TS. Cấn Văn Lực: TTCK phải nâng tỷ trọng huy động lên 27% nếu muốn tăng trưởng GDP 10%/năm

Chia sẻ tại Đối thoại Chứng khoán thường niên 2025 với chủ đề “Tiền mới, hàng mới và cơ hội trên thị trường mới nổi” ngày 23/10, TS. Cấn Văn Lực – Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính - tiền tệ Quốc gia, cho hay đến cuối tháng 9/2025, tổng tín dụng của nền kinh tế đang cao hơn tiền gửi khoảng 2 triệu tỷ đồng. Sau 7 tháng, tín dụng tăng 19% trong khi tiền gửi chỉ tăng 15,5%.

“Điều này phản ánh áp lực rất lớn đối với hệ thống ngân hàng về nguồn vốn, nhất là trong bối cảnh lãi suất có xu hướng tăng trở lại,” ông Lực nói.

Hiện hệ thống ngân hàng đang gánh tới 50% tổng vốn cung ứng cho nền kinh tế, trong khi thị trường chứng khoán (cổ phiếu và trái phiếu) mới chỉ đóng góp khoảng 14%. Theo ông, đây là mức chênh lệch quá lớn, tạo nên sự mất cân đối nghiêm trọng trong cấu trúc nguồn vốn quốc gia.

“Đây là lý do chúng ta cần phát triển mạnh mẽ thị trường vốn, phấn đấu nâng tỷ trọng huy động qua chứng khoán lên 25–27% tổng vốn đầu tư toàn xã hội, qua đó san tải cho tín dụng ngân hàng và nâng sức chống chịu của nền kinh tế,” ông nhấn mạnh.

Theo dự thảo kịch bản phát triển kinh tế – xã hội giai đoạn 2026–2030, Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng GDP bình quân 10%/năm. Sau năm 2031, để đạt ngưỡng thu nhập cao khoảng 23.000 USD/người vào năm 2045, nền kinh tế cần duy trì mức tăng trưởng khoảng 8%/năm.

“Để đạt được mục tiêu đầy tham vọng này, tổng vốn đầu tư toàn xã hội phải duy trì khoảng 40% GDP, tương đương 270 tỷ USD mỗi năm, bao gồm cả tín dụng ngân hàng, đầu tư công, FDI và vốn tư nhân,” ông Lực tính toán.

Tuy nhiên, hiện nay nguồn vốn qua thị trường chứng khoán còn quá nhỏ: Vốn hóa cổ phiếu mới chiếm khoảng 3% tổng nguồn vốn, trái phiếu doanh nghiệp khoảng 11% (trong đó một nửa do ngân hàng nắm giữ).

“Tỷ trọng này quá thấp để có thể hỗ trợ cho tăng trưởng hai chữ số. Nếu không sớm phát triển thị trường vốn, nền kinh tế có thể đối mặt nguy cơ nghẽn mạch dòng tiền,” ông cảnh báo.

Cần cơ cấu lại 'hàng hóa' trên sàn

TS. Cấn Văn Lực cho rằng để thị trường chứng khoán phát huy đúng vai trò, phải tăng nguồn cung hàng hóa chất lượng, nhất là các doanh nghiệp công nghệ, công nghiệp nền tảng và đổi mới sáng tạo.

“Chúng ta không thể để tình trạng một số doanh nghiệp rút khỏi sàn hoặc chuyển xuống UPCoM, làm giảm quy mô và chất lượng hàng hóa,” ông nói.

Ông cũng kiến nghị Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cần phân loại tiêu chí niêm yết theo ngành, trong đó tăng tiêu chuẩn với các lĩnh vực rủi ro cao như bất động sản, nới tiêu chí cho các doanh nghiệp công nghệ, đổi mới sáng tạo, đồng thời khuyến khích niêm yết mới và ngăn chặn “chảy máu hàng hóa” ra khỏi sàn.

Điều này sẽ giúp chuyển dịch cơ cấu vốn hóa thị trường theo hướng lành mạnh hơn, thay vì hiện nay 40–45% vốn hóa vẫn tập trung vào hai lĩnh vực mang tính chu kỳ là ngân hàng và bất động sản.

Một điểm đáng chú ý trong chia sẻ của TS. Lực là đề xuất phát triển mạnh các quỹ đầu tư, đặc biệt quỹ hưu trí tự nguyện và quỹ mở, bởi đây là nguồn vốn dài hạn, ổn định và tăng trưởng nhanh nhất hiện nay (tốc độ tăng khoảng 200%/năm).

Song song đó, ông nhấn mạnh việc đẩy nhanh áp dụng Chuẩn mực Báo cáo Tài chính Quốc tế (IFRS) đối với các doanh nghiệp niêm yết, nhằm nâng cao minh bạch và chuẩn hóa dữ liệu tài chính, tạo điều kiện thu hút các nhà đầu tư tổ chức quốc tế.

Ông cũng đề nghị xây dựng bộ tiêu chí xanh quốc gia, khuyến khích phát hành trái phiếu xanh của cả Chính phủ và doanh nghiệp, bắt kịp xu hướng tài chính bền vững toàn cầu.

Nhận định về sự kiện FTSE Russell đưa Việt Nam vào danh sách theo dõi nâng hạng, TS. Cấn Văn Lực đánh giá đây không chỉ là “tin vui của ngành chứng khoán”, mà còn là “tín hiệu vàng cho nền kinh tế Việt Nam”.

“Thị trường vốn phát triển không chỉ giúp đa dạng hóa kênh huy động, mà còn giảm áp lực cho hệ thống ngân hàng, tăng sức đề kháng trước biến động toàn cầu và mở ra cơ hội hội nhập sâu hơn với thị trường tài chính quốc tế,” ông nói.