Ngành thép Việt đón cơ hội mới từ gói hỗ trợ 200 tỷ Euro của châu Âu

EU đề xuất dành 200 tỷ Euro hỗ trợ các quốc gia đang phát triển ứng phó CBAM

Theo VnEconomy, Ủy ban châu Âu (EC) vừa công bố văn kiện về ưu tiên ngoại giao khí hậu và năng lượng của Liên minh châu Âu (EU). Theo đó, EU sẽ hỗ trợ tài chính cho các quốc gia đang phát triển bị ảnh hưởng bởi Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) thông qua chương trình Global Europe.

EC đề xuất gói tài chính trị giá 200 tỷ Euro (tương đương 233 tỷ USD) trong ngân sách EU giai đoạn 2028–2034. Khoản hỗ trợ này nhằm giảm bớt lo ngại của các đối tác về quy định mới của EU, đồng thời củng cố quan hệ hợp tác và thúc đẩy cải cách pháp lý trong lĩnh vực môi trường.

Nguồn vốn từ chương trình sẽ giúp các nước đang phát triển đầu tư vào công nghệ giảm phát thải trong công nghiệp và chuyển đổi sang năng lượng sạch, qua đó giảm chi phí phát sinh do thuế carbon biên giới.

“Khi cơ chế CBAM được triển khai, EU sẽ tối đa hóa đóng góp của chương trình Global Europe để đáp ứng nhu cầu giảm phát thải và thích ứng với biến đổi khí hậu của các nước đang phát triển”, tài liệu của EC nêu rõ.

Cao ủy Năng lượng Dan Jørgensen khẳng định EU không rút lại các quy định khí hậu dù chịu sức ép từ đối tác thương mại, song sẵn sàng hợp tác đầu tư vào các ngành công nghiệp xanh mang lại lợi ích cho cả hai bên, như sản xuất năng lượng tái tạo và hydro tại châu Phi, khu vực EU đang hướng tới nhập khẩu năng lượng sạch. Ông cũng cho biết, EU sẽ hỗ trợ không chỉ về tài chính mà cả kỹ thuật, nhằm giúp các quốc gia đối tác chuyển đổi sang mô hình phát triển xanh.

Tài liệu của EU cũng cho biết khối sẽ tăng cường vai trò khu vực doanh nghiệp trong hoạt động ngoại giao năng lượng và xác định các ưu tiên đầu tư công nghệ sạch ở nước ngoài.

CBAM và thách thức với ngành thép Việt Nam

CBAM là cơ chế của EU đánh thuế hàng nhập khẩu dựa trên lượng khí thải carbon trong quá trình sản xuất, nhằm ngăn “rò rỉ carbon” do doanh nghiệp chuyển sản xuất sang các quốc gia có tiêu chuẩn môi trường thấp hơn. Chính sách này hướng tới bảo đảm công bằng cho nhà sản xuất trong khối.

Theo lộ trình, giai đoạn chuyển tiếp CBAM kéo dài đến hết năm 2025. Từ tháng 1/2026, cơ chế này sẽ chính thức áp dụng với nhiều nhóm ngành chủ lực như thép, nhôm, xi măng, phân bón, điện và hydrogen.

Trong đó, sắt thép là ngành chịu tác động trực tiếp nhất. Khi CBAM vận hành chính thức từ năm 2026, doanh nghiệp thép xuất khẩu vào EU sẽ phải mua chứng chỉ CBAM tương ứng với lượng CO2 trong sản phẩm, dựa trên hạn ngạch ETS. Đến năm 2034, doanh nghiệp sẽ phải nộp 100% phí carbon.

Theo Cục Công nghiệp – Bộ Công Thương, EU là một trong những thị trường xuất khẩu thép hàng đầu của Việt Nam. Năm 2023, Việt Nam xuất khẩu 11,8 triệu tấn thép, trị giá khoảng 8,9 tỷ USD, trong đó 27% hướng tới thị trường EU. Các chuyên gia ước tính, giấy phép carbon có thể chiếm 5–10% tổng chi phí sản xuất thép, thậm chí cao hơn với ngành xi măng.

Nếu doanh nghiệp thép Việt Nam không sớm ứng phó, xuất khẩu sang EU có thể suy giảm mạnh, thậm chí mất thêm các thị trường khác khi nhiều quốc gia đang xem xét áp dụng cơ chế tương tự CBAM.

Doanh nghiệp Việt chủ động “xanh hóa” sản xuất

Để tháo gỡ ‘điểm nghẽn’ dài hạn này, cuối tháng 8/2024, Văn phòng Chính phủ đã ra thông báo số 6082/VPCP-NN yêu cầu các Bộ, ngành liên quan triển khai các nhiệm vụ ứng phó với Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) của Liên minh châu Âu (EU).

Trong đó, Bộ Công Thương được giao làm đầu mối, chủ trì xây dựng và thực hiện đề án ứng phó với CBAM, đồng thời thúc đẩy đối thoại quốc tế, đàm phán và nghiên cứu khả năng mở rộng CBAM đối với các sản phẩm hàng hóa khác.

Trước thách thức về cơ chế điều chỉnh phát thải carbon từ Liên minh châu Âu, Hoa Sen đã triển khai và hoàn thành việc kiểm kê khí nhà kính tại 3 nhà máy sản xuất tôn bao gồm nhà máy Tôn Hoa Sen Phú Mỹ, nhà máy Hoa Sen Nghệ An tại Đông Hồi và nhà máy Hoa Sen Nhơn Hội – Bình Định.

Ngoài ra, tập đoàn cũng hoàn thành việc truy vết carbon đối với gần 20 dòng sản phẩm Tôn Hoa Sen, bước đầu đáp ứng một số yêu cầu cho việc xuất khẩu hàng hóa sang thị trường Châu Âu theo CBAM.

Tương tự, năm 2024, CTCP Thép Hòa Phát Dung Quất đã được BSI – Tổ chức Chứng nhận Quốc tế hàng đầu của Vương quốc Anh xác nhận hoàn thành Báo cáo Kiểm kê khí nhà kính cho doanh nghiệp theo yêu cầu của Tiêu chuẩn ISO 14064-1:2018. Đây là một trong những chương trình mà doanh nghiệp sản xuất thép phải triển khai, làm tiền đề đáp ứng các yêu cầu khác khi xuất khẩu hàng hóa ra thị trường thế giới, nhất là khu vực EU.

Trước đó, chia sẻ tại ĐHĐCĐ thường niên 2022, Chủ tịch HĐQT CTCP Tập đoàn Hòa Phát (HPG) – ông Trần Đình Long từng tiết lộ công ty đang nghiên cứu làm "thép xanh" thân thiện với môi trường.

Ông Trần Đình Long chia sẻ lý do Hòa Phát muốn làm thép xanh là vì đây là xu hướng chung của thế giới, đặc biệt là các nước châu Âu, Mỹ, G7 cũng đang phát triển thép xanh theo nhiều phương pháp khác nhau.

Với mục tiêu trở thành một trong những tập đoàn sản xuất thép hàng đầu khu vực, Hòa Phát đã và đang tiếp tục mở rộng quy mô sản xuất và ứng dụng công nghệ thép xanh. Dung Quất 2, một dự án chiến lược của tập đoàn, sẽ nâng cao công suất sản xuất thép xanh, tiếp tục khẳng định cam kết của Hòa Phát trong việc giảm phát thải và bảo vệ môi trường.