NÓNG: Sẽ lấy ý kiến sửa Luật Đất đai 2024 sau một năm thực thi

Theo nguồn tin trên báo Tuổi Trẻ, ngày 28/7, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã chính thức gửi dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai 2024 đến một số đơn vị để lấy ý kiến đóng góp trước khi trình lên Quốc hội tại kỳ họp thứ 10.

Theo như nội dung của tờ trình, Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhận định sau một năm thi hành Luật Đất đai 2024, ngoài những kết quả đã đạt được vẫn còn nhiều vướng mắc cần tiếp tục được nghiên cứu và sửa đổi. Cụ thể:

Tại tờ trình dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết sau một năm thi hành Luật Đất đai 2024, bên cạnh những kết quả tích cực, vẫn còn nhiều vướng mắc, bất cập phát sinh từ thực tiễn, đòi hỏi phải tiếp tục nghiên cứu, điều chỉnh cho phù hợp với mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.

Một trong những điểm nghẽn lớn là hệ thống quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất. Theo quy định hiện hành, các địa phương phải lập kế hoạch sử dụng đất hằng năm cấp huyện. Quy trình này bị đánh giá là làm tăng thủ tục hành chính, kéo dài thời gian tiếp cận đất và chậm đưa đất vào sử dụng. Mặc dù Luật Đất đai mới đã cho phép nơi có quy hoạch đô thị hoặc nông thôn được sử dụng ngay quy hoạch này thay cho quy hoạch sử dụng đất riêng, tuy nhiên trên thực tế, tỷ lệ phủ kín quy hoạch đô thị – nông thôn còn thấp, nhiều nơi chưa bao phủ toàn địa giới hành chính, dẫn đến chồng chéo, lãng phí.

Bộ cũng nêu rõ những bất cập trong hình thức giao đất, cho thuê đất. Hiện việc lựa chọn nhà đầu tư chủ yếu thông qua đấu giá quyền sử dụng đất hoặc đấu thầu, theo quy định pháp luật về đấu giá, đấu thầu.

Tuy nhiên, trình tự thủ tục phức tạp khiến thời gian chuẩn bị kéo dài, trong khi nhiều trường hợp vẫn không chọn được nhà đầu tư đủ năng lực, ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện dự án và hiệu quả sử dụng đất.

Đối với các dự án quy mô lớn, có vai trò thúc đẩy phát triển địa phương hoặc khu vực, yêu cầu nhà đầu tư có năng lực vượt trội, nhưng cơ chế đấu thầu hiện tại lại không tạo điều kiện tuyển chọn đúng đối tượng, kéo dài quá trình triển khai.

Một điểm nghẽn khác là quy định bắt buộc đấu giá quyền sử dụng đất đối với quỹ đất trụ sở, đất thu hồi từ cổ phần hóa, thoái vốn doanh nghiệp nhà nước, kể cả các trường hợp được miễn giảm tiền sử dụng đất.

Bộ cho rằng điều này gây tốn thời gian, tăng chi phí tuân thủ và đặc biệt bất lợi cho các dự án thuộc danh mục ưu đãi đầu tư đang cần sử dụng các quỹ đất này trong bối cảnh mô hình chính quyền 2 cấp và thực hiện sáp nhập đơn vị hành chính.

Ngoài ra, luật hiện hành chưa có quy định về thu hồi đất phục vụ các dự án đặc thù như trung tâm tài chính quốc tế, khu thương mại tự do, dự án chiến lược đối ngoại, dự án cấp bách phục vụ nhiệm vụ chính trị… gây khó khăn trong triển khai thực tế.

Giá đất: Nhà nước cần giữ vai trò kiểm soát chủ đạo

Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhấn mạnh, Nhà nước với tư cách là đại diện chủ sở hữu đất đai cần đóng vai trò quyết định trong kiểm soát và xác lập giá đất, đặc biệt ở thị trường sơ cấp (giao đất, cho thuê, công nhận quyền sử dụng…).

Tuy nhiên, thực tế hiện nay, giá đất Nhà nước xác định ở thị trường sơ cấp lại phụ thuộc vào giá đất thứ cấp và kết quả tư vấn từ đơn vị định giá, khiến quá trình xác lập giá đất thiếu nhất quán và không phản ánh đúng bản chất thị trường.

Đối với phương pháp định giá thặng dư thường được sử dụng để xác định giá đất cho dự án đầu tư, Bộ cũng chỉ ra nhiều bất cập, do phụ thuộc vào dữ liệu thị trường, mức giá chuyển nhượng, hình thức sử dụng đất...

Trong khi đó, thị trường đất thường biến động mạnh và thiếu ổn định, khiến số liệu thu thập bị lạc hậu, không phản ánh đúng giá trị gia tăng trong tương lai.

Chính vì vậy, nếu tiếp tục áp dụng phương pháp này mà không cải tiến, giá đất do Nhà nước quyết định sẽ bị động, chạy theo thị trường, ảnh hưởng đến tiến độ giao đất, thực hiện dự án đầu tư và làm tăng chi phí đầu vào.

Bên cạnh đó, quy định buộc áp dụng giá đất cụ thể khi Nhà nước giao đất cho tổ chức đầu tư bị cho là mang tính tận thu, làm giảm sức cạnh tranh và khả năng thu hút đầu tư của địa phương.

Một thực tế đáng lo ngại khác là rủi ro trong xác định giá đất khiến không ít cán bộ, cơ quan e ngại trách nhiệm, dẫn đến chậm trễ trong quá trình phê duyệt, ảnh hưởng tiến độ triển khai dự án.

Trước đó, thông tin trên báo Vnexpress cho biết, tại Hội nghị đánh giá 3 năm thực hiện Nghị quyết 18 về quản lý, sử dụng đất và một năm thi hành Luật Đất đai 2024, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đánh giá việc áp dụng các chính sách này đã thu được nhiều kết quả tích cực.

Theo đó, pháp luật đã từng bước đi vào cuộc sống, khắc phục được nhiều vướng mắc, nâng cao hiệu lực quản lý của Nhà nước và góp phần phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh quốc phòng; góp phần củng cố niềm tin của người dân, doanh nghiệp và nhà đầu tư.

Mặc dù vậy, chính sách pháp luật về đất đai vẫn còn khá nhiều bất cập: Chưa phù hợp với chủ trương chính quyền địa phương 2 cấp cũng như chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn mới.

Có thể kể đến như: Chính sách thu hồi đất vẫn phân biệt giữa dự án sử dụng vốn đầu tư công và dự án sử dụng vốn đầu tư tư. Thủ tục thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất còn kéo dài...

Lãnh đạo Chính phủ lưu ý đất đai là vấn đề khó, nhạy cảm và phức tạp nên cần phải kiên trì, lắng nghe ý kiến của các nhà khoa học, người dân, doanh nghiệp, không cầu toàn, nóng vội trong quá trình điều chỉnh và bổ sung.

Tháng 1/2024, Quốc hội đã thông qua Luật Đất đai (sửa đổi) gồm 16 chương và 260 điều, với nhiều điểm mới so với luật năm 2013 như: Quy định 32 trường hợp thu hồi đất vì lợi ích quốc gia, công cộng; đa dạng hình thức bồi thường cho người có đất bị thu hồi; mở rộng hạn mức chuyển nhượng đất nông nghiệp; cấp sổ đỏ cho đất không giấy tờ trước 1/7/2014...