Hộ kinh doanh chịu thuế 500 triệu/năm: Thêm lợi ích khi chuyển từ cơ chế kê khai

Quốc hội vừa thông qua Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), nâng ngưỡng doanh thu chịu thuế của hộ kinh doanh lên 500 triệu đồng/năm.

Tại Tọa đàm “Tháo gỡ vướng mắc chuyển đổi thuế khoán sang kê khai”, bà Lê Thị Duyên Hải, Phó tổng thư ký Hội Tư vấn Thuế Việt Nam cho biết hộ kinh doanh sẽ có thêm lợi ích khi chuyển từ cơ chế khoán sang kê khai, song cũng đối diện rủi ro do phải tự chịu trách nhiệm về doanh thu thực tế.

Bà Hải nhấn mạnh mọi hộ kinh doanh (trừ nhóm đặc thù như nông, lâm, ngư nghiệp, hàng rong, thời vụ…) đều phải đăng ký kinh doanh và đăng ký thuế. Hiện việc đăng ký sử dụng mã định danh cá nhân, liên thông với cơ quan thuế, giúp theo dõi nghĩa vụ ngay từ ngày bắt đầu kinh doanh.

"Trong hệ thống quản lý thuế, nhóm bán lẻ, ăn uống, vận tải… đều thuộc diện bắt buộc đăng ký. Nếu không đăng ký, thu nhập có thể bị phân loại thành thu nhập từ tiền công và bị đánh thuế theo biểu lũy tiến đến 35%, thay vì áp theo tỷ lệ doanh thu như kinh doanh. Nhiều hộ, đặc biệt cho thuê nhà hay làm đại lý, hiện đã đăng ký thuế nhưng chưa đăng ký kinh doanh, dẫn đến thiếu liên thông dữ liệu và rủi ro khi phát sinh hóa đơn", bà Hải nói.

Về nghĩa vụ thuế, bà Hải cho hay hộ kinh doanh chủ yếu nộp thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân; một số ít chịu thuế môi trường hoặc tiêu thụ đặc biệt.

"Cơ quan thuế đang quản lý 2,5 triệu hộ, trong đó khoảng 90% có doanh thu dưới 500 triệu đồng – tức thuộc diện miễn thuế sau khi luật mới có hiệu lực. Hộ dưới 100 triệu đồng được miễn hoàn toàn thuế nhưng vẫn phải đăng ký kinh doanh để theo dõi ngưỡng doanh thu", bà Hải khẳng định.

Các hộ từ 100 triệu đồng đến khoảng 1–2 tỷ đồng sẽ phải kê khai thuế. Toàn bộ hộ khoán thời gian tới sẽ chuyển sang kê khai, với ngưỡng áp dụng từ 500 triệu đồng. Hộ khoán hiện chỉ khai một lần/năm dựa trên doanh thu ước tính; còn hộ kê khai phải theo dõi doanh thu thực tế và khai bổ sung khi thay đổi, tạo áp lực lớn về tính chính xác.

Theo bà Hải, vấn đề khiến hộ kê khai lo ngại nhất là yêu cầu thực hiện sổ sách theo Thông tư 88 với bảy loại sổ. Bộ Tài chính đang dự thảo rút xuống còn bốn, song các chuyên gia đề xuất nên đơn giản hóa hơn nữa, phân theo quy mô hộ: siêu nhỏ chỉ cần một hoặc hai loại sổ.

Về cách tính thuế, Phó tổng thư ký Hội Tư vấn Thuế Việt Nam cho biết cho biết cả hộ khoán và hộ kê khai đều áp dụng tỷ lệ thuế theo ngành nghề nhân với doanh thu. Điểm khác biệt duy nhất là doanh thu ước tính (hộ khoán) và doanh thu thực tế (hộ kê khai). Bảng tỷ lệ thuế giá trị gia tăng hiện hành theo Luật 48/2022 được giữ nguyên cho giai đoạn 2026 trở đi. Phương pháp khấu trừ không áp dụng cho hộ kinh doanh.

"Thuế thu nhập cá nhân cũng tính theo tỷ lệ trên doanh thu, tùy ngành: bán hàng hóa 1% VAT và 0,5% PIT; dịch vụ không bao thầu vật liệu 5% VAT và 2% PIT; cho thuê tài sản 5% VAT và 5% PIT; sản xuất – vận tải – xây dựng có bao thầu vật liệu 3% VAT và 1,5% PIT. Bảng tỷ lệ này dự kiến giữ ổn định từ năm 2026", bà Hải nói.