Sau Mỹ và Trung Quốc, đây mới là mỏ vàng xuất khẩu mới mà ngành hàng tỷ đô của Việt Nam đang khai phá

Thông tin từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), 9 tháng năm 2025, xuất khẩu cá tra của Việt Nam đạt hơn 1,6 tỷ USD, tăng gần 10% so với cùng kỳ. Sự phục hồi của nhu cầu tại Trung Quốc, Mỹ và một số thị trường Trung Đông đã củng cố vững chắc vị thế cá tra Việt Nam trên bản đồ thủy sản thế giới.

Đáng chú ý, Brazil nổi lên như một trong những thị trường đơn lẻ tăng trưởng nhanh nhất của xuất khẩu cá tra Việt Nam, chỉ đứng sau Mỹ và Trung Quốc. Đây được xem là điểm đến tiềm năng, mở ra cơ hội mở rộng thị phần của Việt Nam.

Thị trường tiêu thụ cá tại Brazil - nền kinh tế lớn nhất ở Mỹ Latinh đang chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ, bắt nguồn từ sự thay đổi trong thói quen ẩm thực của người dân bản địa – khi ngày càng nhiều gia đình ưu tiên các món ăn lành mạnh, giàu dinh dưỡng từ thủy sản. Theo Seafood Brasil, mức tiêu thụ cá bình quân đầu người tại Brazil đạt 12,2 kg vào năm 2024 và dự kiến tăng lên 12,6 kg trong năm 2025. Đây là cơ hội lớn cho các doanh nghiệp xuất khẩu cá tra Việt Nam.

Theo số liệu mới nhất, từ đầu năm 2025 đến 15/9/2025, xuất khẩu cá tra sang Brazil đạt gần 122,4 triệu USD, tăng 51% so với cùng kỳ năm 2024. Với đà tăng trưởng ấn tượng, Brazil trở thành một trong ba điểm đến tiêu thụ cá tra lớn nhất của Việt Nam.

Tuy nhiên, cơ cấu sản phẩm ngành hàng cá tra xuất khẩu hiện vẫn tập trung vào phi lê cá tra đông lạnh, trong khi các sản phẩm giá trị gia tăng như cá tẩm bột, chả cá hay cá viên chiếm tỷ trọng nhỏ. Trong khi đó, người tiêu dùng Brazil đang dần ưa chuộng sản phẩm chế biến sẵn, tiện lợi.

Theo VASEP, thị trường Brazil đang mở ra nhiều cơ hội cho cá tra Việt Nam, song đi kèm với đó là không ít thách thức mà doanh nghiệp cần chủ động vượt qua.

Cụ thể, khoảng cách địa lý xa khiến chi phí logistics cao và thời gian vận chuyển kéo dài, làm giảm tính cạnh tranh của sản phẩm.

Ngoài ra, các yêu cầu của Brazil về kiểm dịch, truy xuất nguồn gốc và chứng nhận an toàn thực phẩm không chỉ đòi hỏi doanh nghiệp tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế mà còn phải đáp ứng cả những quy định riêng của nước này. Điều này buộc doanh nghiệp phải đầu tư bài bản vào hệ thống kiểm soát chất lượng, nghiên cứu kỹ đặc thù thị trường và áp dụng quy trình phù hợp.

Bên cạnh những rào cản kỹ thuật, ngành cá tra Việt Nam còn chịu sức ép lớn từ sự cạnh tranh gay gắt của các đối thủ như cá rô phi và cá minh thái – hai sản phẩm phổ biến và có chỗ đứng vững chắc tại thị trường Brazil. Cùng với đó, việc chưa đa dạng hóa được mặt hàng giá trị gia tăng khiến giá trị xuất khẩu cá tra của Việt Nam sang Brazil chưa tương xứng với tiềm năng dù nhu cầu tại thị trường này đang tăng nhanh và được đánh giá là "mỏ vàng mới" của thủy sản Việt Nam.

Theo chuyên gia của VASEP, trong bối cảnh thương mại toàn cầu đang chứng kiến làn sóng chuyển dịch sang gia tăng chính sách bảo hộ, cùng với quy định khắt khe về hàng rào kỹ thuật tại các thị trường truyền thống như Mỹ, EU; Brazil và khu vực Nam Mỹ nổi lên như hướng đi mới cho ngành xuất khẩu cá tra Việt Nam.

Việc thúc đẩy đàm phán Hiệp định Thương mại Tự do (FTA) giữa Việt Nam và khối Mercosur (gồm Brazil, Argentina, Uruguay và Paraguay) được xem là cơ hội chiến lược để mở rộng thị trường. Brazil - nền kinh tế lớn nhất Nam Mỹ và thành viên chủ chốt của Mercosur - có thể trở thành cửa ngõ giúp cá tra Việt Nam thâm nhập sâu hơn vào khu vực. Triển vọng này càng rõ rệt khi Bộ Công Thương dự kiến hoàn tất khởi động đàm phán FTA Việt Nam – Mercosur trong quý IV/2025.

Brazil đang khẳng định vai trò là thị trường trọng điểm mới của ngành cá tra Việt Nam với tốc độ tăng trưởng ấn tượng và tiềm năng mở rộng lớn. Tuy nhiên, để nắm bắt được cơ hội khi FTA Việt Nam – Mercosur được ký kết và triển khai, các doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động đáp ứng yêu cầu kỹ thuật, tối ưu chi phí và đầu tư cho sản phẩm giá trị gia tăng.

Hiện Đồng bằng sông Cửu Long đang là vùng nuôi cá tra tập trung lớn nhất Việt Nam với tổng diện tích vào khoảng 5.500-6.000ha, trong đó Đồng Tháp được xem là địa phương có diện tích nuôi cá tra và sản lượng cao nhất cả nước, đóng vai trò quan trọng trong ngành xuất khẩu cá tra Việt Nam. Khu vực này với điều kiện tự nhiên, khí hậu thuận lợi, phù hợp để nuôi cá tra, hệ thống thủy văn phong phú, nguồn nước ổn định. Vùng nuôi cá tra ở địa phương đa số đều áp dụng quy trình kỹ thuật, tiêu chuẩn đáp ứng theo yêu cầu thị trường các nước nhập khẩu; diện tích cấp mã số nhận diện ao nuôi đạt 99%.

Theo dự báo từ VASEP và các chuyên gia ngành thủy sản cho thấy, xuất khẩu cá tra Việt Nam sẽ tiếp tục tăng trưởng trong năm 2025, với kỳ vọng đạt khoảng 2 tỷ USD, tương đương mức của năm 2024. Sự phục hồi kinh tế toàn cầu sau dịch bệnh COVID-19, cùng với nhu cầu thị trường ngày càng tăng đối với các nguồn protein giá rẻ từ cá tra là yếu tố thuận lợi. Đặc biệt, các hiệp định thương mại tự do như Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định Thương mại Tự do ASEAN (ATIGA), Hiệp định Thương mại Tự do ASEAN-Trung Quốc (ACFTA) đang hỗ trợ cá tra Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh, thâm nhập sâu và bền vững hơn vào các thị trường truyền thống như Trung Quốc, cũng như các thị trường tiềm năng như Thái Lan, Mexico và Brazil.