Siêu cường số 1 thế giới đang gánh khoản nợ công khổng lồ, gấp gần 80 lần GDP của Việt Nam

Nợ công của Hoa Kỳ vừa vượt mốc 38.000 tỷ USD, mức cao nhất trong lịch sử và tăng nhanh nhất kể từ sau đại dịch Covid-19. Con số khổng lồ này tương đương 111.000 USD nợ trên đầu mỗi người dân Mỹ, gần bằng tổng GDP cộng lại của Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, Đức và Anh, năm nền kinh tế lớn nhất thế giới sau Mỹ. Nói cách khác: Mỹ không chỉ nằm trong nhóm nợ/GDP cao tại các nền kinh tế lớn, mà còn đứng số một thế giới về giá trị nợ tuyệt đối.

Theo Bộ Tài chính Mỹ, chỉ trong chưa đầy ba tháng, tổng nợ công của chính phủ tăng thêm 1.000 tỷ USD, từ 37.000 tỷ USD hồi tháng 8 lên hơn 38.000 tỷ USD vào cuối tháng 10/2025 – mức tăng nhanh hiếm thấy ngoài giai đoạn khủng hoảng. Tính bình quân, nợ công Mỹ tăng gần 70.000 USD mỗi giây, theo ước tính của Ủy ban Kinh tế Hỗn hợp Quốc hội (JEC).

Nguyên nhân chính khiến nợ công Mỹ phình to là chi phí lãi vay tăng mạnh cùng các khoản chi bắt buộc ngày càng lớn. Chuyên gia Michael Peterson, Giám đốc Quỹ Peter G. Peterson, cảnh báo: “Chi phí lãi vay hiện là khoản tăng nhanh nhất trong ngân sách. Chúng ta đang chi khoảng 4.000 tỷ USD cho lãi vay, và trong 10 năm tới con số này có thể lên tới 14.000 tỷ USD, lấn át đầu tư công và tư nhân, kìm hãm tăng trưởng kinh tế.”

Bộ Tài chính Mỹ cho biết phần lớn nợ công được nắm giữ bởi nhà đầu tư trong nước như các quỹ hưu trí, ngân hàng, Cục Dự trữ Liên bang (Fed) và chính phủ liên bang. Khối ngoại chỉ chiếm khoảng 25–30% tổng nợ, trong đó Nhật Bản và Anh là hai chủ nợ lớn nhất, tiếp theo là Trung Quốc. Dù vậy, nhà đầu tư quốc tế vẫn coi trái phiếu Kho bạc Mỹ là tài sản an toàn và có tính thanh khoản cao, giúp Mỹ duy trì khả năng vay nợ lớn mà không bị khủng hoảng tức thời.

Song, các chuyên gia cảnh báo, gánh nặng nợ sẽ sớm để lại hệ lụy lâu dài. Kent Smetters - Đại học Pennsylvania cho rằng: “Nợ tăng khiến lạm phát cao hơn, lãi vay đắt đỏ hơn, và thu nhập thực tế của người dân bị xói mòn. Các thế hệ sau sẽ ngày càng khó đạt ước mơ mua nhà hay tích lũy tài sản.”

Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), nợ công của Mỹ hiện gấp 26 lần GDP Indonesia, 68 lần Thái Lan, và 69 lần Singapore. Ở châu Âu, Ý – quốc gia có mức nợ công cao hàng đầu khu vực – cũng mới chỉ đạt hơn 3.000 tỷ EUR, tương đương khoảng một phần mười hai quy mô nợ của Mỹ. Nếu so với các nền kinh tế nhỏ hơn như Kenya hay Ghana, quy mô nợ công của Mỹ thậm chí tương đương 280–340 lần GDP của họ.

Trong khi đó, với Việt Nam, tính đến năm 2024, GDP Việt Nam đạt khoảng 476,3 tỷ USD.Như vậy, quy mô nợ công của Mỹ đang tương đương khoảng gần 80 lần GDP của Việt Nam.

Trái ngược với xu hướng phình nợ toàn cầu, Việt Nam đang kiểm soát nợ công ở mức an toàn và bền vững. Theo báo cáo Chính phủ trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 10 (tháng 10/2025), tỷ lệ nợ công đến cuối năm 2025 ước đạt 35–36% GDP, nợ Chính phủ khoảng 33–34% GDP, và nợ nước ngoài khoảng 31–32% GDP, đều thấp hơn nhiều so với trần cho phép.

Các ngưỡng trần do Quốc hội quy định gồm: nợ công không quá 60% GDP, nợ Chính phủ không vượt 50% GDP, và nợ nước ngoài tối đa 50% GDP. Nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của Chính phủ hiện chiếm khoảng 19–20% tổng thu ngân sách, trong khi nghĩa vụ trả nợ nước ngoài chỉ 6–7% kim ngạch xuất khẩu, được đánh giá là trong khả năng kiểm soát tốt.

Theo đánh giá, việc điều hành nợ công của Việt Nam hiện hướng tới chủ động, chặt chẽ và hiệu quả, vừa bảo đảm nguồn vốn cho phát triển kinh tế – xã hội, vừa giữ các chỉ tiêu trong giới hạn Quốc hội đề ra. Đây là điểm sáng trong điều kiện kinh tế toàn cầu nhiều biến động, giúp củng cố niềm tin của các nhà đầu tư quốc tế vào khả năng quản lý tài khóa của Việt Nam.

Nếu Hoa Kỳ đang loay hoay với bài toán nợ vượt kiểm soát, chi phí lãi vay chồng chất thì Việt Nam được cho là đang giữ được cán cân nợ hợp lý, vừa đảm bảo đầu tư phát triển, vừa duy trì tính bền vững tài chính quốc gia.