Tôm Việt đối diện nguy cơ Mỹ áp thuế 35%, hơn 700 triệu USD xuất khẩu đứng trước thách thức lớn

Thông tin từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thuỷ sản Việt Nam (VASEP), tính đến ngày 15/11/2025, xuất khẩu tôm Việt Nam sang Mỹ đạt 731 triệu USD, tăng 8% so với cùng kỳ năm trước. Mỹ tiếp tục duy trì vị thế là thị trường lớn thứ hai của ngành tôm Việt Nam. Tuy nhiên, VASEP nhận định triển vọng thời gian tới đang chịu sức ép lớn từ các biện pháp phòng vệ thương mại của Mỹ.

Rủi ro đáng lo ngại nhất đối với doanh nghiệp tôm hiện nay là kết quả rà soát hành chính POR19 đối với tôm đông lạnh xuất khẩu vào Mỹ. Kết quả sơ bộ do Bộ Thương mại Mỹ công bố cho thấy biên độ thuế chống bán phá giá lên tới 35,29% - mức cao đột biến so với kỳ vọng. Phán quyết cuối cùng dự kiến được ban hành đầu năm 2026 sẽ tác động trực tiếp đến hoạt động xuất khẩu trong năm tới.

Nếu mức thuế sơ bộ không được điều chỉnh, doanh nghiệp không chỉ chịu áp lực tài chính lớn mà còn đối mặt nguy cơ suy giảm khả năng duy trì thị trường.

Thực tế, kim ngạch xuất khẩu tôm giảm sâu trong tháng 7 nhưng tăng trở lại từ tháng 8 đến tháng 9 cho thấy doanh nghiệp đang tranh thủ đẩy hàng trước khi biện pháp thuế mới có hiệu lực.

Ngoài thuế chống bán phá giá, ngành tôm còn chịu tác động kép từ thuế đối ứng do Chính quyền Trump áp dụng năm 2025 đối với nhiều mặt hàng nhập khẩu từ Việt Nam. Thuế chồng thuế khiến chi phí tuân thủ và giá bán thực tế đội lên, buộc doanh nghiệp điều chỉnh chiến lược xuất khẩu, đồng thời phải đàm phán lại với các nhà nhập khẩu Mỹ.

Dữ liệu thị trường cho thấy giá tôm chân trắng Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ trong quý III dao động 12,8-14,1 USD/kg, tăng so với các quý trước và cùng kỳ 2024. Giá tôm sú cũng tăng lên mức 17,9-20,4 USD/kg. Đây là hệ quả từ áp lực tuân thủ, chi phí tăng cao và xu hướng siết chặt thương mại của Mỹ đối với hàng thủy sản.

Theo VASEP, cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam chỉ trở nên rõ hơn nếu kết quả POR19 đạt mức hợp lý và doanh nghiệp đáp ứng tốt bộ tiêu chí tuân thủ mới từ phía Mỹ. Mặc dù xuất khẩu năm 2025 dự kiến tăng nhẹ, nhưng bức tranh quý I/2026 được dự báo kém tích cực do áp lực thuế, chi phí tuân thủ cao và điều kiện sản xuất trong nước gặp nhiều khó khăn. Trong đó, rủi ro liên quan thuế chống bán phá giá được đánh giá là yếu tố ảnh hưởng lớn nhất tới thị trường.

Trong bối cảnh các biện pháp phòng vệ thương mại ngày càng siết chặt, VASEP khuyến nghị doanh nghiệp chủ động chuẩn hóa dữ liệu, minh bạch hồ sơ và tăng cường quản trị tuân thủ.

Song song đó, doanh nghiệp cần rà soát kỹ uy tín đối tác để tránh rủi ro lẩn tránh thuế hoặc tranh chấp thương mại, đồng thời tối ưu danh mục sản phẩm theo hướng ưu tiên các mặt hàng ít chịu thuế chống bán phá giá nhằm duy trì dòng xuất khẩu.

Ngoài ra, doanh nghiệp cần phối hợp với nhà nhập khẩu Mỹ trong việc thống nhất quy trình cung cấp dữ liệu, hỗ trợ xác minh hồ sơ và xây dựng các cơ chế chia sẻ rủi ro. Đa dạng hóa thị trường xuất khẩu cũng là hướng đi quan trọng nhằm giảm phụ thuộc vào thị trường Mỹ và phân tán rủi ro trước biến động chính sách.