Nông dân Trà Vinh trồng thứ cây ra củ vùi xuống đất, bán đến đâu thương lái Trung Quốc gom sạch: Ước tính đạt 650 tỷ/năm

Tỉnh Trà Vinh hiện là một trong những địa phương có sản phẩm đậu phộng (lạc) được đánh giá có chất lượng vượt trội so với nhiều vùng sản xuất khác. Nhờ lợi thế đất giồng cát và điều kiện canh tác phù hợp, đậu phộng Trà Vinh tiêu thụ tốt trên thị trường, được thương lái trong và ngoài nước ưa chuộng.

Theo Báo VOV, giá đậu phộng của Trà Vinh những năm gần đây được giá. Ảnh: Báo VOV

Cây trồng chủ lực vùng giồng cát

Tại Trà Vinh, đậu phộng là cây trồng chủ lực ở các huyện Cầu Ngang, Trà Cú, Châu Thành, cùng một phần diện tích tại huyện Càng Long, Duyên Hải và thị xã Duyên Hải. Cây đậu phộng thường được canh tác 1–2 vụ/năm trên cùng thửa đất, trong đó vụ đông – xuân là vụ chính, mang lại năng suất cao nhất.

Theo Báo Trà Vinh, trên diện tích đất giồng cát, nông dân còn luân canh đậu phộng với các loại rau màu khác như dưa hấu, cà chua, củ cải trắng, bắp, khổ qua... giúp tăng hiệu quả sử dụng đất và thu nhập. Giống đậu chủ yếu được sử dụng là MD7 và lai trắng. Mỗi năm, toàn tỉnh Trà Vinh đạt sản lượng ước tính khoảng 21.000–23.000 tấn đậu phộng.

Với năng suất vụ chính đạt khoảng 9,5 tấn tươi/ha, tương đương 4,1 tấn đậu khô/ha, cây đậu phộng được xem là cây hàng hóa chủ lực, mang lại doanh thu lên đến 650 tỷ đồng/năm cho nông nghiệp Trà Vinh.

Mô hình sản xuất còn manh mún, phụ thuộc thương lái

Hiện tại, Trà Vinh chưa có hợp tác xã sản xuất và chế biến chuyên biệt cho đậu phộng. Việc canh tác chủ yếu theo quy mô hộ nhỏ lẻ, một số ít tham gia các tổ hợp tác. Tuy nhiên, hình thức liên kết phổ biến hiện nay là giữa nông dân và các đại lý cung cấp giống kiêm thu mua nông sản. Các đại lý này đóng vai trò trung gian quan trọng trong chuỗi giá trị đậu phộng địa phương.

Nông dân Trà Vinh làm giàu từ cây đậu phộng, sản xuất đến đâu thương lái Trung Quốc gom sạch. Ảnh: Báo Trà Vinh

Mô hình này giúp nông dân thuận tiện đầu vào – đầu ra, tuy nhiên cũng dẫn đến sự phụ thuộc gần như hoàn toàn vào thương lái. Đáng chú ý, hơn 70% sản lượng đậu phộng tại Trà Vinh được tiêu thụ bởi thương lái Trung Quốc và các doanh nghiệp ngoài tỉnh, song lại không có hợp đồng bao tiêu chính thức, tiềm ẩn rủi ro lớn về đầu ra.

Anh Lê Quốc Hùng – nông dân có kinh nghiệm trồng đậu phộng lâu năm ở ấp Huyền Đức, xã Long Sơn, huyện Cầu Ngang – cho biết, nhờ lợi thế đất giồng cát, mỗi năm anh có thể trồng 3–4 vụ màu, trong đó vụ đậu phộng đông – xuân là chủ lực. Vào mùa thu hoạch, người trồng đậu phộng không chỉ có thêm thu nhập mà còn tạo việc làm cho nhiều lao động nông thôn.

Tuy nhiên, giá đậu phộng tươi có xu hướng biến động mạnh. Đầu vụ thường ở mức 17.000–18.000 đồng/kg, có thời điểm đạt 20.000 đồng/kg, sau đó giảm dần giữa vụ. Trong khi đó, chi phí nhân công thu hoạch lại không giảm, ảnh hưởng đến lợi nhuận. So với các cây trồng khác, đậu phộng ít tốn công chăm sóc hơn, phù hợp với điều kiện sản xuất của địa phương.

Với năng suất đạt khoảng 1 tấn/0,1ha và giá bán từ 15.000–16.000 đồng/kg, lợi nhuận bình quân khoảng 10 triệu đồng/0,1ha. Một số nông dân có thể nâng cao thu nhập từ 15–20% nếu phơi khô đậu phộng trước khi bán, tuy nhiên phương pháp này đòi hỏi nhiều công sức và phụ thuộc vào điều kiện thời tiết.

Nhiều thách thức cần tháo gỡ

Theo ông Lê Văn Phi – Trưởng Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Cầu Ngang, sản xuất đậu phộng tại Trà Vinh còn mang tính tự phát, nhỏ lẻ, chưa hình thành vùng chuyên canh quy mô lớn. Điều này gây khó khăn trong việc tổ chức liên kết, mở rộng chuỗi giá trị.

Khảo sát của Dự án Phát triển chuỗi giá trị nông nghiệp thông minh thích ứng biến đổi khí hậu tại Trà Vinh cho thấy: ngành đậu phộng địa phương đang đối mặt với nhiều thách thức như sâu bệnh, biến đổi khí hậu, mưa trái mùa... ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng sản phẩm.

Bên cạnh đó, các hộ sản xuất vẫn thiếu liên kết trong tổ chức sản xuất và tiêu thụ. Việc sơ chế, chế biến sau thu hoạch gần như không có, khiến giá trị gia tăng thấp. Các tiêu chuẩn sản xuất như VietGAP chưa được áp dụng rộng rãi; nhiều hộ vẫn canh tác theo kinh nghiệm, lạm dụng phân bón, thuốc hóa học và phụ thuộc vào đại lý cung cấp vật tư đầu vào.

Một bất cập khác là nhiều chương trình hỗ trợ chưa phát huy hiệu quả do thiếu thị trường tiêu thụ ổn định. Các hộ dân có thể được hướng dẫn sản xuất đạt chuẩn, nhưng sản phẩm làm ra lại không bán được hoặc chỉ bán với giá như sản phẩm thông thường.

Để phát triển ngành đậu phộng bền vững, Trà Vinh cần sớm chuyển đổi thời vụ phù hợp, xây dựng vùng nguyên liệu chất lượng cao, tổ chức sản xuất theo hướng liên kết chặt chẽ giữa nông dân – hợp tác xã – doanh nghiệp – thị trường. Cùng với đó là đẩy mạnh chế biến sâu và đổi mới sản phẩm, nâng cao giá trị và sức cạnh tranh.

Việc đầu tư vào chuỗi giá trị đậu phộng không chỉ giúp nâng cao thu nhập cho nông dân mà còn mở ra nhiều cơ hội việc làm, phát triển kinh tế nông thôn và góp phần tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng hiện đại, bền vững.

Châu Sa - nguoiquansat.vn

Theo Kiến thức Đầu tư