Sau chuyến đi khảo sát các trung tâm AI tại Trung Quốc, nhiều chuyên gia Mỹ thừa nhận quốc gia này đang bỏ xa về hạ tầng năng lượng – yếu tố sống còn trong cuộc đua AI.
Mỹ loay hoay với lưới điện mong manh
“Ở bất cứ nơi nào chúng tôi đến, người ta coi năng lượng là điều hiển nhiên”, Rui Ma viết trên X sau chuyến tham quan gần đây tới các trung tâm AI tại Trung Quốc.
Với giới nghiên cứu AI ở Mỹ, điều này gần như không thể tưởng tượng nổi. Tại đây, nhu cầu AI bùng nổ đang gặp rào cản là lưới điện mong manh – một “nút thắt cổ chai” mà Goldman Sachs cảnh báo có thể bóp nghẹt tăng trưởng của ngành. Trong khi đó, theo Ma, ở Trung Quốc, năng lượng đã là “bài toán được giải quyết”.
Rui Ma là chuyên gia công nghệ Trung Quốc và sáng lập công ty truyền thông Tech Buzz China. Ma không phải dân trong ngành năng lượng, nhưng qua hàng loạt cuộc họp và trao đổi với nhiều nhân vật nội bộ, bà rút ra kết luận đáng lo ngại với Thung lũng Silicon: việc xây dựng đủ nguồn điện cho các trung tâm dữ liệu ở Trung Quốc không còn là vấn đề phải tranh luận.
Bà viết trên X: “Đây là sự tương phản rõ rệt với Mỹ, nơi tăng trưởng AI ngày càng gắn liền với tranh cãi về tiêu thụ điện của các trung tâm dữ liệu và giới hạn của lưới điện”.
Các trung tâm dữ liệu được coi là nền móng cho sự phát triển của AI, đến mức khoản chi cho hạ tầng này đã bắt đầu tác động tới GDP Mỹ ngang ngửa, thậm chí lấn át tiêu dùng hộ gia đình – lĩnh vực vốn chiếm tới 2/3 nền kinh tế. McKinsey dự báo từ 2025 đến 2030, doanh nghiệp toàn cầu sẽ phải rót 6.700 tỷ USD để mở rộng công suất trung tâm dữ liệu nhằm đáp ứng sức ép từ AI.
Tuy nhiên, theo khảo sát ngành của Deloitte, điểm nghẽn lớn nhất đối với Mỹ chính là lưới điện yếu. Một số công ty buộc phải xây nhà máy điện riêng thay vì dựa vào hệ thống sẵn có.
Người dân ngày càng bức xúc vì hóa đơn điện tăng Tại Ohio, chi phí điện trung bình của hộ gia đình mùa hè này đã đội thêm ít nhất 15 USD vì các trung tâm dữ liệu, trong khi các công ty năng lượng chuẩn bị cho một làn sóng nhu cầu mới.
Goldman Sachs nhận định ngắn gọn: “Nhu cầu điện khổng lồ của AI vượt xa chu kỳ phát triển hàng thập kỷ của lưới điện, tạo ra nút thắt nghiêm trọng”.
Trung Quốc dư thừa năng lượng nhờ đầu tư dài hạn
Ở chiều ngược lại, Trung Quốc gần như không lo lắng về vấn đề điện. David Fishman – chuyên gia năng lượng từng theo dõi quá trình phát triển điện lực của Trung Quốc – tiết lộ nước này mỗi năm bổ sung công suất điện nhiều hơn tổng mức tiêu thụ của cả nước Đức. Những vùng nông thôn phủ kín điện mặt trời, thậm chí có tỉnh sở hữu sản lượng tương đương toàn bộ nguồn điện của Ấn Độ.
