Không phải thanh long hay sầu riêng, đây mới là loại quả có tốc độ tăng trưởng xuất khẩu nhanh nhất hiện nay lên tới hơn 400%

Trong khi sầu riêng và thanh long thường được nhắc tới như những mặt hàng chủ lực của nông sản Việt, thì dứa đang âm thầm vươn lên mạnh mẽ, trở thành một trong những sản phẩm có tốc độ tăng trưởng xuất khẩu nhanh nhất hiện nay.

Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan, riêng tháng 8, xuất khẩu dứa đạt 950 nghìn USD, tăng tới 409% so với cùng kỳ năm trước. Tính trong 9 tháng, tổng kim ngạch đạt 8 triệu USD, tăng 114%. Hiện dứa Việt Nam đã xuất khẩu sang hơn 100 quốc gia và vùng lãnh thổ. Thị trường lớn nhất là Liên minh châu Âu (EU), chiếm 48% tổng giá trị, trong đó Nga dẫn đầu; tiếp đến là Mỹ với 20%.

Việt Nam hiện là một trong những quốc gia có sản lượng dứa lớn trên thế giới, với nền tảng sản xuất vững chắc. Số liệu từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho thấy, diện tích trồng dứa cả nước hiện khoảng 52.000 ha, trong đó 48.000 ha đã cho thu hoạch, năng suất bình quân đạt 184,1 tạ/ha, sản lượng hơn 860.000 tấn/năm. Mục tiêu đến năm 2030 là đạt 55.000 – 60.000 ha với sản lượng 800.000 – 950.000 tấn. Các tỉnh trọng điểm gồm Ninh Bình, Thanh Hóa, Quảng Nam, Tiền Giang, Kiên Giang.

Về giống dứa, hiện Việt Nam trồng ba giống chính: Queen, Cayenne và MD2. Trong đó, MD2 chiếm 50 – 55% thị phần toàn cầu và 70 – 75% thị phần EU nhờ chất lượng vượt trội. Tuy nhiên, ở Việt Nam, MD2 mới chỉ chiếm chưa đến 5% diện tích.

Nguyên nhân là tốc độ nhân giống chậm và chi phí cao. Giống MD2 nhập từ Costa Rica có giá 11.000 đồng/chồi nhưng kích thước nhỏ, gây áp lực vốn cho nông dân. Kỹ thuật nhân giống trong nước, dù có cả nuôi cấy mô và nhân vô tính, vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu mở rộng nhanh.

Ngoài tiêu thụ quả tươi, dứa còn được chế biến thành nhiều sản phẩm khác như dứa đóng hộp, nước ép, mứt, dứa sấy khô... Các phụ phẩm của cây dứa như thân, lá cũng có thể tận dụng làm các sản phẩm thủ công mỹ nghệ, phân hữu cơ, tạo thêm giá trị gia tăng. Nhiều địa phương đang chú trọng xây dựng chuỗi liên kết sản xuất, chế biến và tiêu thụ dứa, giúp giảm bớt tình trạng được mùa mất giá và nâng cao giá trị sản phẩm.

Theo quy hoạch của Bộ Nông nghiệp và Môi trường đến năm 2030, tổng diện tích trồng dứa dự kiến khoảng 60.000ha, với sản lượng ổn định khoảng 800 - 950 nghìn tấn/năm. Tuy nhiên, trước nhu cầu phát triển mạnh loại cây này, chắc chắn cần có sự điều chỉnh, cùng với những chương trình định hướng bài bản để biến dứa thành nông sản chủ lực, đóng góp vào tăng trưởng GDP và thúc đẩy xuất khẩu.

Theo nghiên cứu, quy mô thị trường dứa thế giới đạt 28,79 tỷ USD năm 2024 và dự kiến tăng trưởng với tốc độ CAGR 6,33%/năm, lên 39,13 tỷ USD vào 2029. Châu Âu và Bắc Mỹ chiếm tới 50% nhu cầu tiêu thụ, cho thấy dư địa xuất khẩu còn rất lớn. Costa Rica, Indonesia và Philippines hiện là ba quốc gia xuất khẩu dứa hàng đầu thế giới.