Là thành viên EU, tại sao Ý lại đóng tàu chiến tại Mỹ?

Hãng đóng tàu Ý Fincantieri đã đạt được một hợp đồng sửa đổi trị giá 3 tỷ USD với Hải quân Hoa Kỳ, bao gồm khoảng 1 tỷ USD tiền bồi thường, sau khi thỏa thuận ban đầu năm 2020 cho 10 khinh hạm bị thu hẹp xuống chỉ còn hai tàu.

Việc điều chỉnh lịch trình diễn ra ngay trước cuộc họp của Hội đồng Ngoại giao EU tại Brussels, nơi các bộ trưởng quốc phòng sẽ thảo luận về hỗ trợ quân sự cho Ukraine và khả năng sẵn sàng phòng thủ.

Theo thỏa thuận sửa đổi, hai khinh hạm lớp Constellation đang được đóng sẽ được hoàn thành, nhưng bốn chiếc khác đã được đưa vào biên chế trước đó sẽ bị ngừng sản xuất. Các tàu còn lại sẽ được thay thế bằng các tàu nhỏ hơn cho các hoạt động đổ bộ, nhiệm vụ đặc biệt và tác chiến mặt nước, cả có người lái và không người lái.

Theo tạp chí thương mại The War Zone của Mỹ, quá trình đóng hai con tàu mới chỉ hoàn thành 10% tiến độ, sau 2 năm bắt đầu thi công và 5 năm khi hợp đồng được ký kết.

Đơn hàng mới trị giá khoảng 2 tỷ USD, với khoản bồi thường khoảng 1 tỷ USD, nâng tổng giá trị lên 3 tỷ USD.

Hợp đồng ban đầu năm 2020 trị giá 5,58 tỷ USD cho 10 tàu dựa trên thiết kế FREMM (Tàu khu trục đa nhiệm châu Âu). Fincantieri đã đánh bại các đối thủ từ Austal USA, General Dynamics và Navantia để giành được hợp đồng.

Tuy nhiên, chỉ có 795 triệu USD được đảm bảo ngay lập tức, phần còn lại phụ thuộc vào việc Hải quân Hoa Kỳ thực hiện một quyền chọn.

Việc sản xuất đang được thực hiện hoàn toàn tại Hoa Kỳ bởi công ty con của Fincantieri, Fincantieri Marinette Marine, có trụ sở tại Wisconsin. Công ty hiện đang sử dụng 3.750 nhân viên chuyên môn cao tại Hoa Kỳ, tăng 850 người gần đây.

Fincantieri đã mua lại Marinette Marine vào tháng 8/2008 từ Tập đoàn Hàng hải Manitowoc có trụ sở tại Hoa Kỳ với giá 120 triệu euro.

Nhà nước Ý nắm giữ 71,32% cổ phần của Fincantieri thông qua Cassa Depositi e Prestiti.

Lợi nhuận kinh tế hạn chế của Ý

Theo Francesco Vignarca, điều phối viên chiến dịch của Mạng lưới Hòa bình và Giải trừ Quân bị Ý, việc sản xuất được thực hiện hoàn toàn tại Hoa Kỳ khiến lợi nhuận kinh tế của Ý không đáng kể.

"Ngoài khoản thanh toán dự kiến một phần nhỏ thuế cho nhà nước Ý khi bảng cân đối kế toán của Fincantieri được hợp nhất, những người lao động được tuyển dụng sẽ là người Mỹ", Vignarca nói. "Cụ thể, ngoài khoản lợi nhuận về mặt tiếp thị, đất nước chúng ta sẽ chỉ nhận được một phần nhỏ trong số hàng tỷ USD đó".

Fincantieri chia sẻ với tờ Euronews rằng các đơn đặt hàng thường bao gồm các khoản hoàn trả bổ sung về dịch vụ, bảo trì hoặc đào tạo ngoài yêu cầu đóng tàu đơn thuần.

Công ty cũng lưu ý rằng chính phủ cũng tham gia các trường hợp đóng tàu, chẳng hạn như Hải quân Ý, và có thể áp đặt các hạn chế vì lý do lợi ích quốc gia. Fincantieri cho biết ngành đóng tàu được "ưu tiên" so với các ngành khác, vì ngành này có hàm lượng công nghệ và thiết kế châu Âu cao.

Những câu hỏi về chiến lược quốc phòng châu Âu

Hợp đồng này đặt ra những câu hỏi về chiến lược quốc phòng châu Âu vào thời điểm EU đang thúc đẩy việc tái vũ trang các quốc gia thành viên.

"Tất cả các quỹ mà Brussels đề xuất, gần đây nhất là EoIP đã được bỏ phiếu thông qua vài ngày trước, đều không có tác dụng gì trong việc thúc đẩy sự phối hợp cơ cấu thực sự của ngành công nghiệp quân sự", Vignarca nói. "Điều này đã được chứng minh qua những năm đầu tiên thực hiện Quỹ Quốc phòng châu Âu".

Quỹ Quốc phòng châu Âu đặt ra ngưỡng đồng sản xuất 65% cho châu Âu. Fincantieri lưu ý rằng ngưỡng này tính đến thực tế là một số thành phần không phải của châu Âu lại hữu ích cho việc sản xuất nhanh chóng.

"Các công ty sản xuất vũ khí sẽ đi đến nơi nào có hợp đồng sinh lời cao nhất", Vignarca nói.

"Họ giả vờ theo đuổi lợi ích quốc gia và an ninh, nhưng thực tế họ chủ yếu tìm kiếm lợi nhuận. Đây là lý do tại sao các quỹ châu Âu với cấu trúc như vậy sẽ không hoạt động hiệu quả như chất xúc tác cho động lực hướng tới một nền quốc phòng chung châu Âu".

Vụ việc này gợi nhớ đến những trường hợp trước đây khi công nghệ của châu Âu được xuất khẩu ra nước ngoài. Chẳng hạn như trực thăng Agusta A129 Mangusta của Ý được Thổ Nhĩ Kỳ mua lại và sản xuất theo giấy phép từ tập đoàn vũ khí Leonardo của Ý.

Fincantieri chia sẻ với tờ Euronews rằng trong lĩnh vực đóng tàu, họ thường bán các sản phẩm hoàn thiện thay vì xuất khẩu công nghệ.

Cassa Depositi e Prestiti, công ty do Bộ Kinh tế sở hữu 83%, từ chối bình luận và nói rằng: "Đây là những lựa chọn của Fincantieri mà chúng tôi cảm thấy không cần phải lên tiếng".

Theo Euronews