'Mỏ vàng' dưới lòng đất ở cực Bắc Tổ quốc, giúp nông dân bỏ túi trăm triệu mỗi vụ

Ở vùng cực Bắc Tổ quốc, nơi đất sản xuất ít và khí hậu khắc nghiệt, người dân Lũng Cú (Tuyên Quang) đang tìm thấy “mỏ vàng” ngay dưới lòng đất: cây gừng trâu. Từ một loại gia vị quen thuộc, giống gừng bản địa này nay đã trở thành cây trồng chủ lực, giúp hàng trăm hộ dân có thu nhập ổn định và từng bước làm giàu theo hướng bền vững.

Gừng trâu cao từ 0,6 - 1 m, củ lớn nhiều nhánh, hàm lượng tinh dầu cao và được thị trường ưa chuộng. Ngoài vai trò gia vị, loại gừng này còn là nguyên liệu quan trọng trong y học cổ truyền, dùng trị cảm, ho, đầy hơi và hỗ trợ tiêu hóa. Nhờ thích nghi tốt với đất tơi xốp giàu mùn và khí hậu mát mẻ, gừng trâu phát triển mạnh tại Cao Bằng, Lạng Sơn và Lũng Cú, nơi nó đang dần thay thế cây ngô và trở thành hướng làm kinh tế bền vững cho người dân địa phương.

Tại Lũng Cú, năng suất gừng trâu trung bình đạt hơn 30 tấn/ha, nhiều diện tích cho sản lượng từ 50 đến 80 tấn/ha. Với giá thu mua 10.000 - 12.000 đồng/kg, thu nhập từ gừng cao gấp ba lần cây ngô. Thôn Ma Xí B hiện là vùng trồng gừng lớn nhất xã với khoảng 15 ha, gần 100 hộ tham gia sản xuất. Vụ gừng 2024 được mùa, nhiều hộ thu về hàng trăm triệu đồng, thúc đẩy người dân mạnh dạn mở rộng diện tích.

Anh Mí Pó - Trưởng thôn Ma Xí B chia sẻ rằng trước đây gừng trâu chỉ được trồng để dùng trong gia đình, nhưng khi thương lái lên tận thôn thu mua với giá cao, bà con đã chuyển dần sang trồng theo hướng hàng hóa. “Thu nhập từ gừng giúp nhiều hộ trả nợ, sửa nhà và đầu tư sản xuất. Giờ hầu như nhà nào cũng trồng, Ma Xí B trở thành vùng chuyên canh gừng của xã”, anh nói.

Tuy nhiên, gừng trâu cũng đối mặt với thách thức, đặc biệt là bệnh thối củ nếu đất không được xử lý kỹ. Mầm bệnh tồn dư dễ lan sang vụ sau, gây thiệt hại lớn. Để giảm rủi ro, xã Lũng Cú đã tổ chức tập huấn kỹ thuật, hướng dẫn người dân vệ sinh đất, luân canh cây trồng, giảm sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và tiến tới canh tác hữu cơ. Luân canh sau mỗi vụ giúp đất phục hồi, hạn chế sâu bệnh và đáp ứng tiêu chuẩn VietGAP.

Song song với sản xuất, địa phương cũng bắt tay xây dựng thương hiệu “Gừng bản địa Lũng Cú”, hoàn thiện bao bì nhãn mác, truy xuất nguồn gốc, đồng thời liên kết với doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu để hình thành chuỗi giá trị bền vững. Tổ hợp tác trồng gừng đang được xúc tiến nhằm bảo đảm đầu ra, nâng cao giá trị sản phẩm và khẳng định vị thế của cây gừng trâu trong cơ cấu kinh tế của xã.

Từ một cây gia vị dân dã, gừng trâu đang trở thành “cây làm giàu xanh” ở vùng cao. Với hướng phát triển bài bản, giống cây bản địa này không chỉ giúp người dân Lũng Cú tăng thu nhập mà còn góp phần bảo vệ đất đai, giữ gìn nguồn gen quý và thúc đẩy nông nghiệp miền núi theo hướng xanh - sạch - bền vững.