Thứ trưởng Bùi Thế Duy: AI là cơ hội lịch sử để Việt Nam tăng trưởng hai con số và trở thành nước phát triển

Chiều 2/12 tại Hà Nội, Tọa đàm “AI vì nhân loại: Đạo đức và an toàn AI trong kỷ nguyên mới”, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy nhấn mạnh, trí tuệ nhân tạo hiện không còn là công nghệ ứng dụng đơn lẻ, mà đã chuyển dịch thành hạ tầng thiết yếu như điện, viễn thông hay Internet.

“Quốc gia nào làm chủ được AI sẽ có lợi thế vượt trội trong kinh tế – xã hội và an ninh, quốc phòng”, ông khẳng định.

Thứ trưởng cho biết, năm 2021, Việt Nam lần đầu ban hành Chiến lược quốc gia về AI và dự kiến sẽ công bố bản cập nhật Chiến lược cùng Luật AI vào cuối năm nay. Theo ông, đây không chỉ là bộ khung pháp lý mà còn là tuyên ngôn về tầm nhìn quốc gia, đặt mục tiêu xây dựng AI như “hạ tầng trí tuệ” phục vụ phúc lợi xã hội, phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Hiện Việt Nam đang đầu tư xây dựng Trung tâm siêu tính toán AI quốc gia, phát triển hệ sinh thái dữ liệu mở và hạ tầng AI tự chủ, đồng thời thúc đẩy quá trình “AI hóa” toàn diện. Mục tiêu là đưa AI trở thành trợ lý trí tuệ phổ cập cho người dân, nâng cao năng suất xã hội và mở rộng khả năng tiếp cận tri thức, điều mà trước đây chỉ giới tinh hoa mới có khả năng tiếp cận.

Triết lý ‘mở’ và hành động của Nhà nước

Theo Thứ trưởng, Việt Nam lựa chọn triết lý phát triển AI theo hướng mở: Chuẩn mở, dữ liệu mở, mã nguồn mở. Điều này giúp tiếp nhận tri thức toàn cầu, làm chủ công nghệ, thúc đẩy Make in Vietnam và tăng cường minh bạch, an toàn khi triển khai.

Để xây dựng doanh nghiệp AI mạnh, thị trường trong nước phải đủ lớn. Ông cho biết Nhà nước sẽ đẩy mạnh ứng dụng AI trong các ngành, cơ quan nhà nước và dành 30–40% Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia hỗ trợ doanh nghiệp, bao gồm “voucher AI” cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, nhằm tạo bệ đỡ cho hệ sinh thái AI Việt Nam.

“Chúng ta nhấn mạnh chuyển đổi AI, tức không phải chỉ ứng dụng AI, mà là tái cấu trúc toàn diện hoạt động của tổ chức, ngành và quốc gia dựa trên AI”, Thứ trưởng nói, ví điều này tương đương một cuộc công nghiệp hóa mới.

Với 100 triệu dân trẻ, am hiểu công nghệ, hạ tầng dữ liệu lớn, 11 nhóm công nghệ chiến lược và cộng đồng doanh nghiệp Make in Vietnam giàu khát vọng, Thứ trưởng cho rằng Việt Nam có lợi thế để đi nhanh và đi mạnh trong kỷ nguyên AI.

Tuy nhiên, cùng với cơ hội, AI đặt ra thách thức về đạo đức, việc làm và niềm tin xã hội. Việt Nam theo đuổi triết lý phát triển AI “nhanh – an toàn – nhân văn”, trong đó AI hỗ trợ con người nhưng con người vẫn là chủ thể quyết định cuối cùng.

Thời gian tới, Việt Nam sẽ ban hành Bộ quy tắc đạo đức AI quốc gia, Chiến lược AI và Luật AI với các nguyên tắc quản lý theo rủi ro, minh bạch và trách nhiệm giải trình, lấy con người làm trung tâm, khuyến khích đổi mới, thúc đẩy tăng trưởng bền vững, và bảo vệ chủ quyền số quốc gia.

Theo Thứ trưởng, trong kỷ nguyên số, công nghệ là toàn cầu nhưng dữ liệu là địa phương. Do đó, các ứng dụng quan trọng phải vận hành trên hạ tầng AI quốc gia, tận dụng lợi thế bối cảnh, văn hóa, dữ liệu và bài toán đặc thù của Việt Nam, những yếu tố mà các cường quốc công nghệ không dễ sao chép.

Ông mô tả chiến lược AI Việt Nam bằng chữ “và”: Toàn cầu và địa phương; Hợp tác và tự chủ; công nghệ và ứng dụng; Tinh hoa và đại chúng; Dữ liệu mở và dữ liệu bảo vệ. Sự phát triển này dựa trên 4 trụ cột: Thể chế, hạ tầng, nhân lực và văn hóa AI.

Thứ trưởng nhận định, các quốc gia “hóa rồng, hóa hổ” đều tận dụng tốt các cuộc cách mạng công nghiệp. Với AI, Việt Nam có cơ hội lịch sử để bứt phá, trở thành nước phát triển có thu nhập cao. Hiện Việt Nam đã là nền kinh tế thứ 32 thế giới, có đủ điều kiện để bước vào kỷ nguyên AI, nhằm nâng cao năng suất lao động, hướng tới tăng trưởng hai con số, củng cố năng lực quản trị và bảo vệ quốc gia.

“Tuyên ngôn AI Việt Nam là: Nhân văn, Mở, An toàn, Tự chủ, Hợp tác, Bao trùm, Bền vững”, Thứ trưởng Bùi Thế Duy khẳng định.