"Các nhà hoạch định chính sách Mỹ nên hy vọng Trung Quốc vẫn là một đối thủ cạnh tranh chứ không phải là một kẻ xâm lược", Fishman nói. "Bởi vì hiện tại họ (nước Mỹ) không thể cạnh tranh hiệu quả trên mặt trận cơ sở hạ tầng năng lượng".
Theo ông, sự “dư thừa” điện của Trung Quốc là kết quả của hàng thập kỷ đầu tư và xây dựng vượt nhu cầu trong toàn bộ chuỗi, từ phát điện, truyền tải đến hạt nhân thế hệ mới.
Biên độ dự trữ của Trung Quốc chưa bao giờ xuống dưới 80–100% công suất toàn quốc, tức luôn duy trì ít nhất gấp đôi mức cần thiết. Vì vậy, thay vì coi AI là gánh nặng cho lưới điện, Trung Quốc xem đây như cách hấp thụ phần điện dư thừa.
Trong khi đó, ở Mỹ, các lưới điện khu vực thường chỉ có biên độ dự trữ 15% hoặc ít hơn, đặc biệt dễ căng thẳng khi thời tiết cực đoan. Những bang như California hay Texas thường xuyên phát cảnh báo khi nhu cầu có nguy cơ vượt quá tải. Điều này khiến Mỹ hầu như không có dư địa để đáp ứng nhu cầu đột biến từ AI.
Ngay cả khi tốc độ tăng trưởng AI ở Trung Quốc vượt khả năng của các dự án tái tạo, nước này vẫn có thể tận dụng nhà máy than đang bỏ hoang để bù đắp tạm thời trong lúc tiếp tục xây dựng nguồn năng lượng bền vững.
“Đó không phải giải pháp lý tưởng, nhưng khả thi”, Fishman thừa nhận. Ngược lại, Mỹ sẽ phải chật vật xin giấy phép, đối mặt phản đối của địa phương và vướng vào quy định thị trường rời rạc – quá trình có thể kéo dài nhiều năm.
Trái ngược trong mô hình quản trị và dòng vốn
Giới phân tích nhận định, điểm khác biệt cốt lõi nằm ở mô hình quản trị. Trung Quốc hoạch định năng lượng theo chiến lược dài hạn, với chính sách nhất quán từ trước khi đầu tư, giúp hạ tầng luôn đi trước nhu cầu.
“Chúng được thiết kế để ghi bàn thắng lớn, trong khi Mỹ giỏi lắm chỉ có thể chạm gôn”, Fishman nhận xét.
Tại Mỹ, hạ tầng quy mô lớn phụ thuộc vào vốn tư nhân, trong khi đa số nhà đầu tư đòi hỏi lợi nhuận trong 3 – 5 năm, quá ngắn đối với các dự án năng lượng có vòng đời hàng thập kỷ. Ngược lại, Trung Quốc chủ động rót vốn vào những ngành chiến lược, chấp nhận rủi ro để đảm bảo công suất sẵn sàng khi cần.
Bên cạnh đó, văn hóa cũng góp phần tạo nên sự khác biệt. Ở Trung Quốc, năng lượng tái tạo được coi là nền tảng kinh tế vì lợi ích thực tiễn, chứ không phải vấn đề đạo đức. Việc sử dụng than không bị coi là “tội lỗi” mà đơn giản chỉ là công nghệ lỗi thời. Điều này cho phép các nhà hoạch định tập trung vào hiệu quả và kết quả thay vì tranh cãi chính trị.
Cuối cùng, Fishman kết luận rằng nếu Mỹ không có thay đổi mạnh mẽ trong cách xây dựng và tài trợ hạ tầng năng lượng, khoảng cách với Trung Quốc sẽ ngày càng nới rộng.
Ông bình luận: “Sự chênh lệch về năng lực sẽ chỉ trở nên rõ ràng hơn và tiếp tục gia tăng trong những năm tới”.
Theo Fortune
Thiên Kim - nguoiquansat.vn
Theo Thị trường tài chính
Bình luận
0 Bình luận