt lõi thay vì chỉ kỳ vọng vào tốc độ tăng trưởng. Đầu tư vào doanh nghiệp Việt, vì thế vẫn là bài toán cần tầm nhìn dài hạn, sự kiên nhẫn và chiến lược đúng ngay từ khâu lựa chọn.