'Hạt vàng' của Việt Nam tạo kỳ tích tại Cuba

Trong nỗ lực hướng tới mục tiêu tự cung tự cấp lúa gạo, Chính phủ Cuba vừa công bố chương trình quốc gia trồng lúa quy mô lớn, đặt mục tiêu canh tác 200.000 ha lúa vào năm 2026, với sự tham gia của 23.000 nhà sản xuất và nông dân trên 133 huyện thuộc 14 tỉnh.

Chương trình này bao gồm mọi thành phần kinh tế, nhằm phục vụ tiêu dùng cá nhân, đóng góp cho ngành nông nghiệp và cân đối ngân sách quốc gia. Ngoài việc đảm bảo nguồn nước, quá trình trồng trọt sẽ được hỗ trợ bằng hạt giống trong nước, trong đó Việt Nam cũng tham gia đóng góp giống lúa chất lượng cao.

Ông Orlando Linares Morel, Chủ tịch Tập đoàn Nông nghiệp thuộc Bộ Nông nghiệp Cuba, cho biết chương trình sẽ được triển khai sớm nhất vào tháng 11 tới, khi nguồn nước được đảm bảo. Đáng chú ý, các trung tâm chuyên ngành và công ty lớn tại các tỉnh Pinar del Río, Villa Clara, Sancti Spíritus, Camagüey và Granma sẽ chịu trách nhiệm trồng 100.000 ha lúa chuyên canh, phần còn lại là các loại lúa phổ biến.

Chính phủ Cuba cũng sẽ tạo điều kiện để các thành phần kinh tế tham gia chương trình tiếp cận nguồn ngoại tệ, phục vụ việc mua máy kéo, máy gặt, lốp xe, phụ tùng, linh kiện và các đầu vào công nghiệp khác. Theo kế hoạch, đến năm 2030, Cuba sẽ đạt sản lượng 600.000 tấn gạo, đáp ứng 86% nhu cầu tiêu thụ trong nước, thay vì phải nhập khẩu khoảng 350.000 tấn gạo mỗi năm như hiện nay.

Trước đó, mô hình hợp tác trồng lúa giữa doanh nghiệp Việt Nam và Cuba đã mang lại kết quả khả quan, mở đường cho chương trình canh tác quy mô quốc gia.

Theo TTXVN, chỉ sau hơn 3 tháng triển khai thí điểm mô hình trồng lúa giữa Công ty TNHH Agri VMA (Việt Nam) và nông dân Cuba tại tỉnh Pinar del Río, 16 ha đầu tiên trồng giống lúa CT16 - trên tổng diện tích dự kiến 1.000 ha - đã đạt năng suất bình quân trên 7,2 tấn/ha, cao gấp hơn hai lần so với năng suất trung bình 3 tấn/ha của Cuba.

Giống CT16 là sản phẩm trí tuệ của Học viện Nông nghiệp Việt Nam, do PGS.TS Nguyễn Thị Trâm chủ trì nghiên cứu. Bà cho biết, “vì năng suất cao, chống đổ ngã tốt, ít sâu bệnh nên giống lúa này rất phù hợp phát triển ở những vùng đang gặp áp lực về an ninh lương thực như Cuba”.

Giống CT16 có thời gian sinh trưởng vụ Xuân từ 125–135 ngày, vụ Mùa hoặc Hè Thu từ 100–115 ngày, năng suất đạt 7–8 tấn/ha/vụ, có thể gieo cấy hai vụ mỗi năm. Với đặc tính chịu lạnh tốt, ít sâu bệnh, giống lúa này được kỳ vọng trở thành lời giải cho bài toán lương thực của Cuba trong bối cảnh quốc đảo này chi hơn 300 triệu USD mỗi năm để nhập khẩu gạo, theo báo Granma (Cuba).

Thành công của CT16 là kết quả nối dài từ hơn 20 năm hợp tác Việt Nam – Cuba trong lĩnh vực sản xuất lúa gạo.

Từ năm 2002 đến nay, hai nước đã phối hợp triển khai Dự án hợp tác phát triển sản xuất lúa gạo tại Cuba, qua 5 giai đoạn, tại 11 tỉnh gồm Matanzas, Mayabeque, Cienfuegos, Pinar del Río, Artemisa, Villa Clara, Sancti Spíritus, Ciego de Ávila, Camagüey, Granma và Las Tunas. Trong giai đoạn 2024 – 2025, năng suất bình quân đạt 5,8 tấn/ha, vượt mục tiêu đề ra và cao gấp 2,5 lần so với năng suất trung bình của Cuba trước đó.

Với tinh thần đoàn kết, vượt khó khăn cùng sự tận tâm của đội ngũ kỹ thuật và chuyên gia hai nước, tính đến nay, có 4 giống lúa VIBA (viết tắt của Việt Nam và Cuba) ngắn ngày, thích ứng với điều kiện thổ nhưỡng, năng suất cao và chất lượng tốt đã được nghiên cứu thành công và đưa vào gieo trồng trên diện rộng.

Tại lễ tổng kết dự án diễn ra tại thành phố Varadero (tỉnh Matanzas) vừa qua, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp Cuba Ydael Pérez Brito khẳng định: “Đây là một ví dụ điển hình về hợp tác và phản ánh những thành quả hai bên có thể đạt được khi cùng chung sức.” Ông nhấn mạnh, dự án là biểu tượng của tình bạn, tình hữu nghị thủy chung, son sắt Cuba – Việt Nam.

Đại sứ Việt Nam tại Cuba Lê Quang Long cho rằng, thành công của dự án “không chỉ thể hiện cam kết lâu dài của Đảng và Chính phủ Việt Nam trong việc hỗ trợ Cuba đảm bảo an ninh lương thực, mà còn tạo nền tảng vững chắc để hai nước bước vào giai đoạn hợp tác nông nghiệp mới với tầm nhìn lâu dài”.

Từ một dự án hợp tác kỹ thuật, Việt Nam và Cuba đã cùng nhau gieo những hạt giống của niềm tin và tri thức. Việc Cuba tiếp tục mở rộng canh tác lúa và mời gọi doanh nghiệp Việt Nam tham gia không chỉ là câu chuyện về chuyển giao công nghệ nông nghiệp, mà còn là minh chứng sống động cho tình hữu nghị đặc biệt giữa hai nước.

Với giống lúa CT16 - 'hạt vàng' của Việt Nam, Cuba đang tiến gần hơn bao giờ hết đến mục tiêu tự chủ lương thực vào năm 2030.