Hé lộ nguyên nhân khiến Khu công nghệ cao đầu tiên của Việt Nam chưa đạt kỳ vọng

Sáng 3/12, Ban Quản lý các khu công nghệ cao và khu công nghiệp TP Hà Nội tổ chức Hội thảo khoa học “Giải pháp phát triển Khu công nghệ cao Hòa Lạc đến năm 2030, tầm nhìn 2045”.

Phát biểu khai mạc, ông Vũ Xuân Hùng – Trưởng Ban Quản lý – nhấn mạnh Hòa Lạc đã được Trung ương giao trọng trách quan trọng trong nhiều chiến lược lớn như Nghị quyết 57-NQ/TW, Nghị quyết 15-NQ/TW hay Luật Thủ đô (sửa đổi). Các định hướng này xác lập Hòa Lạc là trung tâm khoa học – công nghệ trọng điểm, đóng vai trò hạt nhân trong hình thành đô thị khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo ở phía tây Hà Nội.

Tại Đại hội XVIII Đảng bộ TP Hà Nội, Tổng Bí thư Tô Lâm cũng khẳng định Hòa Lạc cùng các khu đổi mới sáng tạo của Thủ đô sẽ trở thành một trong ba “cực công nghệ” then chốt.

Thành lập từ năm 1998, Hòa Lạc là khu công nghệ cao đầu tiên của Việt Nam. Sau thời gian do Bộ Khoa học và Công nghệ quản lý, cuối năm 2023 được bàn giao cho Hà Nội, mở ra giai đoạn phát triển mới.

Đến nay, Hòa Lạc thu hút 109 dự án với tổng vốn đăng ký hơn 116 nghìn tỷ đồng (khoảng 5 tỷ USD), quy tụ nhiều tập đoàn lớn như Viettel, FPT, Vingroup, VNPT, Nidec, Hanwha Aerospace cùng các viện – trường như VKIST, NIC, Trung tâm Vũ trụ Việt Nam, Đại học Việt – Nhật, Việt – Pháp, FPT…

Tuy vậy, ông Hùng cho biết Hòa Lạc vẫn chưa đạt kỳ vọng: Hạ tầng chưa hoàn thiện, giao thông kết nối hạn chế, cơ chế đặc thù thiếu linh hoạt, nhân lực chất lượng cao chưa ổn định và hệ sinh thái nghiên cứu – sản xuất còn rời rạc. Mối liên kết giữa trường, viện và doanh nghiệp chưa đủ mạnh để tạo nên một đô thị khoa học đúng nghĩa. Ông khẳng định yếu tố quyết định vẫn là con người; khi trí tuệ Việt được phát huy đúng mức, Hòa Lạc mới có thể vươn thành trung tâm đổi mới sáng tạo hàng đầu.

Tại hội thảo, nhiều chuyên gia phân tích nguyên nhân khiến Hòa Lạc chưa đạt kỳ vọng và đề xuất loạt giải pháp.

Ông Nguyễn Tử Quảng – CEO Bkav - dẫn kinh nghiệm từ Silicon Valley, Tân Trúc (Đài Loan – Trung Quốc) hay Trung Quan Thôn (Trung Quốc), cho rằng thành công của các mô hình này dựa trên việc có một “kiến trúc sư trưởng”, một đại học kỹ thuật hàng đầu, doanh nghiệp dẫn dắt sinh ra từ hệ sinh thái và quỹ đầu tư mạo hiểm đồng hành từ giai đoạn đầu.

Ông Quảng nhận định Hòa Lạc đang thiếu mối liên kết bền vững với một đại học kỹ thuật quy mô lớn và cần được kết nối mạnh hơn với khu vực Cầu Giấy để hình thành Smart City liên tục. Nếu được triển khai đúng cách, Hòa Lạc hoàn toàn có thể trở thành “Silicon Valley của Việt Nam”.

Ở góc độ doanh nghiệp CNTT, bà Dương Kiều Oanh – Trưởng Ban Chuyển đổi số và Vận hành số FPT Software - cho biết, FPT đã phát triển hơn một thập kỷ tại Hòa Lạc, từ 1.500 nhân sự năm 2013 lên gần 6.000 người. Theo bà, khu vực này có sức hút lớn nếu được trang bị hạ tầng và chính sách phù hợp. Bà đề xuất xây dựng cơ chế ưu đãi thực chất cho nhân sự công nghệ cao, nới định nghĩa “chuyên gia”, mở rộng ưu đãi tín dụng để người trẻ có thể ổn định cuộc sống.

Lĩnh vực viễn thông – dữ liệu cũng được đánh giá là trụ cột quan trọng. Ông Nguyễn Duy Nhân – Phó Giám đốc VNPT Hà Nội - cho rằng, Hòa Lạc có tiềm năng trở thành hạt nhân chuyển đổi số của Thủ đô. Trung tâm IDC đạt chuẩn Uptime Tier III đã tạo nền móng dữ liệu cùng hệ thống Cloud, AI, Big Data, IoT, Blockchain sẵn sàng phục vụ doanh nghiệp.

Tuy vậy, nhiều khu vực vẫn thiếu sóng 4G/5G, điểm đặt trạm BTS hạn chế và quy hoạch hạ tầng viễn thông chuyên ngành còn chậm. Ông kiến nghị cho phép chia sẻ hạ tầng dùng chung, số hóa toàn bộ thủ tục hành chính, thí điểm 6G Sandbox và xây dựng hệ thống quản lý thông minh cho toàn khu.

Các nhà nghiên cứu thống nhất rằng Hòa Lạc cần chính sách ưu đãi mạnh về thuế doanh nghiệp công nghệ, thuế nhập khẩu máy móc R&D, tín dụng dài hạn, thuế thu nhập cho nhân lực R&D và chính sách nhà ở phúc lợi cho chuyên gia. Đây sẽ là lực hút quan trọng để doanh nghiệp chọn Hòa Lạc làm trung tâm phát triển công nghệ.