Quốc đảo 26km2 ‘hẹp nhất thế giới’ không có sông, không núi, đang đối mặt với nguy cơ bị xóa sổ hoàn toàn khỏi bản đồ thế giới

Vẻ đẹp độc đáo và vị trí địa lý đặc biệt của quốc đảo Tuvalu

Ẩn mình giữa đại dương bao la ở Nam Thái Bình Dương, Tuvalu là một trong những quốc gia có diện tích nhỏ nhất hành tinh - chỉ vỏn vẹn 26km². Dù khiêm tốn về mặt địa lý, quốc đảo này lại trải dài trên một vùng biển rộng lớn, với chín đảo san hô vòng cùng các đảo nhỏ rải rác. Chính sự biệt lập gần như tuyệt đối khiến Tuvalu trở thành một trong những điểm đến độc đáo và hẻo lánh nhất thế giới.

Tuvalu có diện tích chỉ vỏn vẹn 26km² (Ảnh: Internet)

Không gian sống ở Tuvalu cực kỳ hạn chế - trung bình mỗi đảo chỉ rộng khoảng 1,8km, điểm rộng nhất là 5km và nơi cao nhất chỉ 10m so với mực nước biển. Với địa hình bằng phẳng, người dân nơi đây hầu như không bao giờ thấy đồi núi. Cảnh quan phẳng lặng nối dài đến tận chân trời tạo nên vẻ đẹp hoang sơ, khác biệt. Tuvalu vẫn giữ được nét nguyên thủy với bãi cát trắng mịn, nước biển xanh ngọc, cây cối nhiệt đới xanh tươi, hòa quyện cùng những phong tục, văn hóa bản địa độc đáo chưa bị thương mại hóa.

Tuy nhiên, vẻ đẹp ấy cũng đi kèm với sự mong manh. Tuvalu không có sông, nguồn nước ngọt chủ yếu dựa vào hệ thống thu nước mưa hoặc công nghệ khử mặn - giải pháp ngày càng cần thiết do tình trạng xâm nhập mặn gia tăng. Vị trí địa lý khiến quốc đảo này trở thành một trong những nơi dễ tổn thương nhất trước biến đổi khí hậu và mực nước biển dâng cao.

(Ảnh: Kalolaine Fainu/Guardian/Redux)

Di chuyển giữa các đảo cũng là một thách thức lớn. Khoảng cách xa, thiếu phương tiện hiện đại khiến người dân phải phụ thuộc vào tàu thuyền hoặc thủy phi cơ do chính phủ hỗ trợ. Thủ đô Funafuti - nơi tập trung phần lớn dân số khoảng 11.000 người - có duy nhất một sân bay, hoạt động vỏn vẹn hai chuyến mỗi tuần. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến giao thông mà còn hạn chế nghiêm trọng về kinh tế, y tế và giáo dục.

Bên cạnh đó, Tuvalu đón rất ít du khách, chỉ khoảng 3.136 lượt mỗi năm. Việc di chuyển khó khăn cùng thiếu hụt tiện nghi hiện đại khiến khách du lịch phải chuẩn bị kỹ lưỡng, bao gồm mang theo tiền mặt đô la Úc cho toàn bộ chuyến đi.

Nguy cơ bị xóa sổ khỏi bản đồ thế giới do biến đổi khí hậu

Dù đẹp đẽ và thanh bình, Tuvalu lại đang đứng trước một nguy cơ sinh tồn chưa từng có: bị xóa sổ khỏi bản đồ thế giới do biến đổi khí hậu và nước biển dâng cao. Theo tờ The Guardian, cụm từ “Tuvalu đang chìm” đã trở thành sự thật hiển hiện hằng ngày với người dân nơi đây.

Các nhà khoa học của NASA dự báo rằng, đến năm 2050, phần lớn diện tích đất liền của Tuvalu, bao gồm cả hạ tầng thiết yếu, có thể sẽ chìm dưới mực thủy triều cao. Đến cuối thế kỷ này, tình trạng ngập lụt có thể xảy ra hơn 100 ngày mỗi năm, đe dọa đến khả năng sinh sống và tồn tại của cả quốc gia.

Với diện tích hạn hẹp và địa hình thấp, Tuvalu phải đối mặt với hàng loạt thách thức môi trường và kinh tế - xã hội nghiêm trọng (Ảnh: Sean Gallagher)

Với diện tích hạn hẹp và địa hình thấp, Tuvalu phải đối mặt với hàng loạt thách thức môi trường và kinh tế - xã hội nghiêm trọng. Sự thu hẹp đất đai do biển lấn, khan hiếm nước ngọt, đất canh tác bị ảnh hưởng, kết cấu hạ tầng mong manh - tất cả đang đẩy quốc đảo này đến bờ vực. Hệ thống đô thị chịu áp lực lớn, nhà ở khan hiếm, trong khi nền kinh tế lại phụ thuộc phần lớn vào nhập khẩu, khiến Tuvalu đặc biệt dễ tổn thương trước đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu.

Việc di dời cư dân được xem là giải pháp cuối cùng nếu mọi nỗ lực thất bại. Tuy nhiên, điều đó đồng nghĩa với việc người dân Tuvalu sẽ trở thành “người tị nạn khí hậu” đầu tiên trên thế giới - một viễn cảnh đang dần trở thành hiện thực.

(Ảnh: Jocelyn Carlin, Panos Pictures)

Trước tình trạng khẩn cấp này, Tuvalu đã nổi lên như một trong những tiếng nói mạnh mẽ nhất toàn cầu trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu. Lãnh đạo quốc đảo thường xuyên có mặt tại các hội nghị quốc tế, kêu gọi cắt giảm khí thải và tăng cường hỗ trợ các biện pháp thích ứng.

Năm 2019, cựu Thủ tướng Enele Sopoaga tuyên bố cam kết đạt 100% năng lượng tái tạo vào năm 2025, dù lượng phát thải của quốc gia rất nhỏ. “Đây là minh chứng cho vai trò lãnh đạo toàn cầu trong cuộc chiến khí hậu và là lời kêu gọi các quốc gia phát triển hành động mạnh mẽ hơn”, ông nói.

Đặc biệt, Tuvalu đã triển khai một dự án táo bạo mang tên “Quốc gia số” - nhằm xây dựng phiên bản ảo của đất nước. Từ nhà cửa, cây cối cho đến văn hóa truyền thống đều được số hóa, lưu trữ trên nền tảng đám mây. Tại hội nghị COP27, Bộ trưởng Ngoại giao Simon Kofe khẳng định: “Đất đai, đại dương và văn hóa là tài sản vô giá. Dù thế giới vật chất có ra sao, chúng tôi sẽ bảo tồn bản sắc quốc gia bằng công nghệ”.

(Ảnh: Jocelyn Carlin, Panos Pictures)

Dự án không chỉ mang ý nghĩa biểu tượng, mà còn là giải pháp thực tiễn: Tuvalu đang tiến hành số hóa hộ chiếu và dịch vụ công, nhằm duy trì tư cách pháp lý của quốc gia nếu các đảo trở nên không thể cư trú.

Thực trạng của Tuvalu là hồi chuông cảnh tỉnh, cho thấy sự cần thiết của hợp tác quốc tế để đối phó khủng hoảng môi trường.

Tổng hợp

Dương Uyển Nhi - nguoiquansat.vn

Theo Thị trường tài chính