Đây là dự án thí điểm đầu tiên trên thế giới, nhằm khai thác đất hiếm từ đáy đại dương, với kỳ vọng mở ra hướng đi mới trong chiến lược tự chủ tài nguyên.
Nikkei đưa tin, dự án sẽ chính thức bắt đầu vào tháng 1/2026, do Cơ quan Khoa học và Công nghệ Trái đất – Biển Nhật Bản (JAMSTEC) phụ trách.
Trong giai đoạn thử nghiệm, tàu khoan nghiên cứu biển sâu Chikyu sẽ được điều động đến vùng biển nằm cách đảo san hô Minami-Torishima khoảng 100–150km, thuộc vùng đặc quyền kinh tế của Nhật Bản, cách thủ đô Tokyo khoảng 1.950km về phía Đông Nam.
Tại đây, một hệ thống ống khoan sẽ được hạ xuống độ sâu 5.500m để tiếp cận lớp bùn dưới đáy biển. JAMSTEC đặt mục tiêu thu về khoảng 35 tấn bùn biển, với hy vọng mỗi tấn chứa khoảng 2kg khoáng chất đất hiếm. Nếu thành công, đây sẽ là lần đầu tiên trên thế giới con người thu được đất hiếm từ độ sâu như vậy dưới đáy đại dương.
Toàn bộ quá trình khoan và lấy mẫu kéo dài khoảng 3 tuần. Sau đó, lượng bùn thu được sẽ được đưa về đất liền để phân tích. Đây là bước khởi đầu quan trọng trong tham vọng của Nhật Bản nhằm tận dụng trữ lượng đất hiếm khổng lồ tại vùng biển xung quanh Minami-Torishima – khu vực được ước tính sở hữu tới 16 triệu tấn đất hiếm, đứng thứ 3 thế giới.
Hiện Trung Quốc vẫn chiếm ưu thế tuyệt đối trên thị trường đất hiếm toàn cầu. Tuy nhiên, khu vực biển sâu của Nhật Bản – đặc biệt quanh Minami-Torishima – lại có hàm lượng cao các nguyên tố đất hiếm giá trị như dysprosium (ứng dụng trong động cơ xe điện) và gadolinium (sử dụng trong lò phản ứng hạt nhân). Nếu có thể khai thác hiệu quả, Nhật Bản sẽ giảm mạnh sự phụ thuộc vào Trung Quốc.
Chính phủ Nhật Bản đặt mục tiêu đưa đất hiếm khai thác từ Minami-Torishima vào sử dụng trong khu vực tư nhân từ năm 2028. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất hiện nay là cấu trúc địa chất dưới đáy biển ở độ sâu 4.000–6.000m vẫn chưa được xác định rõ, gây khó khăn trong việc đánh giá độ ổn định và hiệu suất khai thác.
Trước dự án này, JAMSTEC đã từng thành công trong việc lấy mẫu đất hiếm ngoài khơi tỉnh Ibaraki vào năm 2022, khi khoan xuống độ sâu 2.500m. Dự án tại Minami-Torishima lần này là nỗ lực nâng cấp quy mô, với độ sâu gấp đôi, mở đường cho khả năng khai thác thương mại trong tương lai.
Ban đầu, dự án được lên kế hoạch triển khai từ năm tài khóa 2024 nhưng phải lùi lại sang 2025 do chậm trễ trong việc bàn giao ống khoan từ nhà sản xuất tại Anh. Đến tháng 5 vừa qua, thiết bị đã được chuyển giao hoàn tất, tạo điều kiện cho dự án có thể khởi động đúng kế hoạch vào tháng 1 tới.
Tổng chi phí đầu tư cho hệ thống ống khoan và thiết bị liên quan vào khoảng 12 tỷ yên (tương đương 83,3 triệu USD, hay khoảng 2.177 tỷ đồng).
Một cuộc thử nghiệm mở rộng dự kiến sẽ diễn ra vào năm 2027, kéo dài hơn một tháng và thu gom khoảng 1.000 tấn bùn biển chứa đất hiếm. Song song, các cơ quan chức năng Nhật Bản cũng đang lên kế hoạch xây dựng một nhà máy tinh chế ngay trên đảo Minami-Torishima, nhằm tiết kiệm chi phí vận chuyển và nâng cao hiệu quả chế biến tại chỗ.
Nếu thành công, Nhật Bản không chỉ ghi dấu ấn với công nghệ khai thác biển sâu tiên phong, mà còn có thể thiết lập lại cán cân quyền lực trong chuỗi cung ứng đất hiếm toàn cầu.
Theo Nikkei Asia
Thanh Lê - nguoiquansat.vn
Theo Thị trường tài chính
Bình luận
0 Bình luận