Mang AI về xóm làng

“Cháy giáo án” với câu hỏi về AI

Không có wifi, không máy chiếu, các bạn sinh viên tình nguyện phải mượn máy chiếu, sử dụng laptop cá nhân, phát wifi 4G điện thoại để trình chiếu bài giảng. Bạn Lê Thanh Quang, sinh viên năm 2 ngành Kỹ thuật điều khiển và tự động hóa, Trường Điện - Điện tử, ĐH Bách khoa Hà Nội, nhớ lại: “Dù đã nhờ xã thông báo, nhưng buổi đầu học chỉ có lác đác vài em đến lớp. Không nản lòng, cả đội dành nguyên một ngày đi từng nhà vận động, giải thích cho phụ huynh, học sinh hiểu về tầm quan trọng của công nghệ, hứa hẹn sẽ có những giờ học vui nhộn”.

Buổi thứ 2, lớp học rộn ràng hơn hẳn khi có gần 40 em tham gia. Không chỉ học sinh mà nhiều phụ huynh khi chở con đến cũng ngồi lại cuối lớp cùng tham gia lớp học. Khi Quang giới thiệu về trí tuệ nhân tạo (AI), gõ câu lệnh, những dòng chữ trên màn hình hiện ra. Dưới lớp, nhiều em ngơ ngác tò mò. Em Hoàng Văn Nguyên (13 tuổi), giơ tay hỏi: "Anh ơi, ai đánh máy mà chữ chạy ra nhanh vậy ạ? AI có nấu ăn được không? AI có nói chuyện thay bố mẹ không?”.

Câu hỏi khiến cả lớp bật cười, nhưng đó cũng là dấu hiệu cho thấy các em rất quan tâm về công nghệ. “Khi nghe giảng các khái niệm về chuyển đổi số, về AI, các em ngáp ngái ngủ. Bởi với các em và nhiều phụ huynh, AI là một khái niệm mơ hồ, xa lạ. Buổi học bị “cháy” giáo án, vì không thể truyền đạt kiến thức theo những gì đã chuẩn bị. Ngay tối hôm ấy, cả đội nhóm họp lại, bàn cách thay đổi giáo án, phương thức giảng dạy sao cho gần gũi, thực tế, sinh động để các em dễ tiếp thu hơn”, Quang kể.

“Từ khi có đèn, người dân không còn phải dò dẫm ban đêm, trẻ em đến trường an toàn hơn. Việc di chuyển lúc sáng sớm hoặc chiều muộn cũng dễ dàng hơn rất nhiều. Chúng tôi thực sự xúc động khi chứng kiến bà con vui mừng trong ngày công trình hoàn thành. Khi những ánh đèn đầu tiên tỏa sáng, cũng là lúc những giọt nước mắt hạnh phúc lăn dài trên gương mặt đen sạm vì nắng gió của các tình nguyện viên”. Đội trưởng Dương Doãn Sơn, chỉ huy trưởng Chiến dịch Mùa hè xanh 2025 Đội SVTN ngành Điện, Trường Điện - Điện tử, ĐH Bách khoa Hà Nội

Thay vì lý thuyết khô khan, Quang và các đồng đội đã thiết kế giáo án đặc biệt. Họ dùng hình ảnh Doraemon để ví von AI là "bạn robot thông minh", tổ chức các trò chơi STEM như làm tên lửa nước từ chai nhựa, hướng dẫn các em sử dụng ChatGPT, viết các câu lệnh để giải đáp thắc mắc. Cùng với đó, các bạn sinh viên tình nguyện còn thiết kế hoạt động hỗ trợ lồng ghép trong lớp học như trò chơi dân gian, sticker thưởng điểm, tặng quà. Nhờ đó, các em hào hứng tham gia, rộn ràng tiếng cười vui. Lớp học duy trì ngày 2 buổi, mỗi buổi kéo dài 3 giờ đồng hồ.

Sau những buổi học, có em đã hào hứng viết ra ước mơ làm lập trình viên, kỹ sư AI. Có em thổ lộ, không ngờ dùng máy tính thú vị vậy. Điều đó khiến chúng tôi rất hạnh phúc vì đã truyền được sự tò mò, yêu thích khám phá cho những đứa trẻ vùng sâu, vùng xa”, Quang nói thêm.

Ðồng hành cùng người dân

Ngoài lớp “Bình dân học vụ số”, một trong những nhiệm vụ quan trọng và mang tính thời sự nhất mà các sinh viên tình nguyện đảm nhận, chính là hỗ trợ chính quyền địa phương hai cấp trong việc triển khai dịch vụ công trực tuyến tại cơ sở. Đội bố trí 2 nhóm sinh viên, túc trực liên tục trong giờ hành chính tại UBND xã Dân Tiến và trụ sở Công an xã Dân Tiến, hướng dẫn người dân sử dụng dịch vụ công trực tuyến, kịp thời tư vấn, hỗ trợ người dân khi gặp những vướng mắc. Với tinh thần trách nhiệm cao, các bạn trẻ không chỉ dừng lại ở việc "đi dân nhớ, ở dân thương" mà còn góp phần tạo nên những chuyển động nhỏ nhưng bền bỉ trong công cuộc chuyển đổi số ở vùng sâu, vùng xa còn nhiều khó khăn.

