Quốc hội tranh luận nóng: Có nên buộc nhà đầu tư trả thêm tiền bồi thường để dân không thiệt khi thu hồi đất?

Chiều 1/12, Quốc hội thảo luận về dự thảo nghị quyết quy định một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn trong thi hành Luật Đất đai. Một trong những nội dung gây tranh luận là đề xuất buộc nhà đầu tư chi trả phần chênh lệch bồi thường để người dân không nhận tiền thấp hơn mức giá trung bình đã thỏa thuận, nhằm đảm bảo công bằng và hạn chế phát sinh khiếu kiện.

Hai phương án được đặt lên bàn nghị sự

Theo dự thảo, khoản 7 Điều 3 đưa ra 2 phương án xử lý đối với phần diện tích đất còn lại khi dự án đã đạt trên 75% diện tích thỏa thuận: -Phương án 1: Bồi thường theo cơ chế nhà nước thu hồi đất như thông thường.

-Phương án 2: Nếu mức bồi thường thấp hơn giá trung bình đã thỏa thuận, người dân sẽ được nhận thêm phần chênh lệch, do nhà đầu tư chi trả và được tính vào chi phí dự án.

Nhiều đại biểu cho rằng phương án 2 hợp lý hơn, bảo đảm hài hòa lợi ích Nhà nước, người dân và nhà đầu tư, đồng thời giảm áp lực khiếu nại.

Đại biểu Đỗ Thị Việt Hà (Bắc Ninh) nhận định, cơ chế chi trả phần chênh lệch sẽ giúp người dân nhận được mức bồi thường không thấp hơn mặt bằng giá đã thỏa thuận, bảo đảm công bằng, hạn chế khiếu nại và phù hợp với bản chất cơ chế tự thỏa thuận.

“Chi phí chênh lệch do nhà đầu tư chi trả, không làm tăng gánh nặng ngân sách, trong khi dự án vẫn đảm bảo tiến độ”, bà nhấn mạnh.

Lo ngại nhà đầu tư 'lách luật' để tiết kiệm chi phí

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Phòng) phân tích, theo Luật Đất đai 2024, giá thu hồi đất dựa vào bảng giá nhà nước, thường thấp hơn đáng kể so với thị trường. Điều này tạo ra khoảng cách quyền lợi giữa các hộ dân: “Nếu 75% thu hồi theo giá thị trường, còn 25% theo bảng giá nhà nước, sẽ tạo sự so sánh, thiếu đồng thuận và dễ phát sinh khiếu kiện.”

Bà cũng cảnh báo nguy cơ tiêu cực từ phía nhà đầu tư: “Sau khi thu hồi được 75% diện tích, nhà đầu tư có thể cố tình thỏa thuận chậm để được áp dụng bảng giá nhà nước nhằm tiết kiệm chi phí.”

Theo bà Nga, phương án 2 là lựa chọn tốt nhất để ngăn trục lợi chính sách và bảo đảm người dân không chịu thiệt. “Khắc phục hạn chế về áp giá đền bù thấp hơn thị trường, xác định rõ trách nhiệm tài chính của nhà đầu tư và thuận lợi trong triển khai.”

Nêu quan điểm, đại biểu Nguyễn Thị Thu Thủy (Gia Lai) cho biết, phần diện tích còn lại, dù chỉ 25%, vẫn có thể là “điểm nóng”: “Tỷ lệ này tiềm ẩn vấn đề bất ổn xã hội, an ninh trật tự, khiếu nại, khiếu kiện hành chính liên quan đến đất đai.”

Bà nhấn mạnh, muốn giảm căng thẳng, cần tăng cường minh bạch, đối thoại với người dân ngay từ đầu: “Khi sự tin cậy được tăng cường, người dân sẽ đồng hành cùng địa phương trong quá trình phát triển.”

Giải trình trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Đức Thắng xác nhận dự thảo đã đưa ra 2 phương án nêu trên. Ông cho biết: “Trên cơ sở ý kiến đại biểu, Chính phủ sẽ phối hợp với cơ quan thẩm tra nghiên cứu lựa chọn phương án, báo cáo với Quốc hội.”

Phát biểu kết luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh đề nghị tiếp tục rà soát để bảo đảm không mâu thuẫn chồng chéo với pháp luật hiện hành, với các dự án luật, nghị quyết có liên quan cũng trình ra Quốc hội tại Kỳ họp thứ Mười.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị Chính phủ chỉ đạo cơ quan chủ trì soạn thảo phối hợp chặt chẽ với cơ quan thẩm tra và các cơ quan liên quan nghiên cứu tiếp thu, giải trình đầy đủ thấu đáo tất cả ý kiến của các đại biểu Quốc hội để sớm hoàn thiện dự thảo Nghị quyết báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến trước khi trình Quốc hội xem xét thông qua theo quy định, bảo đảm chất lượng dự thảo Nghị quyết.