Top 10 công việc lúc nào cũng thiếu người, không sợ bị AI thay thế

Nỗi sợ AI thay thế con người và dẫn đến viễn cảnh tuyệt chủng đã xuất hiện nhiều năm qua. Từ năm 2023, công nghệ này bắt đầu lấy đi những vị trí đầu tiên, và Báo cáo Tác động Việc làm của AI dự báo xu hướng đó sẽ còn mạnh hơn trong năm 2024 và 2025. Điều này đang diễn ra, nhưng dữ liệu cũng cho thấy một bức tranh khác: 61% lãnh đạo doanh nghiệp cho biết AI giúp họ cân bằng cuộc sống tốt hơn nhờ tiết kiệm đáng kể thời gian.

Khi nhiều bang tại Mỹ đang dẫn đầu cuộc cách mạng AI, một phân tích mới tiếp tục phác họa ranh giới giữa con người và máy móc: 10 ngành nghề mà AI chưa thể thay thế được con người trong năm tới. Danh sách hé lộ những lĩnh vực có mức độ “kháng AI” cao nhất, dựa trên tỷ lệ tương tác con người cần thiết và khả năng bị tự động hóa.

Nghiên cứu do Eskimoz thực hiện đánh giá mức độ phụ thuộc của từng nghề vào con người và nguy cơ bị AI thay thế. Thang điểm “kháng AI” được tính dựa trên độ cần thiết của tương tác người – người và mức độ tự động hóa có thể xảy ra. Nghề càng đòi hỏi sự tiếp xúc trực tiếp, phân tích mềm và yếu tố cảm xúc thì càng khó bị thay thế.

Danh sách này cho thấy ngành nghề nào vẫn phải dựa vào con người, dù công nghệ đang phát triển thần tốc.

Đứng đầu bảng xếp hạng là luật sư, với điểm kháng AI tuyệt đối 100. Công việc này yêu cầu 100% tương tác con người và chỉ có 29% khả năng bị thay thế nhờ yếu tố then chốt: lý luận, đánh giá cân bằng và diễn giải pháp lý. Đây là những năng lực mà máy móc chưa thể đảm đương.

Ngay sau đó là quản lý y tế và dịch vụ sức khỏe, đạt điểm 93. Dù AI có thể hỗ trợ chẩn đoán hay đề xuất điều trị, vị trí này vẫn cần tới gần 90% tương tác với bệnh nhân và cộng đồng, cùng tỷ lệ 26% bị tự động hóa – thấp hơn nhiều so với phần lớn ngành nghề khác.

Quản lý nhân sự đứng thứ ba, với điểm 87. Công việc này phụ thuộc vào khả năng thấu cảm, đánh giá con người và xử lý tình huống – yếu tố mà nghiên cứu cho rằng chiếm tới 82,9% bản chất nghề nghiệp, trong khi nguy cơ bị thay thế chỉ dừng ở mức 26%.

Ở vị trí tiếp theo là quản lý vận hành và quản lý chung, đạt 75 điểm kháng AI. Hơn 80% công việc yêu cầu họ tiếp xúc trực tiếp với nhân viên và khách hàng, khiến khả năng tự động hóa chỉ 36%.

Giám sát cấp đầu trong khối hành chính – hỗ trợ văn phòng xếp thứ năm, với 64 điểm. Công việc này đòi hỏi hơn 81% tương tác con người, dù nguy cơ bị thay thế bởi tự động hóa lên đến 50%.

Các chuyên viên đào tạo và phát triển có điểm kháng AI 61, khi công việc cần 57,8% tương tác trực tiếp và có 29% nguy cơ tự động hóa. Lĩnh vực kiến trúc – kỹ thuật cũng xuất hiện trong danh sách với 55 điểm, do mức yêu cầu tương tác con người ở 47,1% và chỉ 25% khả năng bị AI thay thế – một trong những tỷ lệ thấp nhất.

Cán bộ tuân thủ (compliance) cùng đạt 55 điểm, dù công việc này có mức tương tác 72% và đối mặt 50% nguy cơ tự động hóa. Nhà quản lý sản xuất công nghiệp đứng thứ chín với 48 điểm, khi các tác vụ vẫn phụ thuộc vào tư duy giải quyết vấn đề và giao tiếp khách hàng – điều AI chưa thể mô phỏng hoàn toàn. Khả năng tự động hóa của nghề này được dự báo khoảng 37%.

Khép lại danh sách là nhà thiết kế đồ họa, cũng với 48 điểm. Dù yêu cầu tới 72,5% tương tác con người để trao đổi ý tưởng, thấu hiểu thương hiệu và truyền tải thông điệp thị giác vượt ngoài dữ liệu, nghề này lại có nguy cơ bị thay thế cao nhất trong top 10: 48%.

Phân tích kết luận rằng cuộc tranh luận xoay quanh AI thường bị đẩy thành câu hỏi “tốt hay xấu”, trong khi vấn đề thực chất nằm ở cách con người sử dụng công nghệ. Arianna Huffington – nhà sáng lập Thrive Global – nhận định trên LinkedIn rằng cuộc tranh luận này thường rơi vào “lối mòn nhị phân” giữa tiềm năng vô hạn và rủi ro tồn vong, trong khi điều quan trọng là hiểu và khai thác AI đúng cách.

Các chuyên gia khuyến nghị người lao động không nên né tránh hay sợ hãi công nghệ mới. AI sẽ không biến mất, và điều quan trọng là học cách sử dụng nó để phục vụ lợi ích chung. Một số nghề vẫn cần “dấu vân tay” của con người – yếu tố mà máy móc chưa thể sao chép. Trong bối cảnh ấy, lựa chọn khôn ngoan nhất có lẽ là hiểu rõ AI để khiến nó trở thành động lực giúp công việc và cuộc sống phát triển bền vững hơn.