Lý giải nguyên nhân khiến giá vàng tăng chóng mặt và lời khuyên từ chuyên gia dành cho nhà đầu tư Việt

Năm 2025 trở thành một cột mốc lịch sử của thị trường vàng khi giá thế giới liên tiếp phá đỉnh, vượt mốc 4.200 USD/ounce, cao nhất mọi thời đại. Sự tăng tốc này kéo theo giá vàng trong nước leo thang mạnh mẽ, tạo nên cơn “sốt vàng” lan rộng từ sàn giao dịch quốc tế đến các cửa hàng bán lẻ Việt Nam.

Theo cập nhật sáng 16/10, giá vàng giao ngay trên sàn Kitco đạt 4.230,6 USD/ounce, tăng 30 USD so với đầu phiên. Quy đổi theo tỷ giá Vietcombank (1 USD = 26.364 VND), tương đương khoảng 134,3 triệu đồng/lượng - thấp hơn 14,3 triệu đồng so với giá vàng SJC bán ra cùng ngày.

Tại Việt Nam, giá vàng miếng SJC đầu năm chỉ quanh mức 84 triệu đồng/lượng, song đến nay đã tiến sát 150 triệu đồng/lượng, tăng hơn 70%. Vàng nhẫn, nhờ tính linh hoạt, thậm chí có thời điểm tăng nhanh hơn, phản ánh nhu cầu đầu tư nhỏ lẻ và tích trữ của người dân ngày càng gia tăng.

Theo các chuyên gia, đà tăng của vàng năm nay được thúc đẩy bởi sự hội tụ của nhiều yếu tố: kỳ vọng Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) sắp cắt giảm lãi suất, căng thẳng địa chính trị leo thang, dòng vốn đổ mạnh vào các quỹ ETF và hoạt động mua vàng ròng của ngân hàng trung ương.

Ông Fawad Razaqzada, chuyên gia phân tích thị trường tại City Index, nhận định trên FOREX.com rằng: “Vàng đang có một đợt tăng giá mạnh mẽ và dường như chưa có dấu hiệu dừng lại”. Theo ông, căng thẳng thương mại Mỹ - Trung bùng phát trở lại khiến nhà đầu tư càng có lý do để phòng ngừa rủi ro bằng vàng.

Bên cạnh đó, Chủ tịch FED Jerome Powell phát tín hiệu ôn hòa khi cho biết thị trường lao động Mỹ “vẫn đang trì trệ”, làm gia tăng dự báo FED sẽ cắt giảm lãi suất 0,25 điểm phần trăm trong tháng 10 và một lần nữa vào tháng 12. Trong môi trường lãi suất thấp, vàng lại càng trở nên hấp dẫn.

Nhưng không chỉ yếu tố kinh tế, tâm lý đám đông cũng là động lực mạnh mẽ đẩy giá vàng đi xa hơn thực tế.

Theo học thuyết “tính phản xạ” (reflexivity) của nhà đầu tư huyền thoại Mỹ George Soros, tâm lý thị trường có thể tự củng cố chính nó. Người ta thấy giá vàng tăng, tìm lý do để hợp thức hóa xu hướng đó, rồi lại mua thêm - khiến giá càng tăng. Khi dữ liệu kinh tế không còn tương xứng, tâm lý “mua vì giá đang lên” chiếm lĩnh thị trường, và bong bóng hình thành.

Chuyên gia John Stepek của Bloomberg cho rằng, sau hai chu kỳ “bong bóng vàng” lớn trong lịch sử là giai đoạn 1976-1980 và giai đoạn 2001-2011 thì “bong bóng thứ ba” có thể đang hình thành.

Hai chu kỳ trước đều gắn với khủng hoảng dầu mỏ, chiến tranh lạnh, và khủng hoảng tài chính toàn cầu; chu kỳ hiện nay cũng mang những dấu hiệu tương tự: xung đột địa chính trị, nợ công phình to, lo ngại về AI và biến động kinh tế toàn cầu.

Củng cố thêm cho đà tăng này là báo cáo mới nhất (14/10) của Ngân hàng Societe Generale - một trong những tổ chức tài chính lâu đời nhất châu Âu. Các nhà phân tích của ngân hàng này dự báo giá vàng có thể đạt 5.000 USD/ounce vào cuối năm 2026, với mức tăng 1.000 USD chỉ trong vòng chưa đầy hai năm.

Societe Generale cũng chỉ ra mối liên hệ chặt chẽ giữa mức độ bất ổn toàn cầu và dòng vốn vào vàng, đặc biệt sau khi Tổng thống Donald Trump tái khởi động cuộc chiến thương mại, tuyên bố áp thuế 100% lên hàng hóa Trung Quốc, đồng thời Trung Quốc siết xuất khẩu đất hiếm.

Theo ngân hàng này, chỉ số bất ổn của Mỹ đã tăng lên 354 điểm - gấp ba lần mức trung bình 5 tháng trước bầu cử, trong khi lượng vàng do ETF nắm giữ tại Trung Quốc tăng từ 189 lên 193 tấn.

Với các dữ kiện này, Societe Generale giữ nguyên mô hình dự báo rằng giá vàng sẽ đạt 4.217 USD/ounce vào cuối năm 2025 và 5.000 USD/ounce vào năm 2026, đồng thời nhấn mạnh: “Tiềm năng tăng giá vượt xa rủi ro giảm giá.”

Trong nước, giá vàng tăng nhanh hơn cả tốc độ của thế giới. Mức chênh lệch giá trong nước - thế giới phản ánh sự méo mó về cung cầu và cơ chế quản lý. Cầu nội địa vẫn rất lớn khi người dân xem vàng là “nơi trú ẩn an toàn”, trong khi nguồn vàng nguyên liệu chưa được nhập khẩu linh hoạt khiến thị trường luôn trong tình trạng “cầu vượt cung”.

Một số chuyên gia cho rằng, giá vàng có thể chỉ điều chỉnh khi rủi ro địa chính trị giảm, đặc biệt nếu Mỹ và Trung Quốc đạt thỏa thuận thương mại.

Lịch sử cho thấy, sau mỗi đợt “sốt vàng”, thị trường thường trải qua giai đoạn “im lặng dài”, giá sụt sâu và mất sức hấp dẫn trong nhiều năm. Tuy nhiên, với bối cảnh toàn cầu còn nhiều bất ổn, đợt tăng hiện tại có thể chưa phải là đỉnh cuối cùng.

Đưa ra lời khuyên cho các nhà đầu tư trong nước, TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính - ngân hàng cho rằng, cần tránh tâm lý "sợ bỏ lỡ", tránh dao động tâm lý bởi những người xung quanh. Nhà đầu tư cần theo dõi chặt chẽ tin tức thị trường trên thế giới cũng như trong nước, đồng thời phân bổ vốn hợp lý, tránh "bỏ trứng vào một giỏ".

Đặc biệt, người mua không nên có tâm lý "lướt sóng", ăn xổi, muốn mua vàng để có lời nhanh. Tuyệt đối không vay mượn để đầu tư vàng bởi giá vàng có thể điều chỉnh bất cứ lúc nào, TS. Nguyễn Trí Hiếu lưu ý.

Cùng quan điểm, các chuyên gia của Bảo Tín Minh Châu cũng khuyến cáo nhà đầu tư và người dân nên "cân nhắc trước khi giao dịch và thường xuyên theo dõi giá vàng trên các kênh chính thống để có quyết định đúng đắn nhất".