Quốc hội bàn thảo Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi): Bảo vệ quyền lợi của hàng chục triệu người gửi tiền

Chiều ngày 22/9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã nghe Tờ trình, Báo cáo thẩm tra và cho ý kiến về Dự án Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi). Đây là bước đi quan trọng nhằm hoàn thiện khung pháp lý, bảo vệ tốt hơn quyền lợi của hàng chục triệu người gửi tiền, đồng thời củng cố an ninh, an toàn hệ thống các tổ chức tín dụng (TCTD) và ổn định kinh tế - xã hội.

Hoàn thiện khung pháp lý sau 12 năm thực thi

Trình bày Tờ trình Chính phủ tại phiên họp, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, việc xây dựng Luật Bảo hiểm tiền gửi (BHTG) sửa đổi xuất phát từ yêu cầu chính trị - pháp lý và thực tiễn cấp thiết. Về chính trị - pháp lý, đây là nhiệm vụ đã được đặt ra trong Kế hoạch 81/KH-UBTVQH của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để thể chế hóa Kết luận số 19-KL/TW của Bộ Chính trị về hoàn thiện thể chế, đổi mới công tác xây dựng pháp luật. Luật sửa đổi cũng phù hợp với định hướng phát triển kinh tế tư nhân và các chiến lược phát triển ngành ngân hàng, bảo hiểm tiền gửi.

Sau 12 năm thực thi, Luật BHTG năm 2012 đã đạt nhiều kết quả, góp phần quan trọng vào việc bảo vệ người gửi tiền và ổn định hệ thống TCTD. Tuy nhiên, thực tiễn cũng bộc lộ những bất cập cần khắc phục. Chẳng hạn, quyền và nghĩa vụ của tổ chức tham gia BHTG, của chính tổ chức BHTG cần sửa đổi để tương thích với các quy định pháp luật hiện hành và phù hợp thực tế. Cơ chế phí bảo hiểm chưa linh hoạt, chưa khuyến khích các TCTD hoạt động an toàn; hạn mức trả tiền bảo hiểm và thời điểm phát sinh nghĩa vụ trả tiền bảo hiểm chưa đồng bộ với các luật liên quan, chưa bảo vệ tối đa quyền lợi người gửi tiền. Đặc biệt, quy định hiện hành chỉ cho phép chi trả tiền gửi khi TCTD đã có quyết định phá sản dẫn đến nguy cơ chậm trễ, không bảo đảm vai trò “tấm lá chắn” tâm lý cho người gửi tiền.

Ngoài ra, Luật Các TCTD năm 2024 đã bổ sung nhiều quy định mới về can thiệp sớm, kiểm soát đặc biệt và yêu cầu BHTG tham gia sâu hơn vào quá trình xử lý TCTD yếu kém. Tuy nhiên, một số quy định của Luật này dẫn chiếu thực hiện theo pháp luật BHTG, đặt ra yêu cầu cấp bách sửa đổi Luật BHTG để thống nhất, tạo cơ sở pháp lý cho BHTG Việt Nam (BHTGVN) thực hiện nhiệm vụ được giao.

Xuất phát từ các yêu cầu đó, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết, Chính phủ giao Ngân hàng Nhà nước (NHNN) chủ trì xây dựng hồ sơ chính sách, lấy ý kiến các cơ quan liên quan, tiếp thu và giải trình đầy đủ. Bộ Tư pháp đã thẩm định dự án, Chính phủ họp chuyên đề pháp luật và thống nhất trình Quốc hội xem xét tại kỳ họp thứ 10 khóa XV.

Nhiều điểm đổi mới nhằm tăng cường bảo vệ người gửi tiền và xử lý rủi ro hệ thống

Dự thảo Luật BHTG (sửa đổi) gồm 8 chương, 44 điều, trong đó sửa đổi 28 điều, bổ sung 7 điều, bãi bỏ 2 điều và giữ nguyên 9 điều. Các điểm đổi mới tập trung vào những nội dung sau:

Bổ sung quyền và nghĩa vụ của tổ chức BHTG. Tổ chức BHTG được quyền kiểm tra tổ chức tham gia BHTG theo kế hoạch do NHNN giao; được vay đặc biệt từ NHNN; tham gia sâu vào quá trình cơ cấu lại TCTD, như cử nhân sự đủ điều kiện vào ban lãnh đạo các quỹ tín dụng nhân dân (QTDND) kiểm soát đặc biệt, tham gia đánh giá phương án cơ cấu, mua trái phiếu dài hạn của TCTD nhận chuyển giao bắt buộc, hoặc cho vay đặc biệt các tổ chức tham gia BHTG.