Những tình nguyện viên tham gia thực hiện nhiệm vụ đều được tập huấn bài bản, kỹ lưỡng kiến thức, kỹ năng cũng như tìm hiểu các thông tin về địa phương. Bạn Nguyễn Hưng Phát, ngành Kỹ thuật điều khiển và tự động hóa, Trường Điện - Điện tử, là một trong những thành viên tích cực của đội. Phát chia sẻ, khó khăn lớn nhất không nằm ở thao tác kỹ thuật mà chính là ở việc tiếp cận người dân - phần lớn là người cao tuổi hoặc đồng bào dân tộc thiểu số, không sử dụng điện thoại thông minh, e ngại khi tiếp xúc với công nghệ, sợ sai, sợ lừa đảo. Vì vậy, các thành viên luôn tập trung quan sát, khi thấy bất cứ người dân nào gặp khó khăn, lúng túng, ngay lập tức sinh viên tình nguyện có mặt, kiên nhẫn giải thích, tuyên truyền, hỗ trợ.

Có trường hợp người dân không mang đủ giấy tờ, đi lại nhiều lần nhưng vẫn không hoàn tất được hồ sơ. “Có bác lớn tuổi nổi nóng vì đến lần thứ ba vẫn thiếu giấy tờ cần thiết. Chúng tôi phải ngồi lại, kiểm tra từng bước, phát hiện ra những lỗi sai, giải thích cho bác hiểu rồi xin số điện thoại gọi nhờ con cháu bác mang giấy tờ bổ sung. Khi bác hiểu ra và hoàn thành được hồ sơ, bác xin lỗi và cảm ơn chúng tôi. Những lúc như vậy, các thành viên của đội đều cảm thấy nhẹ nhõm, mọi mệt mỏi tan biến”, Phát chia sẻ.

Ðổi thay xóm làng

Lớp học “Bình dân học vụ số” hay hỗ trợ chính quyền địa phương 2 cấp chỉ là 2 trong rất nhiều hoạt động ý nghĩa của các chiến sĩ thuộc Đội sinh viên tình nguyện ngành Điện, Trường Điện-Điện tử, ĐH Bách khoa Hà Nội đang triển khai tại xã Dân Tiến, tỉnh Thái Nguyên.

Bạn Dương Doãn Sơn (sinh viên năm 3, ngành Kỹ thuật điều khiển và Tự động hoá), đội trưởng, kiêm chỉ huy chiến dịch Mùa hè xanh 2025 của Đội ngành Điện, Trường Điện - Điện tử, cho biết, có 88 tình nguyện viên tràn đầy nhiệt huyết và am hiểu công nghệ tham gia chiến dịch kéo dài từ 25/7 - 1/8/2025. Địa điểm được chọn đóng quân là xóm Mìn, xã Dân Tiến - một trong những xã khó khăn, xa nhất của tỉnh Thái Nguyên, với khoảng 70% đồng bào dân tộc thiểu số.

“Khi đi tiền trạm tại địa phương, chúng tôi luôn trăn trở về việc mang ánh sáng tri thức, tinh thần chuyển đổi số đến gần hơn với bản làng. Đội của chúng tôi được chia thành 6 nhóm, đảm nhận nhiều nhiệm vụ khác nhau, từ lớp “Bình dân học vụ số”, lớp kỹ năng sống đến hỗ trợ vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, thực hiện các công trình thanh niên “Thắp sáng đường quê”, tủ sách tri thức…”, đội trưởng Dương Doãn Sơn nói.

Sơn cho biết, xóm Mìn là nơi đặt trụ sở hành chính và các trường học. Tuy nhiên, ngay sau lưng xóm trung tâm này là một thung lũng lớn, ngăn cách với xóm Xúc Tác và xóm Nà Canh. Để đến được hai xóm này, người dân phải đi xuyên qua thung lũng tối đen như mực, nơi không có điện, không có đèn chiếu sáng, thậm chí không có sóng điện thoại. Cứ đến đầu dốc là sóng mất hoàn toàn, liên lạc gần như bị cắt đứt. Mỗi khi mưa xuống, nước dâng ngập giữa thung lũng, khiến đường đi trở nên trơn trượt, nguy hiểm.

"Đây là tuyến đường huyết mạch nối hai xóm đến trung tâm xã, cũng là con đường mà bà con phải đi hàng ngày để làm thủ tục hành chính, đưa con đến trường hay ra chợ. Vậy mà nhiều năm qua, người dân vẫn phải dắt xe, lần mò trong bóng tối hoặc chờ nhau đi thành từng nhóm để tránh rủi ro”, Sơn cho biết.

Trước thực tế đó, những kỹ sư tương lai của Trường Điện - Điện tử, đã bắt tay thực hiện công trình thắp sáng đường quê dài 2,5km, tại xóm Nà Canh, thuộc xã Dân Tiến, với 50 bóng đèn năng lượng mặt trời. Dù gặp không ít khó khăn về vận chuyển vật liệu qua địa hình hiểm trở, công trình đã hoàn thành đúng tiến độ, mang đến ánh sáng cho con đường từng nhiều năm bị bóng tối nuốt chửng mỗi khi màn đêm buông xuống.

Lưu Trinh - nguoiquansat.vn

Theo tienphong.vn