Ông Trump muốn trở thành 'siêu Chủ tịch' của Fed, vụ Lisa Cook chỉ là màn dạo đầu?

Ngày 25/8, ông Donald Trump leo thang cuộc chiến với Fed khi tuyên bố sẽ sa thải một trong các thống đốc, bà Lisa Cook, cáo buộc bà đã khai báo sai trong hồ sơ vay thế chấp. Theo quy định, Thống đốc Fed chỉ có thể bị bãi nhiệm khi có lý do chính đáng; bà Cook, người chưa bị khởi tố, đã khẳng định sẽ theo đuổi vụ việc tại tòa.

Tuy nhiên, ai cũng hiểu đây không đơn thuần là câu chuyện gian lận thế chấp. Giống như một “phiên tòa trình diễn”, động thái này là lời cảnh báo rằng ông Trump có thể áp đặt mong muốn hạ lãi suất của mình lên bất kỳ ai trong Hội đồng Thống đốc. Ngày 26/8, ông còn tuyên bố: “Chúng ta sẽ sớm có đa số [trong hội đồng]”.

Đây là lần đầu tiên một Tổng thống Mỹ tìm cách sa thải một thống đốc trong Hội đồng Thống đốc của Cục Dự trữ Liên bang (Fed). Uy tín của ngân hàng trung ương là một trong những nền tảng cốt lõi của nền kinh tế Mỹ đang dẫn đầu thế giới. Thế nhưng, dù các tài sản định giá bằng USD có suy yếu đôi chút sau thông tin này, thị trường tài chính vẫn phản ứng khá bình thản. Vậy thực chất chuyện gì đang diễn ra?

Những rào cản chính trị

Một trong những lý do khiến nhà đầu tư chưa vội lo lắng là bởi ông Trump đã đánh giá thấp mức độ phức tạp trong cơ cấu tổ chức của Fed. Ngay cả khi bà Cook bị thay thế, ứng viên do ông đề cử vẫn cần được Thượng viện phê chuẩn - một quy trình từng loại bỏ Judy Shelton và Stephen Moore, hai ứng viên của chính ông trong nhiệm kỳ đầu. Và ngay cả khi vượt qua được rào cản đó, những nhân vật này vẫn chỉ là một phần trong Ủy ban, nơi quyết định lãi suất dựa trên nguyên tắc đa số.

Nhiều sự chú ý hiện đổ dồn vào Chris Waller và Michelle Bowman, hai thống đốc mà ông Trump đã bổ nhiệm thành công trong nhiệm kỳ trước. Ông có thể tin rằng họ là “người của mình”. Tuy nhiên, việc họ muốn Fed cắt giảm lãi suất thay vì giữ nguyên sau cuộc họp gần nhất cũng có cơ sở hợp lý về mặt chính sách thay vì đơn thuần là theo ý ông Trump. Ông Waller, người đang được nhiều nhà cái xem là ứng viên hàng đầu kế nhiệm Chủ tịch Jerome Powell, cũng không phải “người của Tổng thống”. Cần nhớ, chính ông Trump đã bổ nhiệm ông Powell làm Chủ tịch Fed năm 2018.

Kịch bản Powell cùng sự bất định

Dù nhiệm kỳ Chủ tịch Fed của ông Powell kết thúc vào tháng 5 tới, nhiệm kỳ thống đốc của ông kéo dài đến tháng 1/2028. Theo thông lệ, ông sẽ nghỉ hưu sau khi mãn nhiệm chủ tịch, nhưng trong bối cảnh hiện nay - khi nhiều chuẩn mực bị đảo lộn - ông hoàn toàn có thể ở lại, qua đó tước đi cơ hội bổ nhiệm thêm một ghế mới của ông Trump. Nói cách khác, thị trường còn nhiều thời gian và lý do để lo lắng trước khi tổng thống thực sự kiểm soát được Fed.

Tuy nhiên, không thể vì thế mà chủ quan. Giới đầu tư sẽ thực sự hoảng hốt nếu Fed có một “siêu chủ tịch” ngồi ngay sau bàn làm việc ở Nhà Trắng. Và họ hoàn toàn có lý. Kinh nghiệm lịch sử vẫn còn đó: vào đầu thập niên 1970, Richard Nixon đã ép Chủ tịch Arthur Burns duy trì lãi suất thấp, để rồi lạm phát bùng nổ. Chính ký ức này đã biến tính độc lập của Fed thành một trong những chuẩn mực vững chắc nhất của nền chính trị Mỹ.

Nếu các yếu tố khác giữ nguyên, việc gia tăng ảnh hưởng chính trị lên Fed sẽ khiến lãi suất dài hạn tăng, do rủi ro các quyết định sai lầm cũng tăng. Đây là lý do giới đầu tư hiện đòi hỏi lợi suất cao hơn để nắm giữ trái phiếu Kho bạc dài hạn, ngay cả khi Fed hạ lãi suất và kinh tế Mỹ đang yếu đi. Xét trong bối cảnh ông Trump muốn hạ lãi suất, sự trớ trêu là quá rõ: chính lúc Fed bị tấn công về tính độc lập cũng là lúc chính phủ Mỹ đang chất thêm nợ công. Lãi suất càng cao, sức ép lên Fed sẽ càng lớn, dù dưới bất kỳ chính quyền nào.

Theo The Economist

Nhật Hạ - nguoiquansat.vn

Theo Thị trường tài chính