Ngành hàng không vũ trụ Việt Nam còn là 'đại dương xanh', tạo cơ hội cho VinSpace của tỷ phú Phạm Nhật Vượng

Tỷ phú Phạm Nhật Vượng vừa thành lập CTCP VinSpace, đánh dấu bước đi mới của hệ sinh thái Vingroup vào lĩnh vực hàng không vũ trụ.

Vốn điều lệ của doanh nghiệp là 300 tỷ đồng, ông Vượng góp 213 tỷ đồng, tương đương 71% cổ phần. Tập đoàn Vingroup giữ 19% cổ phần, trở thành cổ đông lớn thứ hai. Phần vốn còn lại thuộc về hai con trai của ông Vượng là Phạm Nhật Quân Anh và Phạm Nhật Minh Hoàng. Cả hai hiện cũng là cổ đông của nhiều công ty khác trong hệ sinh thái Vingroup như VinEnergo, VinSpeed và VinRobotics...

VinSpace đăng ký hoạt động trong 6 lĩnh vực, trong đó có sản xuất máy bay, tàu vũ trụ, vệ tinh viễn thông và vận tải hàng hóa hàng không. Đây không phải lần đầu Vingroup thử sức trong lĩnh vực hàng không. Trước đó, doanh nghiệp từng triển khai dự án VinPearl Air vào năm 2019 nhưng rút lui vào năm 2020.

"Đại dương xanh" cho VinSpace

Về tiềm năng thị trường, chỉ riêng quy mô ngành công nghiệp hàng không toàn cầu năm 2025 đã ước đạt khoảng 1.000 tỷ USD. Trong đó, khu vực châu Á - Thái Bình Dương được đánh giá sẽ trở thành trung tâm tăng trưởng của ngành những thập kỷ tới. Dự báo của Airbus cho thấy thị trường dịch vụ hàng không thương mại tại khu vực này có thể đạt 129 tỷ USD vào năm 2043, gấp đôi hiện nay. Động lực chính đến từ nhu cầu khoảng 19.500 máy bay mới và lưu lượng hành khách tăng trưởng kép mỗi năm (CAGR) là 4,81%.

Trong các phân khúc dịch vụ tại châu Á - Thái Bình Dương, bảo dưỡng máy bay sẽ tăng mạnh nhất, từ 43 tỷ USD lên 109 tỷ USD (CAGR 5%). Hoạt động cải tiến và nâng cấp máy bay cũng được dự báo tăng từ 5,1 tỷ USD lên 13 tỷ USD (CAGR 5,1%), trong khi mảng đào tạo và vận hành dự kiến tăng từ 4,1 tỷ USD năm 2024 lên 7,6 tỷ USD vào năm 2043 (CAGR 3,3%).

Airbus đồng thời nhận định khu vực này sẽ cần tới 999.000 chuyên gia lành nghề mới trong 20 năm tới, chiếm gần 45% nhu cầu nhân lực toàn cầu, bao gồm 268.000 phi công, 298.000 kỹ thuật viên và 433.000 tiếp viên hàng không. Đây là cơ hội lớn cho các doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng hàng không.

Theo đánh giá của một số chuyên gia, Việt Nam sở hữu nhiều lợi thế để phát triển công nghiệp hàng không và đang đứng trước thời điểm thuận lợi để tham gia vào mạng lưới sản xuất - cung ứng khu vực và toàn cầu. Đại diện Advanced Business Events (ABE, Pháp) cho rằng Việt Nam có những điểm tương đồng với Ma-rốc - quốc gia từng có xuất phát điểm thấp nhưng hiện đã hình thành ngành công nghiệp hàng không với hơn 200 doanh nghiệp. Với tốc độ tăng trưởng cao, môi trường chính trị, ngoại giao ổn định và vị trí địa lý thuận lợi, Việt Nam thậm chí có khả năng đi nhanh hơn nhờ hệ sinh thái công nghiệp hàng không đang hình thành và mức độ hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng.

Tại hội nghị “Từ khát vọng đến cơ hội phát triển công nghiệp hàng không” tổ chức gần đây, Tổng Giám đốc CTCP Dịch vụ Kỹ thuật Hàng không (AESC) Trần Hải Đăng cho biết Việt Nam hiện chỉ có vài doanh nghiệp tham gia ngành hàng không, gồm 5 đơn vị sản xuất linh kiện khung cấu trúc máy bay và 1 đơn vị liên quan đến động cơ. Các lĩnh vực như điện tử hàng không, phụ kiện, vật liệu, sơn máy bay… vẫn hoàn toàn chưa có doanh nghiệp nội địa tham gia.

Tuy nhiên, theo ông Đăng, thị trường hàng không thế giới đã phân chia thị phần khá chặt chẽ, nên việc doanh nghiệp Việt chen chân vào chuỗi giá trị là thách thức không nhỏ.

Về chính sách, Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về phát triển khoa học - công nghệ xác định ngành hàng không là một trong những lĩnh vực mũi nhọn, tạo cơ sở thuận lợi cho sự phát triển của ngành trong thời gian tới.