Trứng quý như vàng: Dân Mỹ chật vật xoay xở, doanh nghiệp ‘ăn mừng’ vì lợi nhuận kỷ lục

Với hơn 50 triệu con gà mái, Cal-Maine là nhà sản xuất trứng lớn nhất nước Mỹ, chiếm khoảng 20% sản lượng toàn quốc. Khi giá trứng tăng gấp 3 lần chỉ trong ba năm giữa đại dịch cúm gia cầm, giá cổ phiếu của công ty cũng tăng gấp đôi – khiến Cal-Maine trở thành “kẻ thù số một” trong mắt các nhà lập pháp và cơ quan quản lý đang tìm cách kiềm chế lạm phát thực phẩm.

Bộ Tư pháp Mỹ đã mở cuộc điều tra từ tháng 3 để làm rõ việc giá trứng tăng trên diện rộng, đồng thời yêu cầu Cal-Maine và các doanh nghiệp khác giữ lại toàn bộ tài liệu liên quan đến việc đàm phán giá cả với khách hàng và đối thủ.

Cal-Maine hoạt động âm thầm từ trụ sở khiêm tốn trên tầng hai của một khu văn phòng nhỏ ở Mississippi, giữa một công ty bảo hiểm và một văn phòng kế toán. Công ty do gia đình kiểm soát này không tổ chức các cuộc họp quý với nhà đầu tư như nhiều doanh nghiệp niêm yết khác.

Tuy nhiên, Tổng Giám đốc điều hành Sherman Miller cho biết ông không thể làm ngơ trước làn sóng chỉ trích. “Người ta luôn cần một kẻ để đổ lỗi. Và lần này, chúng tôi bị chọn,” ông chia sẻ, bên cạnh tượng trứng và lá cờ Mỹ treo trên máy tính.

Sinh ra và lớn lên tại Mississippi, Miller đã gắn bó cả sự nghiệp với Cal-Maine và chính thức trở thành CEO vào năm 2022 – đúng lúc ngành công nghiệp trứng Mỹ rơi vào khủng hoảng vì dịch cúm gia cầm tồi tệ nhất lịch sử.

Theo ông, Cal-Maine đã ứng phó một cách thận trọng và khôn ngoan, không sản xuất dư thừa và tích lũy lợi nhuận để sẵn sàng cho những thời điểm biên lợi nhuận quay về mức thấp thông thường.

Cú sốc từ đại dịch cúm gia cầm

Trước dịch bệnh, sản lượng trứng và dân số Mỹ gần như luôn duy trì tỷ lệ 1:1 giữa người và gà mái. Nhưng từ năm 2022, cúm gia cầm đã giết chết hơn 150 triệu con gà tại Mỹ – một căn bệnh có khả năng lây nhiễm cao và tỷ lệ tử vong gần như 100%. Khi một con nhiễm bệnh, cả đàn phải bị tiêu hủy.

Giá trứng tăng vọt, có lúc vượt 6 USD một tá. Các gia đình đùa rằng họ sẽ nhuộm khoai tây thay trứng vào dịp lễ Phục sinh. Nhiều chuỗi nhà hàng ăn sáng như Waffle House hay Denny’s phải áp dụng phụ phí trứng. Một số siêu thị thậm chí áp dụng giới hạn số hộp trứng mỗi khách được mua.

“Chúng tôi đã làm hết khả năng để cung cấp trứng trong tình huống nằm ngoài tầm kiểm soát,” Miller nói. Tại các cuộc họp, công ty thậm chí cầu nguyện để được bảo vệ khỏi virus.

Cal-Maine bắt đầu từ năm 1957, khi ông Fred Adams Jr. mua lại một chiếc xe tải cũ để chở thức ăn gia cầm. Khi một khách hàng không trả được nợ, ông tiếp quản trang trại và lập nên Adams Egg Farms. Sau khi mở rộng sang California và Maine, ông đổi tên công ty thành Cal-Maine để phản ánh quy mô toàn quốc.

