Phó Thủ tướng: Khẩn trương khởi công siêu dự án đường sắt 67 tỷ USD càng sớm càng tốt

Tại phiên họp thứ 52 diễn ra chiều 4/12/2025, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội liên quan đến một số cơ chế, chính sách đặc thù áp dụng cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam (vốn đầu tư 67 tỷ USD).

Theo tờ trình của Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh, Quốc hội đã ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét và quyết định việc bổ sung, điều chỉnh các cơ chế, chính sách đặc thù đối với những phương thức đầu tư mới (nếu phát sinh) nhằm bảo đảm tiến độ triển khai dự án, đồng thời báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.

Thẩm tra nội dung trên, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết Ủy ban đánh giá việc hoàn thiện cơ chế, chính sách cho dự án là cần thiết. Tuy nhiên, Thường trực Ủy ban nhận thấy Quốc hội đã có quy định tại Nghị quyết 172/2024, do đó không cần đề xuất thêm quy định mới.

Phát biểu tại phiên họp, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hoà Bình nhấn mạnh đây là phiên làm việc cuối cùng của nhiệm kỳ Quốc hội, trong khi Chính phủ đặt mục tiêu triển khai dự án đường sắt tốc độ cao càng sớm càng tốt, ngay sau khi công tác chuẩn bị hoàn tất.

Nếu thực hiện theo quy trình thông thường, phải đến phiên họp đầu tiên của Quốc hội khóa mới, Chính phủ mới có thể trình bày đầy đủ nội dung. Vì vậy, Chính phủ đề xuất Quốc hội xem xét ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định một số vấn đề phát sinh.

Trước đó, nhiều đề xuất về cơ chế đặc thù được đưa ra để triển khai dự án , trong đó đáng chú ý là việc đưa các sản phẩm công nghiệp đường sắt và công nghiệp hỗ trợ phục vụ dự án vào danh mục đặt hàng cho tổ chức, doanh nghiệp trong nước; ưu tiên lựa chọn nhà thầu cam kết chuyển giao công nghệ tiên tiến mà Việt Nam chưa làm chủ…

Bên cạnh đó, theo dự thảo mới đây, Bộ Xây dựng đề xuất nếu thực hiện dự án theo hình thức đầu tư kinh doanh, Nhà nước có thể cho vay tối đa 80% tổng mức đầu tư (không bao gồm dự phòng), với lãi suất tối thiểu 0% và thời hạn vay tối đa 30 năm từ ngày giải ngân đầu tiên. Nhà đầu tư phải hoàn trả toàn bộ khoản vay trong 30 năm.

Đối với phương thức đối tác công - tư (PPP), tỷ lệ vốn Nhà nước tham gia cũng không quá 80%. Các ngân hàng thương mại trong nước được miễn áp dụng quy định về giới hạn tổng dư nợ cấp tín dụng đối với khoản vay này; đồng thời khoản vay không tính vào tổng dư nợ tín dụng đối với nhà đầu tư.

Đề xuất trên mở ra cơ hội cho các doanh nghiệp tư nhân tham gia dự án, đặc biệt có sự góp mặt của VinSpeed (thuộc Vingroup) và THACO. Hai nhà đầu tư cam kết tự thu xếp 20% vốn (tương đương 12,27 tỷ USD); phần còn lại đề xuất vay Nhà nước không lãi suất trong 35 năm (VinSpeed) hoặc 30 năm (THACO).

Về tiến độ, VinSpeed cam kết hoàn thành toàn bộ dự án trong 5 năm, trong khi THACO đưa ra kế hoạch 7 năm gồm 2 giai đoạn: Hà Nội - Hà Tĩnh và Nha Trang - TP. HCM hoàn thành trong 5 năm, các đoạn còn lại hoàn tất trong 2 năm tiếp theo.

Hiện dự án đang trong quá trình hoàn thiện hồ sơ, tiêu chí và các thủ tục cần thiết để lựa chọn nhà đầu tư.