Siêu dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam: Nhà nước có thể cho nhà đầu tư vay tối đa 80%, hoàn trả trong vòng 30 năm với lãi suất tối thiểu 0%

Đề xuất cho vay tới 80% vốn, lãi suất 0% trong 30 năm

Bộ Xây dựng vừa hoàn thiện Dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt áp dụng cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam, đồng thời gửi Bộ Tư pháp thẩm định trước khi trình Chính phủ xem xét.

Theo dự thảo, Nhà nước có thể cho nhà đầu tư vay tối đa 80% tổng mức đầu tư (không bao gồm chi phí dự phòng), với lãi suất tối thiểu bằng 0% và thời hạn vay lên đến 30 năm kể từ ngày giải ngân khoản vay đầu tiên.

Nhà đầu tư phải hoàn trả toàn bộ khoản vay trong vòng 30 năm, đồng thời phải có bảo đảm thực hiện dự án đối với khoản vay ngân sách Nhà nước. Sau khi công trình hoàn thành, tài sản bảo đảm là chính tài sản hình thành từ dự án.

Đáng chú ý, các ngân hàng thương mại trong nước được miễn áp dụng quy định về tổng mức dư nợ cấp tín dụng đối với khoản vay của nhà đầu tư; đồng thời khoản vay này không tính vào tổng dư nợ tín dụng của ngân hàng. Đây là cơ chế chưa từng có, nhằm khuyến khích hệ thống tài chính trong nước cùng tham gia vào dự án trọng điểm quốc gia.

Bộ Xây dựng cũng đề xuất miễn thuế nhập khẩu đối với máy móc, thiết bị, phương tiện vận tải đường sắt tạo tài sản cố định và các linh kiện, vật tư, phụ tùng phục vụ đầu tư, nâng cấp, bảo trì hạ tầng đường sắt tốc độ cao, với điều kiện trong nước chưa sản xuất được hoặc sản xuất chưa đạt yêu cầu kỹ thuật của dự án.

Đồng thời, dự thảo quy định nhà đầu tư phải ưu tiên sử dụng hàng hóa, dịch vụ trong nước có thể cung cấp; yêu cầu đối tác nước ngoài chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực cho phía Việt Nam, từng bước giúp doanh nghiệp Việt làm chủ công nghệ quản lý, vận hành và bảo trì.

Chia sẻ 100% rủi ro doanh thu trong 3 năm đầu vận hành

Với phương thức đầu tư theo đối tác công tư (PPP), dự thảo đưa ra cơ chế chia sẻ rủi ro chưa từng có tiền lệ. Cụ thể, trong 3 năm đầu kể từ khi dự án đi vào vận hành, Nhà nước sẽ chia sẻ 100% phần chênh lệch giảm giữa doanh thu thực tế và doanh thu dự kiến trong phương án tài chính.

Nguồn chi trả phần giảm doanh thu này được ưu tiên bố trí từ nguồn tăng thu ngân sách, phần chi còn lại của ngân sách Trung ương hoặc vốn đầu tư công hàng năm. Sau 3 năm đầu, cơ chế chia sẻ doanh thu sẽ được thực hiện theo quy định chung của pháp luật về đầu tư PPP.

Theo Bộ Xây dựng, thời gian hoàn vốn của dự án không quá 70 năm, cho thấy tính đặc thù và quy mô siêu lớn của công trình, đòi hỏi chính sách tài chính dài hạn và linh hoạt để bảo đảm tính khả thi.

Ngay sau khi được cấp giấy chứng nhận đầu tư, nhà đầu tư phải lập tiến độ, kế hoạch huy động và giải ngân vốn trình cơ quan có thẩm quyền phê duyệt trước khi khởi công. Trong quá trình thực hiện, mỗi kỳ giải ngân phải đạt tối thiểu 20% so với kế hoạch cho đến khi hoàn tất phần vốn góp.

Trường hợp chậm huy động vốn, sử dụng vốn vay Nhà nước sai mục đích hoặc không khắc phục kịp thời theo yêu cầu, cơ quan quản lý được quyền thu hồi dự án và yêu cầu bồi thường thiệt hại. Nhà đầu tư không được thế chấp tài sản dự án, không được điều chỉnh quy mô, khổ đường, tốc độ thiết kế hay tải trọng. Dự án có thể bị đình chỉ hoặc chấm dứt nếu gây phương hại, hoặc đe dọa đến quốc phòng, an ninh quốc gia.

Theo đánh giá của giới chuyên gia, những cơ chế đặc thù mà Bộ Xây dựng đề xuất lần này không chỉ nhằm tháo gỡ khó khăn về vốn, mà còn đặt nền tảng cho việc nội địa hóa và làm chủ công nghệ đường sắt tốc độ cao trong tương lai.

Nếu được thông qua, đây sẽ là bước ngoặt chính sách quan trọng, giúp Việt Nam hiện thực hóa giấc mơ đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam, đồng thời mở ra mô hình huy động nguồn lực tư nhân hiệu quả, minh bạch, và bền vững hơn trong các dự án hạ tầng trọng điểm quốc gia.