Cơ chế phí BHTG linh hoạt. Dự thảo cho phép Thống đốc NHNN quy định mức phí đồng hạng hoặc phân biệt tùy đặc thù từng giai đoạn, đồng thời bổ sung cơ chế tạm hoãn nộp phí với TCTD đang kiểm soát đặc biệt, nhằm hỗ trợ phục hồi tài chính nhưng vẫn bảo đảm nghĩa vụ hoàn trả.

Đẩy nhanh thời điểm và nâng hạn mức chi trả bảo hiểm. Nghĩa vụ chi trả bảo hiểm có thể phát sinh sớm hơn - ngay khi phương án phá sản được phê duyệt, NHNN xác nhận chi nhánh ngân hàng nước ngoài mất khả năng chi trả hoặc đình chỉ nhận tiền gửi khi lỗ lũy kế vượt 100% vốn điều lệ. Trong trường hợp đặc biệt, Thống đốc NHNN có thể quyết định chi trả toàn bộ các khoản tiền gửi được bảo hiểm. Những quy định này tăng đáng kể khả năng bảo vệ người gửi tiền, ngăn ngừa nguy cơ đổ vỡ dây chuyền.

Mở rộng hoạt động đầu tư và tăng cường năng lực tài chính cho BHTGVN. Dự thảo cho phép BHTGVN đầu tư mua bán trái phiếu, chứng chỉ tiền gửi của các ngân hàng thương mại (NHTM) có vốn nhà nước hoặc vốn doanh nghiệp nhà nước trên 50%, gửi tiền tại các NHTM này và thực hiện hoạt động đầu tư khác theo quy định của Chính phủ. Đồng thời, dự thảo quy định rõ yêu cầu kiểm soát, quản lý rủi ro, giao NHNN ban hành phương thức đầu tư và quy trình quản trị rủi ro, nhằm bảo đảm an toàn và hiệu quả vốn.

Tham gia xử lý TCTD yếu kém và khủng hoảng. BHTGVN được quyền cho vay đặc biệt, có thể không cần tài sản bảo đảm và không tính lãi, cho các TCTD bị rút tiền hàng loạt hoặc để thực hiện phương án phục hồi, chuyển giao bắt buộc. Khi phát sinh sự cố, khủng hoảng có nguy cơ đe dọa an toàn hệ thống, Chính phủ có thẩm quyền quyết định các biện pháp cần thiết, kể cả biện pháp khác luật, và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất. Đây là cơ chế quan trọng để BHTGVN trở thành “điểm tựa cuối cùng” bảo vệ sự ổn định tài chính quốc gia.

Phân cấp, phân quyền rõ ràng, phù hợp chủ trương của Đảng. Dự thảo tiếp tục giao Chính phủ quy định về tổ chức, hoạt động, quản lý và đầu tư vốn của BHTGVN; bổ sung thẩm quyền cho Thủ tướng phê duyệt chiến lược phát triển BHTG; phân cấp một số nội dung từ Chính phủ, Thủ tướng cho Thống đốc NHNN như quy định về cung cấp thông tin, cấp lại Chứng nhận tham gia BHTG, quy định phí và hạn mức trả bảo hiểm. Đồng thời, một số nhiệm vụ của NHNN được chuyển cho BHTGVN để chủ động thực thi, bảo đảm phù hợp xu hướng đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, nâng cao tính tự chủ và trách nhiệm giải trình.

Dự thảo cũng quy định điều khoản chuyển tiếp về xử lý các kỳ phiếu, tín phiếu phát hành trước thời điểm luật có hiệu lực và về các TCTD đang trong diện kiểm soát đặc biệt, bảo đảm tính liên tục và ổn định của chính sách.

Trang Anh - nguoiquansat.vn

Theo Kiến thức Đầu tư