Khi niêm yết vào năm 1996, công ty thiết kế cổ phiếu có quyền biểu quyết đặc biệt để gia đình sáng lập giữ quyền kiểm soát. Nhưng các con gái của Adams không mặn mà với kinh doanh, và ông giao lại công ty cho con rể Adolphus Baker – người từng bắt đầu sự nghiệp bằng việc dọn phân gà. Baker lên làm CEO năm 2010 và mở rộng hoạt động trên toàn quốc.

Hiện tại, Cal-Maine có hàng chục cơ sở chăn nuôi. Một khu nuôi lớn ở Edwards, Mississippi nuôi 750.000 con gà mái trong 14 chuồng kim loại. Trứng được đưa qua dây chuyền rửa tự động từ năm 1992 mà lãnh đạo công ty vẫn khẳng định là "chạy tốt".

Mỗi thay đổi nhỏ trong giá trứng, chỉ cần một xu, cũng có thể ảnh hưởng lớn đến lợi nhuận công ty – minh chứng cho quy mô khổng lồ và tính nhạy cảm của ngành.

Cuộc chơi không giống ai

Không như lúa mì, đậu nành hay thịt lợn được giao dịch qua sàn hàng hóa, trứng chủ yếu được bán qua hợp đồng riêng giữa nhà cung cấp và khách hàng như Walmart hay Kroger. Khi cần đáp ứng nhu cầu đột biến, Cal-Maine mua thêm trứng từ đối thủ thông qua sàn Egg Clearinghouse – và đây chính là điểm gây tranh cãi.

Các nhóm vận động như Farm Action cáo buộc công ty lợi dụng việc mua thêm trứng để đẩy giá lên, vì các giao dịch này ảnh hưởng đến giá chuẩn toàn ngành. Một số nghị sĩ cho rằng Cal-Maine lẽ ra có thể sản xuất nhiều hơn thay vì hưởng lợi từ khủng hoảng.

Tuy nhiên, Cal-Maine phản bác rằng họ phải lên kế hoạch đàn gà từ hai năm trước. Tăng sản lượng quá nhanh có thể khiến công ty phải tiêu hủy trứng khi cầu giảm, kéo cả ngành vào khủng hoảng.

Cal-Maine từng bị kiện vì thao túng giá trong đại dịch Covid-19 và thua kiện trong một vụ khác liên quan đến các tập đoàn thực phẩm lớn. Nhưng bất chấp tranh cãi, công ty vẫn đạt mức lợi nhuận dự kiến hơn 1 tỷ USD năm nay – gấp 4 lần so với năm trước.

Giá trị thị trường đạt 5 tỷ USD, cổ phiếu tăng vọt, và các thành viên gia đình sáng lập bắt đầu bán bớt cổ phần, thu về hàng trăm triệu USD.

Từ vị trí bị chỉ trích nặng nề, Cal-Maine vẫn giữ quan điểm rằng họ đang làm đúng vai trò cung ứng trứng trong một thị trường đầy biến động. “Công việc này có lúc đỉnh, có lúc đáy. Quan trọng là không được để mất kiểm soát,” Max Bowman – giám đốc tài chính Cal-Maine nói.

Bộ Nông nghiệp Mỹ đang xem xét tăng nhập khẩu trứng và cấp thêm ngân sách nâng cấp an toàn sinh học. Ngành chăn nuôi cũng kêu gọi phát triển vắc-xin cho gà mái – một nhiệm vụ được xem là “khó nhằn” nhưng cấp thiết.

Trên đường trở lại trụ sở, Sherman Miller chia sẻ ông không hối tiếc điều gì trong cách xử lý khủng hoảng, ngoài việc không hành động sớm hơn để bảo vệ hình ảnh công ty.

“Những người ở đây giống như gia đình tôi vậy”, ông nói.

Theo WSJ

Thanh Lê - nguoiquansat.vn

Theo Thị trường tài chính