Thay đổi điều kiện hưởng lương hưu từ 1/1/2026: Đóng bao nhiêu năm thì được hưởng tối đa 75%?

Từ ngày 1/1/2026, tuổi nghỉ hưu của người lao động tiếp tục tăng theo lộ trình quy định tại Bộ luật Lao động, đạt 61 tuổi 6 tháng đối với nam và 57 tuổi đối với nữ. Việc điều chỉnh này kéo theo hàng loạt thay đổi về điều kiện hưởng lương hưu, cách tính tỷ lệ hưởng cũng như các quy định liên quan đến nghỉ hưu sớm, nghỉ hưu muộn và đóng bù bảo hiểm xã hội (BHXH).

Theo Bộ luật Lao động hiện hành, tuổi nghỉ hưu của người lao động làm việc trong điều kiện bình thường được điều chỉnh tăng dần cho đến khi đạt 62 tuổi với nam vào năm 2028 và 60 tuổi với nữ vào năm 2035. Riêng trong năm 2026, mốc tuổi áp dụng là 61 tuổi 6 tháng đối với lao động nam và 57 tuổi đối với lao động nữ. Tuổi điều kiện hưởng lương hưu cũng được điều chỉnh đồng bộ theo mốc này.

Từ ngày 1/1/2026, người lao động chỉ cần đáp ứng đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định và có từ 15 năm đóng BHXH bắt buộc trở lên sẽ đủ điều kiện hưởng lương hưu hằng tháng. Quy định này tạo điều kiện cho nhóm lao động có thời gian tham gia BHXH ngắn hơn so với trước đây vẫn có cơ hội tiếp cận lương hưu.

Pháp luật hiện hành cũng cho phép một số trường hợp được nghỉ hưu sớm hoặc nghỉ hưu muộn so với tuổi quy định. Cụ thể, người lao động có thể nghỉ hưu sớm tối đa 5 năm nếu bị suy giảm khả năng lao động, làm nghề hoặc công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm, hoặc công tác tại vùng có điều kiện kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn. Ngược lại, người có trình độ chuyên môn, kỹ thuật cao hoặc thuộc một số trường hợp đặc biệt có thể nghỉ hưu ở tuổi cao hơn, nhưng không quá 5 năm so với tuổi quy định tại thời điểm nghỉ hưu.

Về cách tính tỷ lệ hưởng lương hưu, lao động nữ đủ 57 tuổi, làm việc trong điều kiện bình thường, được hưởng 45% mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH tương ứng với 15 năm tham gia. Sau đó, mỗi năm đóng thêm được cộng 2% cho đến khi đạt mức tối đa 75%, tương ứng với 30 năm đóng BHXH.

Đối với lao động nam đủ 61 tuổi 6 tháng, nếu đóng đủ 20 năm BHXH sẽ được hưởng 45% mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH. Trường hợp đóng từ đủ 15 năm đến dưới 20 năm, tỷ lệ hưởng là 40%, sau đó mỗi năm đóng thêm được cộng 1%. Từ năm đóng thứ 20 trở đi, mỗi năm được cộng 2%. Tỷ lệ hưởng tối đa của lao động nam cũng không vượt quá 75%.

Quy định về nghỉ hưu trước tuổi tiếp tục áp dụng với người lao động bị suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên. Trong đó, người suy giảm từ 61% đến dưới 81% được nghỉ hưu sớm tối đa 5 năm, còn người suy giảm từ 81% trở lên được nghỉ sớm tối đa 10 năm so với tuổi quy định. Mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi, người lao động bị trừ 2% tỷ lệ hưởng lương hưu. Trường hợp nghỉ trước tuổi dưới 6 tháng không bị trừ, còn nghỉ từ đủ 6 tháng đến dưới 12 tháng bị trừ 1%.

Đối với những người đã đủ tuổi nghỉ hưu nhưng thời gian đóng BHXH bắt buộc từ đủ 14 năm 6 tháng đến dưới 15 năm, còn thiếu tối đa 6 tháng, pháp luật cho phép được đóng bù một lần cho số tháng còn thiếu để đủ điều kiện hưởng lương hưu. Mức đóng bù bằng 22% tiền lương làm căn cứ đóng BHXH, bao gồm cả phần đóng của người lao động và người sử dụng lao động, nộp vào Quỹ Hưu trí và tử tuất.

Song song với lương hưu, chính sách trợ cấp hưu trí xã hội tiếp tục là “lưới an sinh” cho nhóm người cao tuổi không có lương hưu và không hưởng trợ cấp BHXH. Theo quy định hiện hành, người từ đủ 75 tuổi trở lên thuộc diện này được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội mức 500.000 đồng mỗi tháng. Chính phủ cho phép các địa phương căn cứ điều kiện ngân sách để hỗ trợ thêm. Tại Hà Nội, từ ngày 1/1/2026, mức trợ cấp hưu trí xã hội tăng lên 650.000 đồng mỗi tháng theo Nghị quyết của HĐND TP Hà Nội.

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, năm 2024 tuổi thọ bình quân của người Việt Nam đạt 74,7 tuổi, trong đó nam giới là 72,3 tuổi và nữ giới là 77,3 tuổi. Lương hưu bình quân của người Việt hiện đạt gần 7 triệu đồng mỗi tháng nếu tính cả lực lượng vũ trang; riêng khối dân sự, mức hưởng khoảng 6,2 triệu đồng mỗi tháng, tăng chủ yếu nhờ điều chỉnh lương cơ sở và lương tối thiểu.

Hiện nay, cả nước có gần 3,4 triệu người đang hưởng các chế độ hưu trí và trợ cấp BHXH hằng tháng. Tỷ lệ hưởng lương hưu của Việt Nam thuộc nhóm cao nhất Đông Nam Á, với mức tối đa 75% bình quân tiền lương tháng đóng BHXH. Tuy nhiên, mức hưởng thực tế vẫn ở nhóm trung bình do tiền lương làm căn cứ đóng BHXH chưa cao, khiến lương hưu chủ yếu tăng nhờ các đợt điều chỉnh chính sách của Nhà nước.