TTCK Việt Nam chuẩn bị cho loạt sản phẩm mới, vá lỗ hổng lâu nay của dòng vốn ngoại

Ngày 12/12/2025, tại diễn đàn “Triển vọng thị trường vốn Việt Nam 2026”, ông Nguyễn Sơn, Chủ tịch HĐTV Tổng Công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC), đã chia sẻ nhiều quan điểm xoay quanh chiến lược phát triển hạ tầng thị trường chứng khoán hiện nay.

Theo ông Nguyễn Sơn, hệ thống công nghệ thông tin mới (KRX) đã vận hành ổn định, an toàn và thông suốt từ tháng 5/2025, qua đó góp phần hiện đại hóa hạ tầng giao dịch, thanh toán và lưu ký. Hệ thống này không chỉ đáp ứng yêu cầu mở rộng quy mô của thị trường mà còn tạo dư địa để phát triển các sản phẩm và dịch vụ mới. Hiện tại, VSDC đang hướng tới nâng cấp và tăng hiệu năng của hệ thống, vì đây là nền tảng được xây dựng từ khá lâu.

Chủ tịch VSDC cho biết, quy mô giao dịch của thị trường chứng khoán Việt Nam hiện đạt khoảng 1,5 tỷ USD mỗi phiên. So với nhiều quốc gia trong khu vực, độ sâu thị trường được đánh giá ở mức tương đối tốt. Dù vậy, tốc độ mở rộng nhanh chóng cũng đặt ra yêu cầu cấp thiết phải tiếp tục nâng cao năng lực xử lý của toàn hệ thống nhằm đáp ứng nhu cầu giao dịch ngày càng lớn trong giai đoạn tới.

Cú hích cho dòng vốn tỷ USD quay trở lại

Nhấn mạnh về câu chuyện nâng hạng, ông Nguyễn Sơn cho rằng đây không phải là “đích đến” mà chỉ là điểm khởi đầu của một chặng đường mới. Việc được nâng hạng đồng nghĩa với việc thị trường đáp ứng các bộ tiêu chuẩn kỹ thuật của các tổ chức xếp hạng quốc tế. Tuy nhiên, thách thức lớn hơn nằm ở việc duy trì các tiêu chuẩn đó và từng bước tiến lên những mức cao hơn.

Liên quan đến vấn đề này, Chủ tịch VSDC cho rằng Việt Nam cần tiếp tục tháo gỡ các rào cản kỹ thuật và pháp lý theo chuẩn mực của thị trường chứng khoán toàn cầu cũng như thông lệ của các global brokers.

Một trong những nhiệm vụ quan trọng khác là nâng cấp hệ thống STP – nền tảng chuyển mạch nghiệp vụ giữa ngân hàng lưu ký, tổ chức giám sát nước ngoài và các công ty chứng khoán trong nước - nhằm tăng cường khả năng tương tác và chuẩn hóa giao thức kết nối.

“Đây là những việc phải làm ngay trong 6 tháng cuối năm nay, đầu năm tới và cả giai đoạn sau nâng hạng. Đừng nghĩ rằng lên thị trường mới nổi là vốn sẽ tự động chảy vào ào ạt”, ông Sơn nhấn mạnh.

Vị Chủ tịch VSDC cũng lưu ý rằng việc khối ngoại bán ròng khoảng 11 tỷ USD thời gian qua đặt ra một câu hỏi lớn: vì sao dòng vốn rời khỏi Việt Nam? Theo ông Sơn, ngoài yếu tố thị trường, Việt Nam vẫn thiếu các công cụ phòng vệ rủi ro phù hợp, đặc biệt trong bối cảnh biến động tỷ giá. “Không chỉ Bộ Tài chính mà cả Chính phủ cần thiết kế các công cụ hedging chuyên biệt để đáp ứng nhu cầu của nhà đầu tư quốc tế”, ông Sơn nói.

Khi các nút thắt về hạ tầng được tháo gỡ, dòng vốn sẽ tự tìm đến Việt Nam, đặc biệt là từ châu Âu. Một trong những yếu tố hỗ trợ quan trọng là cơ chế omnibus trading account, cho phép nhà đầu tư quốc tế - theo nguyên tắc của các định chế châu Âu - tiếp cận thị trường Việt Nam thuận tiện và linh hoạt hơn.

Chuẩn bị cho loạt sản phẩm mới

Bên cạnh hạ tầng, ông Nguyễn Sơn cho biết thị trường đã kỳ vọng trong thời gian dài vào hàng loạt sản phẩm mới mà gói thầu công nghệ đã thiết kế. Trong đó có giao dịch chứng khoán xuyên trưa, kéo dài thời gian giao dịch sau giờ dành cho nhà đầu tư chuyên nghiệp, các sản phẩm phái sinh, bán khống...

Tuy nhiên, theo Chủ tịch VSDC, việc triển khai bất kỳ sản phẩm nào cũng phải gắn chặt với năng lực quản trị rủi ro và nền tảng hệ thống của toàn bộ các thành viên thị trường. Các cơ chế xử lý như sell-out, buy-in, biện pháp cưỡng chế hay xử lý giao dịch lỗi (fail trades) cần được xây dựng và vận hành đầy đủ. Do đó, việc đưa sản phẩm mới ra thị trường phải có lộ trình rõ ràng, phù hợp với khả năng hấp thụ của thị trường và kỳ vọng của nhà đầu tư.

Ông Sơn cho biết thêm, Bộ Tài chính và UBCKNN đang nghiên cứu xây dựng một thị trường phái sinh mới, trong đó đáng chú ý là sản phẩm hợp đồng tương lai dựa trên giá vàng khu vực. Hiện Việt Nam chưa có thị trường vàng thứ cấp chính thức, song đang hướng tới mục tiêu ổn định thị trường này. Vì vậy, việc xây dựng một công cụ phái sinh là cần thiết, từ các yêu cầu quản lý rủi ro đơn giản đến phức tạp. Do chưa có thị trường vàng chuẩn trong nước, Việt Nam sẽ tham khảo các thị trường giao dịch sôi động như London hoặc Thượng Hải để lựa chọn mức giá phù hợp với múi giờ, làm cơ sở xây dựng sản phẩm.

“Đây là sản phẩm phái sinh tương tự như các chỉ số hiện nay và về lâu dài có thể mở rộng sang các quyền chọn, tùy thuộc vào mức độ kiểm soát rủi ro của thị trường”, Chủ tịch VSDC cho biết, đồng thời khẳng định tất cả những định hướng này đều đã được tính toán và xây dựng trên nền tảng công nghệ KRX.